 |  | 'Panieński grób' |
Deaver tym razem sprawił mi lekki zawód. Doprawdy, mimo wielkiego kunsztu literackiego, jakim autor jest obdarzony, porwał się na temat ryzykowny, który nie tyle przerósł jego siły, ile został już tak wszechstronnie wyeksploatowany, że napisanie czegoś nowatorskiego i jednocześnie dobrego graniczy z cudem. "Panieński grób" to kawał porządnej literatury, niemniej nie czyta się już tego z tak zapartym tchem, jak "Tańczącego Trumniarza". Trzeba jednak uczciwie przyznać, że powieść bierze na warsztat naprawdę trudny temat, jakim jest negocjacja z porywaczami w ograniczonej mocno czasoprzestrzeni. Jedność miejsca staje się tu więzieniem i prawdziwym wyzwaniem dla autora, który przecież musi tchnąć w parusetstronicową powieść życie. A więc Deaver chwyta się pomysłów na lewo i na prawo i, jak to w życiu bywa, część z nich to chwyty udane, część ewidentnie przestrzelone. Jak przystało na pisarza powieści z suspensem, i w tej książce jest on obecny. Niestety, mimo fabularnej przebiegłości, wydaje się on zapożyczony z innej piaskownicy. Rozczarowuje jego płaskość i jest to główna i decydująca wada powieści.
"Panieński grób" to historia porwania głuchoniemych dziewczynek i uwięzienia ich, przez trzech zbiegów z niedalekiego więzienia, w starej ubojni zwierząt gdzieś w Kansas. Autor zaopatrzył książkę w mapkę przedstawiającą plan najbliższych okolic budynku, ale wydaje się ona zbyteczna, bo w tekście jest wystarczająco wiele odpowiednich wskazówek, aby przeciętny czytelnik miał wyobrażenie o miejscu akcji. Porywacze, osaczeni przez policję, zamykają się w ubojni tworząc z niej małą twierdzę. Na miejsce przybywa doświadczony negocjator, Arthur Potter, który rozpoczyna kilkunastogodzinne negocjacje. Nie ma mowy o siłowym rozwiązaniu patowej sytuacji, a główny przeciwnik Pottera, Lou Handy jest doświadczonym przestępcą. O ile Potter zna się na metodach prowadzenia negocjacji, psychologii porywaczy, o tyle Handy zna się co nieco na negocjatorach. To trudny przeciwnik, świadomy celu negocjacji, swojej przewagi i atutów oraz kolejnych etapów procesu negocjacji. Handy to główny przeciwnik Pottera, ale nie jedyny, co sprawia, że fabuła nie jest na szczęście liniowa. Stąd Deaver zsyła na naszego agenta całą rzeszę innych plag.
W sumie w tego rodzaju powieściach wiadomy jest z grubsza koniec. To zarówno wada, jak i zaleta. Dlatego też całość musi być napisana naprawdę interesująco i sprawnie, musi być wyposażona w rzetelną, intrygującą fabułę. Tak i jest tym razem z powieścią Deavera. Czyta się ją lekko, z niecierpliwością przewracając kolejne strony, po części radując się samą lekturą, po części zaś czekając na ów suspens, będący poniekąd testem na inteligencję czytelnika. Deaver niezwykle sprytnie, na zasadzie sinusoidy, konstruuje dramaturgię utworu. Emocje raz rosną, raz opadają, ale nigdy na tyle nisko, aby czytelnik nabrał ochoty na odłożenie książki na półkę. Świetnie portretuje postacie, nawet te drugoplanowe żyją u niego własnym życiem, emanują łatwo rozróżnialną osobowością. W przypadku "Panieńskiego grobu" zadanie, które postawił przed sobą autor, jest niezwykle trudne. Oto ma nadać życie ośmiu dziewczętom, głuchoniemym i przerażonym sytuacją, w jakiej się znalazły. Milczące z definicji, zamknięte w sobie, skrywają przed nami swoje życie w dwójnasób, a pisarz stopniowo i sprawnie odkrywa je przed czytelnikiem, nadając każdej z nich niepowtarzalny charakter i historię, która sama w sobie przykuwa uwagę podczas lektury. Zachwyca nas ich świat, świat głuchoniemych i Głuchoniemych, tak odmienny od świata ludzi słyszących. W fascynacji tej tkwi trochę zwykłego przerażenia innością i Deaver dawkuje je nam z odpowiednią intensywnością. To dziewczęta tak naprawdę są bohaterkami tej historii.
"Panieński grób" to lektura warta paru godzin zaszycia się gdzieś z dala od zgiełku dnia. To dobrze skrojona powieść sensacyjna połączona z nietypowym studium świata upośledzonych, którzy żyją między nami. Warta czytania choćby ze względu na temat i sposób, w jaki Deaver do niego podszedł. Z tej perspektywy niższej próby suspens powieści staje się potknięciem dopuszczalnym.
Jeffery Deaver "Panieński grób" (A Maiden's Grave)
Tłum. Łukasz Praski
Prószyński i Ska 2001
ISBN 83-7337-022-6
Cena: 39,00 zł
Strona książki w wydawnictwie: www.proszynski.pl/ksiazki/fiszki/2032.html
Gatunek: sensacja
|
|