 |
Eryk Remiezowicz |
Szerokie spojrzenie |
C. J. Cherryh "Cyteen": "Zdrada", "Powtórne narodziny", "Oczyszczenie" (Cyteen) |
 |
 |  | 'Cyteen: Zdrada' |
"Cyteen". Trzy tomy, 1200 stron, a w sumie ciężko napisać, o czym jest ta książka. Nie żeby była to pozycja niejasna i zagmatwana, względnie książka wyprana z treści, zwykła wprawka w konstruowaniu fabuł. Wręcz przeciwnie - książka jest przejrzysta, aczkolwiek w swej wymowie często dwuznaczna, natomiast jest niemożliwie gęsta i napakowana przemyśleniami. Nie pomysłami - tych nie ma zbyt wiele, ale właśnie rozmyślaniami nad przyszłością ludzi, ludzkości i efektami zmian, jakie mogą wprowadzić nasze wynalazki.
Rzecz cała rozgrywa się we Wszechświecie Unii i Sojuszu, dwóch sił, które dominują w opanowanym przez ludzkość fragmencie przestrzeni kosmicznej. Gdzieś na peryferiach błąka się też Ziemia, ale dawno straciła już swą potęgę i wpływy. Powstanie tego układu sił mieliśmy okazję obserwować w "Ludziach z Gwiazdy Pella", zwanych również "Stacją Podspodzie"; dwaj bohaterowie tamtych wydarzeń, Mazian i Azov, wspomniani są zresztą na kartach "Cyteen". Funkcjonuje ten układ jako tako, obie strony konsekwentnie starają się wyrolować partnera i uzyskać przewagę, jak to zwykle w międzypaństwowej polityce bywa. Sojusz jest związkiem handlowym i trzyma Unię za gardło możliwością odcięcia międzygwiezdnego transportu, Unia za to ma dużą flotę bojową i też lepiej im nie podskakiwać. Podpisali wprawdzie parę układów, ale sytuacja jest równie stabilna jak podpity demon tańczący kankana na łebku od szpilki.
Tu pojawia się magiczne słowo "polityka" i wszystkie brudne ciągi dalsze (mafie, korupcja, parlamenty itp.), jakie się za nim wloką. Powieść zacznie się od polityki, będzie żywić się polityką i na polityce się zakończy. C. J. Cherryh intrygi umie konstruować jak nikt inny i użyje w "Cyteen" tej mocy wielokrotnie. Wszystkie ciągi wydarzeń, z których składa się fabuła powieści, wynikają w gruncie rzeczy z mnóstwa kompromisów, tajnych układzików i ciągłych pertraktacji, które produkowane są nieustannie przez młyny rządowej administracji i ambitnych polityków. Taka jest zewnętrzna klamra trylogii: walka między ekspansjonistami i centrystami, frakcjami różniącymi się wizją dalszego rozwoju Unii, działania abolicjonistów, domagających się uwolnienia i zaprzestania produkcji azich (o nich dalej), a także zakusy na niezależność terytorium "Reseune" i całe mnóstwo dodatkowych konfliktów na najwyższych poziomach, które bezpośrednio odbiją się na życiu naszych głównych bohaterów.
 | 'Cyteen: Powtórne narodziny' |
Całe te misterne biurokratyczne zapasy są bowiem jedynie gruntem, na którym Cherryh maluje swoje wizje dotyczące możliwych kierunków rozwoju ludzkiej administracji i form rządu. Już powyższy, z konieczności krótki, opis politycznych batalii wyrzuca na wierzch dwa problemy. Pierwszy - co to jest "Reseune"? Otóż jest to niezależna od administracji państwowej placówka badawcza, o potężnym zapleczu finansowym i wsparciu politycznym. Ustrój Unii jest bowiem w najwyższym stopniu skomplikowany i mają tam swoje miejsce takie dziwa, jak Terytoria Autonomiczne, które rządowi centralnemu podlegają jedynie w stopniu minimalnym. W Reseune będziemy znajdować się przez prawie cały czas trwania powieści - tam żyją i pracują wszyscy główni bohaterowie spektaklu.
Potęga tego miejsca bierze się z tego, że jest to największe centrum produkcyjno-badawcze azich. Azi, według biologii, są ludźmi, jednak wychowywani są za pomocą hipnotaśm i przeznaczeni do specjalnych celów. Ich stworzenie i udoskonalenie, niezbędne ze względu na wojnę i małą liczbę ludności Unii, uczyniły Reseune potężną. Dość powiedzieć, że pomimo upływu lat, Reseune nadal ma monopol na niektóre rodzaje hipnotaśm i typy azich, a oprócz tego dysponuje prawną władzą nad każdym istniejącym azi.
Tym to właśnie ludziom drugiego sortu poświęca autorka zdrową część swojej powieści, starając się zanalizować szeroko rozumiany sens ich istnienia, a także właściwości ich umysłu. Dziwne są to twory - ludzkie, a zarazem nieludzkie, przy czym CJC, jako mistrzyni w kreacji istot nieco humanoidalnych, świetnie umie oddać na papierze ich dziwne zachowania i myśli. Co więcej, autorka próbuje też zastanowić się nad społecznymi konsekwencjami istnienia takiej kasty - stąd również ruch abolicjonistów, żądających zaprzestania ciągnięcia korzyści z pracy azich.
 | 'Cyteen: Oczyszczenie' |
Ten rozmach nie zmniejsza jednak wagi, jaką książka przypisuje jednostce. Sama koncepcja Osoby o Specjalnym Statusie, kluczowego elementu konstrukcji powieści - człowieka, który ze względu na swoje zdolności stoi ponad prawami wiążącymi zwykłych ludzi - pokazuje, że obok wielkich procesów sterowanych ślepym bezwładem ludzkich mas kręcą się niewielkie trybiki pojedynczych ludzi i azich. Co więcej, zdarza się, że taki trybik znienacka staje się najważniejszą częścią w maszynie i decyduje o jej sprawnym działaniu. Przygotujcie się, o czytelnicy, na kilka znakomicie oddanych ludzkich charakterów, na bardzo głębokie i oryginale spojrzenie na ludzkiego ducha i umysł. To jest obszar, który autorka analizuje ze szczególną pasją i przejęciem.
Zatem - będzie akcja, będą ciekawe postacie, będzie mądrze i fantastycznienaukowo, choć środek ciężkości leżeć będzie w okolicach psychologii i socjologii. To naprawdę wiele. Czego nie będzie? Przestrzeni - większość wydarzeń odbywa się w zamkniętych pomieszczeniach, ale jest to logiczne, Cyteen nie jest w pełni sterraformowana. Poza tym, nie jest to książka pełna pośpiechu, wydarzenia nie gnają za sobą galopem, lecz raczej powoli i z dostojeństwem nadchodzą. To już rzecz gustu, jednym taki typ książki odpowiada, innym nie. Ale moim skromnym zdaniem jest to jedna z lepszych książek C. J. Cherryh i jedna z najobszerniejszych, a zarazem najciekawszych wypowiedzi dokonanych przez autora sf.
C. J. Cherryh "Cyteen" (Cyteen): "Zdrada"
ISBN 83-88431-23-4
Cena: 31,90 zł
C. J. Cherryh "Cyteen" (Cyteen): "Powtórne narodziny"
ISBN 83-88431-24-2
Cena: 29,90 zł
C. J. Cherryh "Cyteen" (Cyteen): "Oczyszczenie"
ISBN 83-88431-25-0
Cena: 35,90 zł
Przekład: Jolanta Pers
Solaris 2002
Gatunek: science-fiction
Strona wydawnictwa: www.solaris.net.pl
|
|
 |
|