Magazyn ESENSJA nr 3 (XV)
marzec 2002




poprzednia stronapowrót do indeksunastępna strona

Autor Wojciech Gołąbowski
  Garść wypisów o wchodzeniu do tej samej rzeki

        Andrzej Pilipiuk "Kroniki Jakuba Wędrowycza" tom I 

Zawartość ekstraktu: 70%
Okładka wydawnictwa
Okładka wydawnictwa
"Jest w tym utworze wiele sentencji zaczerpniętych z życia domowego, a wyrażonych w sposób tak prosty i zwięzły, że można by stąd przytaczać pewne wiersze jako przysłowia, niektóre nawet stały się przysłowiami." 1

"Jego [bohaterowie] gwarzą nie tylko o swych lubych, ale i gorzko się skarżą na uciski [...], na zdzierstwa urzędników [...]. To już nie bukoliczni pasterze uwieńczeni kwieciem z wergiliańskich eklog, ale zwykli prości ludzie ze wsi [...] przemawiają [...]." 2

"[Pędzą] życie zwykłym [...] trybem, pośród łowów, pijatyk, pojedynków, burd, zajazdów i zatargów sąsiedzkich [...] a zawsze i wszędzie [patrzą] swojej korzyści i kiesy [...]." 3

"Biorąc za bohatera swego utworu chłopa [...], [Autor] bynajmniej go nie idealizuje, przeciwnie, tworzy sylwetkę człowieka o cechach psychicznych ukształtowanych [...] a więc pełnego nieufności do ludzi, podejrzliwego, ostrożnego [...] o zastarzałych, konserwatywnych nawykach i poglądach [...]. Ale ten właśnie [bohater], postać nakreślona z taką prawdą psychologiczną i historyczną, kryje w sobie cechy, dzięki którym wyrasta na niezłomnego obrońcę polskości. Posiada mianowicie mocne, na śmierć i życie zakorzenione w sercu przywiązanie do ziemi rodzinnej, żelazną wytrwałość i upór, które pozwalają mu znieść najgorsze represje wroga i wytrwać na zagrożonej "placówce." 4

"[...] [Autor] poprzez losy bohaterów usiłował wyrazić myśl o nieuchronnym końcu, o śmierci społecznej [...] tej części [społeczeństwa], która nie zdołała się przystosować do zmieniających się warunków życia ([Autor] widział rosnący wpływ pieniądza i kapitalizmu wdzierającego się do gospodarki kraju) i nie potrafi się wziąć do pożytecznej pracy, ponieważ niezdolna jest już do żadnego działania." 5

"Wystarczy [...] przykładów, aby zdać sobie sprawę z tego, jak krytycznie patrzył [Autor] na stosunki panujące na wsi [...], jak jasno widział położenie chłopstwa [...] Próżno byśmy jednak szukali u niego jakichś ostrzejszych akcentów radykalizmu społecznego w sprawach wsi [...]." 6

"Bogactwo i różnorodność typów, świetna kompozycja dramaturgiczna, realizm scen i postaci, prawda psychologiczna i nade wszystko humor [...] to jeszcze nie wszystkie atrybuty twórczości autora [...]." 7

"[Autor] zaczerpnąwszy [...] formę, napełnił ją żywymi, współczesnymi sobie treściami, przepoił na wskroś swojskością i ludowością [...]." 8

"[...] Utwór [...] o interesującej fabule, owiany nastrojem [...] cudowności, a przy tym realistyczny w traktowaniu przedmiotu i charakterystyce postaci, przykuwający czytelnika sugestywną wizją [...] czasów, ludzi i krajobrazów." 9

"Nie brak [...] również opowieści o tych czasach, gdy [...] szeroką falą rozlały się [...] "nowinki religijne", siejąc ferment umysłowy i kulturalny [...]." 10

"[Karty powieści] aż kipią od życia, okraszone tęgim dowcipem i zawadiacką fantazją, barwne, pełne ruchu, gwaru, werwy i temperamentu. Wartki tok opowiadania świadczy o dużym talencie pisarskim autora. Roi się [...] od ludzi i zdarzeń, scen bitewnych, [...] od forteli i konceptów, uczt i kłótni, polowań [...] i gospodarskich kłopotów, a wszystko to świetnie opisane z humorem i swadą, potocznym językiem [...]." 11

"Podobną rolę [jak humor] pełni w utworze element brzydoty i pospolitości. Nie staje się on, jak u naturalistów, wyrazem negacji zastanego świata, ani też podszytego katastrofizmem pesymizmu, jak u modernistycznych dekadentów. W [książce] zjawia się brzydota po prostu jako wyraz wierności i prawdziwości w odtwarzaniu określonych sytuacji. [...] Tej brzydoty autor nie tuszuje, raczej świadomie i celowo ją uwydatnia, wyzyskując specyficzną jej ekspresyjność." 12

"W każdym razie koncepcja języka [książki] przemawia za koncepcją epickiego, a nie rodzajowo-etnograficznego zamysłu powieści. Ten zamysł realizuje autor przez podporządkowanie wątków tematycznych rozwijających losy jednostek ogólnemu obrazowi życia [wsi]. Podporządkowanie to wyrazi się w budowie akcji, która nie stanowi trzonu konstrukcyjnego powieści, ale raczej luźny łańcuch zdarzeń wiążący epizody o szczególnej doniosłości treściowej." 13

"Akcja [...] nie zaczyna się i nie zamyka między okładkami książki. Jest akcją otwartą. Wątki bardzo nawet ważne treściowo i interesujące z czytelniczego punktu widzenia urywają się bez ostatecznych rozwiązań, nieodzownych w dawnej powieści." 14

"Tę zasadniczą jednolitość i trwałość układu stosunków wiejskich [Autor] podkreśla wielokrotnie. Po najdramatyczniejszych wydarzeniach [...] życie wraca nieuchronnie do normy. [...] Nie te dramatyczne wydarzenia bowiem, ale normalny ciąg zwykłych dni i pospolitych zajęć to właśnie życie [wsi]." 15

"Tak zatem obejrzeliśmy dzieło z różnych stron, starając się skupić uwagę na tych elementach, które determinują charakter i styl całości. Pierwsze, co musi nas uderzyć - to bogactwo motywów. Gdy teraz z pewnej perspektywy spojrzymy na wszystkie obszary, któreśmy przemierzyli, okaże się, że razem wzięte, tworzą one wieloaspektowy i niejako wielokierunkowy obraz wsi. [...] W strukturze czasu i przestrzeni, w ujęciu człowieka i jego bytowania przebija tendencja artystyczna do zarysowania jak najrozleglejszego i jak najbardziej wyczerpującego obrazu chłopa, środowiska wiejskiego oraz związków, które ich łączą." 16



1 Cyt. Wg Wydania Narodowego "Dzieł" Adama Mickiewicza, t. IX, s. 184. Tłum. Leona Płoszewskiego.
2 Anna Milska "Pisarze polscy", Warszawa 1974, s. 30
3 tamże, s. 67
4 tamże, s. 246
5 tamże, s. 222
6 tamże, s. 222
7 tamże, s. 218
8 tamże, s. 31
9 tamże, s. 223
10 tamże, s. 224
11 tamże, s. 67-68
12 Stefan Lichański "Chłopi Władysława Stanisława Reymonta", Warszawa 1969, s. 106
13 tamże, s. 33
14 tamże, s. 35
15 tamże, s. 89
16 M. Rzeuska "Chłopi Reymonta", Warszawa 1950, s. 94

Andrzej Pilipiuk "Kroniki Jakuba Wędrowycza" tom I
Fabryka Słów, Lublin 2001
ISBN 83-89011-00-X
Cena: 27zł

poprzednia stronapowrót do indeksunastępna strona

63
powrót do początku
 
Magazyn ESENSJAhttp://www.esensja.pl
redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.