 |
Artur D³ugosz |
¦wiat³o w mroku |
Adam Rusek "Tarzan, Mato³ek i inni: Cykliczne historyjki obrazkowe w Polsce w latach 1991-1939" |
 |
 |  | 'Tarzan, Mato³ek i inni: Cykliczne historyjki obrazkowe w Polsce w latach 1991-1939' |
Komiks jako sposób rozrywki, od lat u nas pogardzany i niedoceniany przez media, doczeka³ siê zaledwie paru publikacji ksi±¿kowych staraj±cych siê dociec, o co w tym wszystkim chodzi. Nie mo¿na nie wspomnieæ o pracach Toeplitz, Dunina, Skar¿yñskiego, paru ksi±¿kach Szy³aka czy te¿ licznych artyku³ów, jakie goszcz±cych od czasu do czasu na ³amach ró¿nych niskonak³adowych pism komiksowych. Charakter tych prac jest jednak g³ównie publicystyczny tudzie¿ popularyzatorski - i choæ regu³a nakazuje odnie¶æ siê do pocz±tków komiksu, to jednak polskie komiksowe pocz±tki dot±d kry³ mrok dziejów.
Ksi±¿ka "Tarzan, Mato³ek i inni" jest pochodni±, która ów mrok historii roz¶wietla, przedstawiaj±c nam niezwykle ciekawe i skomplikowane perypetie komiksu w Polsce miêdzywojennej. Stanowi zreszt± czê¶æ otwieraj±c± szersze omówienie komiksu w Polsce, zapowiadaj±c kolejne czê¶ci. Autorem ksi±¿ki jest Adam Rusek, pracownik Biblioteki Narodowej, znany badacz i mi³o¶nik komiksu, którego nie sposób nie zauwa¿yæ podczas wszelkich komiksowych wydarzeñ w naszym kraju.
 | '¦wiat Przygód' nr 35 (1936). Na stronie tytu³owej - 'komiksowy' pocz±tek opowie¶ci science-fiction ilustrowanej przez J. Nowickiego. |
Celem pracy Ruska jest przedstawienie chronologii ukazywania siê historii obrazkowych w latach 1919-1939 we wszelkiej mo¿liwej ich formie oraz ich analiza. Opracowanie jest niebywale szczegó³owe, obejmuj±ce zarówno tytu³y rodzimych twórców, jak i importowane z rynków europejskich czy amerykañskiego. Znajdujemy w nim pozycje publikowane w tym czasie w prasie i w wydawnictwach ksi±¿kowych - niemal ka¿dy tytu³ doczeka³ siê omówienia, wystarczaj±co dobrze charakteryzuj±cego go pod wzglêdem formalnym i tre¶ciowym. Autor przedstawia tytu³y adresowane do dzieci, m³odzie¿y i doros³ych, publikowane cyklicznie i sporadycznie, ich tematykê i rozwój, miejsca publikacji oraz, o ile to mo¿liwe, odbiór czytelników. Zyskujemy w ten sposób niezwykle klarowny obraz pierwszych kroków komiksu w naszym kraju, dowiadujemy siê o rzeczach nietypowych i interesuj±cych. Analizy doczeka³ siê tak¿e ówczesny rynek tego rodzaju rozrywki oraz jego ewolucja w ci±gu dwudziestu lat miêdzywojennych. Rusek prezentuje nam tak¿e twórców, rysowników i autorów tekstów oraz adresatów przeró¿nej ma¶ci cyklicznych historii obrazkowych. Nie mog³o oczywi¶cie zabrakn±æ krótkiej prezentacji gatunku i próby jego zdefiniowana, czym autor rozpoczyna swe opracowanie.
"Tarzan, Mato³ek i inni" to dokument bogato ilustrowany, co stanowi warto¶æ sam± w sobie. Doprawdy to niezwyk³e móc ogl±daæ i czytaæ komiksy powsta³e kilkadziesi±t lat temu. Zgodnie z zasad±, wedle której obraz zastêpuje tysi±c s³ów, Rusek miast rozpisywaæ siê nad niektórymi tytu³ami zamieszcza w ksi±¿ce reprodukcjê planszy, paska czy ilustracji, daj±c czytelnikowi unikaln± szansê cofniêcia siê w czasie i osobistego niemal obcowania z historycznymi postaciami czy tematami. Na kilkunastu  | 'Ogniem i mieczem, czyli Przygody szalonego Grzesia' K. Mackiewicz, Bury Jan (S. Wasylewski) |
kolorowych ¶rodkowych stronach ksi±¿ki zamieszczono nawet reprodukcje ca³ych pierwszych stron komiksowych gazet i ksi±¿ek, jak "¦wiat Przygód" czy "Tarzan". Mamy tu te¿ ulotki i prospekty reklamowe wykorzystuj±ce komiks - czy wreszcie materia³y propagandowe. Szczególnie cieszy skan jednej ze stron "120 przygód Kozio³ka Mato³ka", którego w takim opracowaniu zabrakn±æ nie mog³o.
Kolejn± mocn± stron± ksi±¿ki s± szczegó³owe zestawienia umieszczone na jej koñcu. Obejmuj± tytu³y prasy codziennej, w której pojawia³y siê historie obrazkowe, polskie i zagraniczne tytu³y odnalezione przez autora w prasie dla doros³ych, serie obrazkowe zamieszczane w "¦wiecie Przygód", "Karuzeli", "Wêdrowcu" i "Gazetce Miki". Koñcz±cy wreszcie opracowanie wykaz ¼róde³ i indeks znacznie u³atwiaj± pó¼niejsze odszukanie informacji.
Czuæ w tej ksi±¿ce nak³ad pracy i po¶wiêcenia autora, jego skrupulatno¶æ i zami³owanie typowe dla dociekliwych badaczy danego tematu. Rzeczowy ton pracy, mo¿liwie najpe³niejsze opracowanie oraz jego przemy¶lana konstrukcja sprawia, ¿e "Tarzan, Mato³ek i inni" Adama Ruska powinien znale¼æ siê w ksiêgozbiorze ka¿dego odbiorcy komiksów, którego fascynacja tym gatunkiem siêga dalej ni¿ zachwycanie siê pó³nagimi kobietami, kosmicznymi statkami i zamaszystymi ciêciami herosów.
Ksi±¿ka daje nam te¿ przedsmak tego, czego mo¿emy oczekiwaæ po kolejnych pracach Ruska. A które ju¿ wkrótce powinny rozja¶niæ inne aspekty komiksu w Polsce.
Adam Rusek "Tarzan, Mato³ek i inni: Cykliczne historyjki obrazkowe w Polsce w latach 1991-1939"
Biblioteka Narodowa 2001
ISBN 83-7009-315-9
|
|
 |
|