 |  | 'Dzień świra' |
Cały film to jeden dzień z życia inteligenta. Nauczyciela (język polski), mężczyzny w sile wieku, o skłonnościach poetyckich i przeświadczeniu o tym, że powinien do czegoś światu być potrzebny. Zaczyna się pobudką, kończy... zaśnięciem, niech będzie, że zaśnięciem, nie wiadomo, czy "Esensji" przypadkiem nie czytają nieletni. W międzyczasie Adam Miauczyński, nasz bohater, idzie do pracy, próbuje napisać wiersz, kontaktuje się z rodziną i odbywa kilka innych rytuałów dnia codziennego. Film, na pierwszy rzut oka prosty, bez wielkich nakładów finansowych, ale za to z wkładem intelektu przerastającym dokonania ostatnich pięciu lat polskiej kinematografii. Wreszcie ktoś uczynił brak pieniędzy zaletą filmu.
"Dzień świra" jest bowiem filmem niegłupim i wielowarstwowym. Ze zdarciem każdej powłoki zyskuje na wartości i wnosi coś nowego, daje materiał do długich przemyśleń i dreszczyk odkrywania ponownych znaczeń. Pierwsza warstwa jest najbanalniejsza - ot komedia z dużą ilością słów na k..., na ch... Gagi tworzone są według procedury dość standardowej - autor filmu bierze denerwujący go element naszej rzeczywistości i wyolbrzymia go do surrealistycznych rozmiarów. Dostaje się naszym parlamentarzystom, którzy rzeczywiście niewiele odbiegają poziomem intelektu i wychowania od szalikowców, wykpione z nienawiścią zostają reklamy, bardzo też Koterskiemu podpadły psy i ich głupi właściciele (swoją drogą, z tymi psami trafił reżyser w sedno, ostatnio na dwudziestu metrach znalazłem sześć dowodów na zdrowe psie trawienie). Różne są gusta, i nie każdemu taki właśnie typ humoru przypadnie do gustu (mnie przypadł), ale nie lekceważyłbym jednak tego poślizgowego elementu filmu, bo dzięki chóralnemu rykowi śmiechu możemy w spokoju obejrzeć film bardzo nieprzyjemny dla Polaków wszystkich.
W następnej warstwie widać bowiem rodaka powszedniego, jego głupotę, bezinteresowną złośliwość, brak ideałów i zupełny brak zainteresowania kimkolwiek poza sobą. Czy to w sklepie, czy w Sejmie, każdy zdaje się być najbardziej zainteresowany możliwością przypieprzenia głównemu bohaterowi i sposobami na umilenie własnego życia. Świetnie podsumowuje to kończąca film scena wieczornej modlitwy zbiorowej. Jest to, oczywiście, obraz wyolbrzymiony, przejaskrawiony bardzo, ale zmysłu obserwacji i zdolności do przeniesienia swoich refleksji na ekran nie można odmówić Markowi Koterskiemu, reżyserowi i scenarzyście "Dnia świra" .
 | Drugie podejście... może teraz uda się do ust. |
Tyle tylko, że ów Miauczyński Adam, wieszcz niespełniony, wcale, ale to wcale nie jest lepszy niż jego otoczenie! Wydaje mu się, że jest centrum tego świata i Twórcą, niedocenionym z powodu chamstwa i podłości rasy niższej (czytaj: reszty ludzkości), a jest po prostu nadętym typkiem o paskudnym charakterze, który przekonany jest święcie, że przeczytanie Mickiewicza i znajomość reguł języka polskiego nadaje mu status istoty wyższej. Chroni się codziennymi rytuałami i roztaczaniem dookoła siebie pogardliwej atmosfery, i dobrze, bo nie zniósłby chyba świadomości, że sam się wpakował w swoje przykre położenie. Nawet kiedy pojawia się szansa na zmiany, szansa o której marzy, Miauczyński chowa się głęboko i wynajduje tysiące dowodów, dla których nie może mu się udać.
Nic dziwnego, że Adam M. prowadzi żywot tak jałowy i nudny, że nie widzi sensu wstawania o poranku. Film, pomyślany jako drwina z codzienności i pospolitości uderza ostrzem swojej satyry w inteligencję. Pokazuje, jak nadęci potrafią być polscy absolwenci szkół wyższych i jak niewiele mają do tego powodów. Prosi się ten film o esej, w którym długo i brzydko pisałoby się o niezdolności przyjęcia awansu społecznego i spaczeniach, jakim osobowość awansowanego bardzo często ulega, ale Melchior Wańkowicz napisał już "Kundlizm".
Pozostaje więc pisać o samym filmie. Filmie, który ma niezły scenariusz i myśl przewodnią. Filmie dobrze zagranym i wyreżyserowanym. Filmie pomysłowym, inteligentnym i zapadającym w pamięć. Naprawdę pójść na "Dzień świra" należy, choćby po to, żeby zobaczyć dobry film nakręcony w Polsce i o Polsce.
"Dzień świra"
Polska 2002
Reżyseria: M. Koterski
Scenariusz: M. Koterski
Obsada: Marek Kondrat w roli głównej
Strona oficjalna: www.swir.pl
PS: Ale za granicę na konkursy, to ja bym tego nie wysyłał.
|
|