Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 3 czerwca 2024
w Esensji w Esensjopedii

Paweł Jasienica
‹Tylko o historii›

EKSTRAKT:70%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułTylko o historii
Data wydania19 listopada 2009
Autor
Wydawca Prószyński i S-ka
ISBN978-83-7648-267-5
Format147×208mm; oprawa twarda
Cena36,—
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup

Niemłoda historia
[Paweł Jasienica „Tylko o historii” - recenzja]

Esensja.pl
Esensja.pl
W swoich esejach opublikowanych w zbiorze „Tylko o historii” Paweł Jasienica porusza mnóstwo zagadnień. Wbrew tytułowi, nie ograniczają się one jedynie do historii; możemy przeczytać także o archeologii, polityce i dyplomacji. Niestety, o ile pół wieku temu szkice te mogły uchodzić za interesujące, to obecnie trącą myszką.

Miłosz Cybowski

Niemłoda historia
[Paweł Jasienica „Tylko o historii” - recenzja]

W swoich esejach opublikowanych w zbiorze „Tylko o historii” Paweł Jasienica porusza mnóstwo zagadnień. Wbrew tytułowi, nie ograniczają się one jedynie do historii; możemy przeczytać także o archeologii, polityce i dyplomacji. Niestety, o ile pół wieku temu szkice te mogły uchodzić za interesujące, to obecnie trącą myszką.

Paweł Jasienica
‹Tylko o historii›

EKSTRAKT:70%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułTylko o historii
Data wydania19 listopada 2009
Autor
Wydawca Prószyński i S-ka
ISBN978-83-7648-267-5
Format147×208mm; oprawa twarda
Cena36,—
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup
Paweł Jasienica, autor cyklu „Polska Piastów”, „Polska Jagiellonów” i „Rzeczpospolita Obojga Narodów”, na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych publikował eseje historyczne na łamach magazynu „Twórczość”. To głównie one1) złożyły się na opublikowany w 2009 roku tom „Tylko o historii”.
Podstawą prawie każdego szkicu jest dla Jasienicy jakaś publikacja historyczna, czy to dziennik Edwarda Herriot, pamiętnik Michała Bobrzyńskiego, czy też opracowanie naukowe („Sylwetki rzymskie” Stanisława Łosia czy „Dawne wojsko polskie w ilustracji” Karola Lindera). Bazując na nich prezentuje on interesujące opinie na temat poruszanych zagadnień (m.in. archeologii i kultury starożytnej, demokracji szlacheckiej i powstania styczniowego), jak również komentuje same omawiane pozycje. Za przykład niech posłuży opinia Jasienicy na temat polskiego zrywu narodowo-wyzwoleńczego z roku 1863. Powszechnie znana jest opinia tzw. szkoły stańczyków: ich zdaniem było ono zupełnie niepotrzebne i od samego początku pozbawione szans na zwycięstwo. Jedyne zaś co przyniosło polskiemu społeczeństwu to zaostrzenie carskich represji. Jednak dla autora „Tylko o historii” takie argumenty są nieprzekonujące. Jasienica uważa, że właśnie to powstanie przyczyniło się do „przyłączenia Polski do Europy” poprzez dekret o uwłaszczeniu chłopów wydany 22 stycznia przez Komitet Centralny Narodowy.2) W świetle wielu krytycznych opinii i publikacji na temat powstania styczniowego i jego uczestników (poczynając od Wielopolskiego, którego niektóre kręgi nazywały prawdziwym mężem stanu, a na Trauguttcie kończąc) głos Jasienicy może wydawać się mało znaczący. Nie sposób jednak odmówić mu przenikliwości, wiedzy i zdolności do obalania mitów. Te same właściwości cechują większość jego szkiców.
W jednym z nich („Wspomnienia ekscelencji”) otrzymujemy wnikliwą analizę galicyjskiego społeczeństwa, które, pomimo ponad półwiecznej autonomii darowanej Polakom przez cesarza, nie wydało na świat żadnych wybitnych polityków mających swój udział w odbudowie Polski po pierwszej wojnie światowej. Było to skutkiem działań galicyjskich konserwatystów, których obarcza Jasienica doprowadzeniem do zaniku polskiej myśli politycznej w okolicznościach jak najbardziej sprzyjających jej rozkwitowi. W innym („Ziemia jest wszystkim wspólna”), obok rozważań na temat „Sylwetek rzymskich” oraz kultury klasycznej w ogóle, otrzymujemy wyjątkowo nowatorskie (jak na tamte czasy) opinie na temat konieczności wykorzystywania w badaniach nad historią nie tylko widomości z innych nauk humanistycznych, ale także przyrodniczych.3)
Truizmem będzie stwierdzenie, że od czasów, w których Jasienica pisał swoje eseje, polska historiografia (jak również archeologia, o której jest mowa w jednym z esejów) zdołała w znaczący sposób się rozwinąć. Podobnież zmienił się rynek wydawniczy, niejednokrotnie w książce poddawany krytyce. Z tych powodów omawiane dzieła dla współczesnego czytelnika będą w wielu przypadkach stanowiły jedynie ciekawostkę historyczną. Z drugiej strony można spojrzeć na nie jako na wnikliwą analizę rynku wydawniczego lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych i jego stosunku wobec historycznych publikacji. Wśród kilku omawianych pozycji znajdują się jednak przypadki, które nie straciły na ważności i nadal zasługują na uwagę. Warto tu wspomnieć chociażby „Listy staropolskie z epoki Wazów” Hanny Malewskiej, o której sam Jasienica napisał, że „starość jej nie zagrozi”. Bierze się to ze sposobu, w jaki Malewska dokonała selekcji dokumentów archiwalnych, cechując się rzetelnością historyczną i brakiem uprzedzeń w wyborze tematów. Przykładem jest tu bardzo kulturalna korespondencja między kalwinem a katolikiem na temat nieomylności papieża w kwestiach wiary. Inną książką, która nadal może zainteresować czytelników są wspomnienia niemieckiego tłumacza, który w latach międzywojennych pracował dla Republiki Weimarskiej, a po dojściu Hitlera stał się świadkiem wielu dyplomatycznych spotkań wodzów Trzeciej Rzeszy z zagranicznymi politykami (Paweł Schmidt „Statist auf diplomatischer Bühne 1923-1945”). Jasienica chwali tę książkę za szczegółowe opisy i sprawozdania oraz barwne charakterystyki osób, z którymi Schmidt miał styczność podczas swojej ponad dwudziestoletniej pracy.
W kilku esejach Jasienica odnosi się do wyjątkowo aktualnych wydarzeń, jak choćby przebieg czy koniec drugiej wojny światowej. W tych wyjątkowo drażliwych tematach, nie stroniąc od subiektywnych opinii, przedstawia on surową krytykę działań rządu emigracyjnego. Mimo pozornego zerwania z sanacją nadał postępował on zgodnie z polityką wytyczoną w latach trzydziestych przez Józefa Becka, zaś naiwna wiara w przywrócenie polskich granic na wschodzie była prawdziwą mrzonką, w którą mogli wierzyć tylko politycy oderwani od krajowej rzeczywistości. Są to wyjątkowo celne, na poły historyczne, na poły polityczne komentarze, nie pozbawione gorzkich wtrąceń byłego AK-owca, który oczekiwał po swoich londyńskich przywódcach większej znajomości realiów.
Barwny, publicystyczny styl Jasienicy sprawia, że szkice zamieszczone w „Tylko o historii” czyta się łatwo i przyjemnie. Zawiedzie się jednak ktoś oczekujący po nich wnikliwych historycznych analiz i długich wywodów popartych dziesiątkami źródeł. Bliżej im do pełnych dygresji, luźnych opowieści snutych przez obeznanego w swoim fachu historyka. Jednocześnie zainteresują one głównie tych, którzy znają historię nie tylko z podręczników szkolnych.
koniec
5 grudnia 2010
1) Wraz z dwoma esejami opublikowanymi w „Nowej Kulturze” oraz „Kulturze i Społeczeństwie”.
2) Królestwo Polskie było ostatnim krajem w Europie, w którym do czasu powstania styczniowego zachowało się poddaństwo chłopów. Dekret carski z 1861 dotyczący reformy włościańskiej nie obejmował ziem polskich.
3) Jest to szczególnie interesujące w świetle ostatnich prób wykorzystania biotechnologii i genetyki przez Daniela Lorda Smaila z Harvard University w celu zbadania migracji ludzi w czasach przed powstaniem pisma.

Komentarze

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Marzenia skrojone na miarę
Joanna Kapica-Curzytek

3 VI 2024

„Odlecieć jak najdalej” jest powieścią obyczajową, której akcja rozgrywa się w latach 60. XX wieku. Młodzieńcze marzenia boleśnie konfrontują się tutaj z twardymi realiami Polski za żelazną kurtyną.

więcej »

Mała Esensja: Wspaniałe czasy, które warto lepiej poznać
Marcin Mroziuk

1 VI 2024

W „Od morza do morza” autorzy przedstawiają młodym czytelnikom najważniejsze wydarzenia i osiągnięcia epoki Jagiellonów. Co istotne, większość opowiadań jest na jeszcze wyższym poziomie literackim niż w pierwszym tomie cyklu „Zdarzyło się w Polsce”.

więcej »

PRL w kryminale: Geniusz prowokacji
Sebastian Chosiński

31 V 2024

Skoro nowelę „Cień” Aleksandra Ścibora-Rylskiego postanowił sfilmować Jerzy Kawalerowicz, mający już wówczas znaczącą pozycję w peerelowskiej kinematografii dzięki ekranizacji „Pamiątki z Celulozy” Igora Newerlego, musiało być w niej coś intrygującego. I rzeczywiście: ta historia, rozpięta pomiędzy wydarzeniami czasu okupacji i współczesnością (w kontekście połowy lat 50. XX wieku), zaskakuje dramatyzmem i czyhającą za każdym załomem zagadką.

więcej »

Polecamy

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie

Stare wspaniałe światy:

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner

Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner

Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner

Zobacz też

Tegoż twórcy

Świadkowie
— Joanna Kapica-Curzytek

Ludzka i uprzejma jak żadna w świecie królewna
— Joanna Kapica-Curzytek

Krótko o książkach: Dobrzy i źli w historii
— Miłosz Cybowski

Esensja czyta: Grudzień 2011
— Artur Chruściel, Joanna Kapica-Curzytek, Monika Twardowska-Wągrowska, Mieszko B. Wandowicz, Konrad Wągrowski

Trzy spojrzenia na początki Polski
— Sebastian Chosiński

Tegoż autora

Przeżyj to jeszcze raz
— Miłosz Cybowski

Sukcesy hodowcy drobiu
— Miłosz Cybowski

Przygody z literaturą
— Miłosz Cybowski

Dylematy samoświadomości
— Miłosz Cybowski

Tysiąc lat później
— Miłosz Cybowski

Europa da się lubić
— Miłosz Cybowski

Zimnowojenne kompleksy i wojskowa utopia
— Miłosz Cybowski

Powrót na „Discovery”
— Miłosz Cybowski

Odyseja kosmiczna 2001: Pisarz i Reżyser
— Miłosz Cybowski

Mniej, ale więcej
— Miłosz Cybowski

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.