W roku 1980 Bilal zaczął pracować nad „la Foire des immortels” („Targi nieśmiertelnych”), pierwszym pełnometrażowym komiksem, którego był jednocześnie autorem scenariusza i rysunków. Dalszym ciągiem tej historii były tomy „Femme piège” („Kobieta pułapka”), wydany w roku 1986 i „Froid Équateur” („Mroźny równik”) z roku 1992.  | Enki Bilal |
Cała trylogia została wydana ponownie w roku 1995, tym razem pod tytułem „la Trilogie Nikopol” („Trylogia Nikopola”). W Polsce „Trylogia” została wydana w latach 2002-2003 przez wydawnictwo Egmont. „Targi nieśmiertelnych” W pierwszym tomie trylogii kapsuła hibernacyjna Nikopola – umieszczonego w niej za dezercję trzydzieści lat wcześniej – zostaje w 2023 roku zestrzelona nad rządzonym przez faszystowskiego dyktatora Paryżem. Bohater zostaje uratowany przez Horusa – zbuntowanego egipskiego boga, który uciekł ze statku bogów – piramidy, unoszącej się nad miastem z powodu braku paliwa. Horus opanowuje ciało Nikopola (pozwala mu jednak w większości przypadków samodzielnie działać), by przy jego pomocy zdobyć władzę nad Paryżem, co dałoby mu dostęp do zasobów paliwowych, a zarazem kartę przetargową w porachunkach z pozostałymi bogami. Razem osiągają cel polityczny. Niestety, Horus zostaje schwytany przez swoich egipskich towarzyszy i ukarany. Nikopol natomiast doznaje pomieszania zmysłów i zamiast niego władzę sprawuje jego wyglądający bliźniaczo syn (o takim samym imieniu). Dodam, że nowa władza nie jest demokratyczna – przypomina raczej model stalinowski. „Targi nieśmiertelnych” przypominają wcześniejsze prace Bilala, zarówno rysunkowo (dużo operowania tuszem), jak i tematycznie (autor porusza zagadnienia polityczne, komiks jest zdecydowanie „zaangażowany”). Narracyjnie również jest stosunkowo „typowy” – sporo dymków i niewiele tekstu komentarza. Kilka przeplatających się wątków nie utrudnia czytania. Problem dyktatury jest w albumie ukazany od bardzo wielu stron – mamy klasyczną dyktaturę polityczną, mamy przewrót, który owocuje kolejną jej formą. Obie przypominają te, które znamy z przeszłości. Wniosek? Nigdy nie sądźmy, że raz obalony i skompromitowany system polityczny nie może odrodzić się jak Feniks z popiołów. Jest tam też inny rodzaj dyktatury: Horusa – boga – nad Nikopolem – człowiekiem. Jakkolwiek bowiem związek z Horusem ma dla bohatera oczywiste zalety (przede wszystkim – umożliwił mu przeżycie), to jest on prowadzony jak po sznurku ku celowi, który jest mu obcy. Nikopol stwierdza: „Jest pan gorszy, niż Mussolini, Stalin i Hitler razem wzięci”. Jest to nietypowe – religie zwykle uznają wcielenie boga za największy dar, nie przekleństwo. „Kobieta pułapka” W drugim tomie „Trylogii” – „Kobiecie pułapce” – artysta uczynił główną bohaterką niebieskowłosą dziennikarkę Jill Bioskop. Akcja rozpoczyna się w Londynie, w okresie niewiele późniejszym, niż wydarzenia z pierwszego tomu. Kochanek Jill – Obcy – ginie w zamachu (a przynajmniej ona tak sądzi), zostawiając jej dwukolorowe pigułki, mające rzekomo wymazywać pamięć. W poszukiwaniu dziennikarskiego zlecenia bohaterka leci do Berlina Zachodniego (enklawę na terytorium Czechosowietów, państwa zobrazowanego symbolicznie czerwoną chmurą, w którą wlatuje samolot po przekroczeniu Kanału La Manche), a po drodze zabija trzech mężczyzn, którzy próbują ją napastować, po czym za każdym razem łyka tabletki, żeby o tym zapomnieć.  | ‹Trylogia Nikopola #1: Targi nieśmiertelnych› |
W równoległym wątku Horusowi udaje się uciec z miejsca odosobnienia. Żądny zemsty bóg wyrusza w ociekającą krwią podróż z powrotem na Ziemię. Tam odnajduje go Nikopol przy prawie nieprzytomnej Jill, na którą pigułki nie mają najlepszego wpływu. Koniec końców okazuje się, że morderstwa bohaterki były jedynie jej złudzeniami, spowodowanymi złym dozowaniem pozaziemskiego specyfiku. Nikopol z Horusem dogadują się – mężczyzna godzi się nosić boga w swoim ciele w zamian za przygody, które ani chybi razem przeżyją. Wszyscy troje udają się razem do Egiptu, gdzie odpoczywają, Jill odzyskuje siły i między nią a Nikopolem nawiązuje się romans. Jill jest atrakcyjną kobietą, Bilal zaś nie waha się pokazywać jej nagości. Trudno jednak byłoby uznać, że album ten jest pełen erotyzmu – jest tak samo mroczny i pełen brutalności, jak tom pierwszy. Akcja toczy się o wiele szybciej, niż w „Targach nieśmiertelnych” – kolejne kadry niekiedy dotyczą przeplatających się, całkiem różnych wątków. Narracja też jest inaczej poprowadzona, o czym napiszę dalej. „Kobieta pułapka” jest w zasadzie pozbawiona wątków geopolitycznych. Brak tutaj głębszych myśli o dyktaturach (może poza tym, że Nikopol teraz już nie traktuje Horusa jako siły obcej i złej, ale dobrowolnie poddaje mu się i wchodzi z nim w układ, co stawia całą sytuację „dyktatury poprzez bezpośrednie przejęcie kontroli” w innym świetle). Jeśli komuś wydaje się, że tytuł „Kobieta pułapka” nie za bardzo pasuje do treści tego albumu, to wyjaśnienie być może znajdzie w specyficznym procesie twórczym Bilala. Najpierw wymyśla on tytuł, następnie imię i nazwisko głównego bohatera, a dopiero później zaczyna formułować scenariusz. Taka kolejność sprawia, że tytuły jego komiksów czasami trudno jednoznacznie dopasować do treści. Podobnie jest w przypadku „Snu potwora”. „Zimny równik” „Zimny równik” to album kończoący „Trylogię Nikopola”. Od wydarzeń opisanych w dwóch poprzednich minęło kilka lat. Nikopol-syn (zwany po prostu Niko) wyrusza na poszukiwanie ojca do Afryki. Po drodze spotyka Yelenę, naukowca-genetyka, próbującą odnaleźć Jill Bioskop (i jej dziecka, które jest niezwykłe, ale nie dowiadujemy się tak naprawdę, z jakiego powodu). Razem udają się do KKDZO, miasta położonego na samym równiku, wyróżniającego się niezwykłą anomalią klimatyczną: panuje tam stale temperatura minus 21 stopni Celsjusza. Miastem rządzi pięcioro ludzi (pierwsze litery ich nazwisk tworzą właśnie skrót KKDZO). Jest to światowa stolica mafii i terroryzmu. Kiedy do KKDZO przybywają bohaterowie, odbywa się tam walka między Johnem-Elvisem Johnelvissonem, czołowym zawodnikiem w światowej lidze szachoboksu, a pretendentem do tytułu mistrzowskiego, Loopkinem. Nazwisko Loopkin jest anagramem słowa Nikopol... bo to właśnie on – wraz ze swoim przyjacielem Horusem, a jakże – walczy z Johnelvissonem. Nikopol znosi coraz gorzej obecność Horusa, przy mówieniu mylą mu się litery. Walkę szachoboksu wygrywa, ale w sposób nieuczciwy – dzięki nadprzyrodzonym siłom przebywającego w jego ciele boga. Horus z kolei postanawia ukorzyć się i wrócić do piramidy, więc obu na rękę jest rozstanie. Nikopol zostaje na pożegnanie obdarzony nieśmiertelnością i wymazana zostaje mu pamięć. Władze KKDZO tymczasem odkrywają, że w wygranej Loopkina uczestniczyły siły nadprzyrodzone i postanawiają pozbyć się go (wystrzelić na orbitę w kapsule hibernacyjnej). Niestety, przez podobieństwo obu Nikopoli schwytany i wysłany na orbitę zostaje Niko. Tym sposobem akcja „Trylogii” zatacza symboliczny okrąg.  | ‹Trylogia Nikopola #2: Kobieta pułapka› |
W tym czasie Nikopol, będący w trakcie procesu „rekonstrukcji”, zupełnie przypadkowo spotyka Yelenę i razem jadą na północ, gdzie spotykają Jill. Niebieskowłosa bohaterka wcześniej zażyła ostatnią z pigułek wymazujących pamięć, więc ani ona, ani Nikopol nie rozpoznają się. Na koniec wszyscy troje wygłaszają „przepowiednie” co do własnej przyszłości. Warto dodać, że piramida egipskich bogów zostaje zdestabilizowana wystrzeleniem rakiety z kapsułą hibernacyjną i spada na KKDZO, powodując zakończenie mafijnych rządów pięciorga dyktatorów, sami bogowie zaś udają się do Egiptu, by piramidę Cheopsa przerobić na nowy pojazd. Jak widać choćby z powyższego opisu, „Zimny równik” jest bardzo zagęszczony fabularnie. Nie tylko to jednak odróżnia ten tom od „Targów nieśmiertelnych” i „Kobiety pułapki”: konstrukcja jego świata przedstawionego opiera się na obecności elementów jawnie negujących oczekiwania i przyzwyczajenia czytelnika. Mamy wymieniony już wcześniej paradoks klimatyczny KKDZO oraz szachoboks, ale to nie wszystko. Zwierzęta funkcjonują na identycznych prawach, jak ludzie: nosorożce i goryle jeżdżą pociągami, białe niedźwiedzie chodzą na walki szachoboksu itp. Co ciekawe, w świecie przedstawionym jest to zjawisko całkowicie naturalne, nie budzące niczyjego (łącznie z narratorem) zdziwienia. Można w tym dostrzec interesującą wizję „politycznej poprawności” (również pięcioro „władców” KKDZO reprezentuje różne rasy i kultury). Inny przykład: wszystko, co się da, jest wyrażane w skalach: skala brzydkiego zapachu, kondycji fizycznej i zdrowia, agresywności, politycznej skuteczności, nawet skala stopnia wyjścia poza inne skale. Każda skala ma swoją nazwę i jest całkowicie obiektywna. Bardzo ciekawą myśl zawarł Bilal w pożegnalnej „mowie” Horusa: ludzie żyją zbyt krótko, by mogli zrozumieć siebie i świat. Dlatego tak łatwo poddają się ideologiom nacjonalistycznym, ksenofobicznym i fundamentalistycznym... Fabularna spójność „Trylogia Nikopola” jest całością fabularną. Pod tym względem wyróżnia się pierwszy tom, który jest zamkniętą opowieścią. Pozostałe dwa nie mają prawie żadnego sensu w oderwaniu od pozostałych. Sprawiają to przede wszystkim związki przyczynowe między nimi – ich fabuły znajdują uzasadnienie w wydarzeniach opisanych w tomach wcześniejszych. To właśnie sprawia, że można w tym przypadku mówić o trylogii, zamkniętym cyklu. Zauważmy, że w świecie komiksu częste jest podejście odmienne: twórcy scenariuszów chcą uzyskać dość wysoki stopień niezależności od siebie kolejnych albumów jednej serii, by nie utrudniać odbioru czytelnikom, którzy być nie znają wcześniejszych tomów. Jest to zresztą w równiej mierze strategia marketingowa. Nie tylko fabularna spójność daje się zaobserwować dopiero po rozpatrzeniu „Trylogii” jako całości. Podobnie jest w przypadku pozafabularnych znaczeń tego komiksu. Każdy tom niesie ze sobą jakąś ich część, ale dopiero całość umożliwia ich pełne zrozumienie. Szczególnie dwa wątki powracają uparcie na kartach kolejnych albumów. Powracająca pamięć Pierwszym z nich jest pamięć. W „Targach nieśmiertelnych” mamy pamięć w wymiarze społecznym (historia, która się powtarza), jednak poza tym wątek ten w zasadzie nie jest tam obecny. W „Kobiecie pułapce” pamięć zostaje przedstawiona z punktu widzenia bardziej osobistego – jest istotnym atrybutem człowieka i możliwość jej kontroli jest bardzo pożądana jako środek do kierowania własnym życiem (Jill stara się nią manipulować, biorąc kolorowe pigułki). Widzimy też, że źle funkcjonująca pamięć może prowadzić do nieszczęść (kiedy pigułki, zamiast wymazywać pamięć, wywołują przywidzenia).  | ‹Trylogia Nikopola #3: Zimny równik› |
W trzecim tomie wątkiem istotnym z omawianego widzenia jest to, że przedstawione jest tam tworzenie filmu o wcześniejszych perypetiach Nikopola i Jill – a przecież film to nic innego, jak pamięć utrwalona. Później, kiedy Horus w chwili rozstania wymazuje Nikopolowi pamięć, bohater zapomina o Jill i w tej samej chwili przestaje ją kochać. Z kolei Jill decyzję o wymazaniu Nikopola ze swojej pamięci podejmuje sama, biorąc ostatnią kolorową tabletkę. Destrukcja pamięci pociąga za sobą całkowite unicestwienie łączącej ich dotąd miłości. Nakręcony o nich film staje się jedynym dowodem ich wcześniejszego związku, pamięć o którym została „skopiowana” z ich umysłów i serc na celuloid. To jest ostateczne przeznaczenie pamięci: albo zostanie uwieczniona, albo musi zginąć. Owo uwiecznienie nie odbywa się zresztą bez strat – w komiksie role Nikopola i Jill grają najpierw oni sami, później aktorzy czarnoskórzy, w końcu zaś film staje się – z powodów finansowych – czarno-biały. Podobnie przy każdym możliwym sposobie kopiowania pamięci z ludzkiego umysłu na trwalszy nośnik zawsze dokonywane są uproszczenia. Warto jednak podjąć to ryzyko, jeśli się nie chce, by pamięć zaginęła bezpowrotnie wraz z jej „nosicielem”. Pamięć jest tematem, który w twórczości Bilala wraca wielokrotnie. Pamięci historycznej dotyczą „Falangi czarnego porządku” i „Polowanie”, pamięć jest istotnym motywem w „Śnie potwora”, a i w „32 grudnia” są do niej nawiązania. Znajdziemy ją też w dużych dawkach w wielu parakomiksowych pracach autora – choćby w „Stuleciu miłości” albo „Sarkofagu”. Pamięć nie jest jedynie częstym tematem dzieł Enki Bilala – jest ona także w pewnym sensie jego narzędziem pracy. Jak sam przyznaje, pamięć ma raczej słabą, nie pamięta na przykład prawie wcale dzieciństwa w Belgradzie. Używa jednak pamięci – w sposób selektywny i twórczy – kiedy pracuje nad swoimi dziełami. Na przykład przed narysowaniem „Polowania” wybrał się na wycieczkę po krajach Europy Wschodniej. Nie robił jednak żadnych zdjęć, oglądał tylko, dawał się przesiąknąć lokalnym krajobrazem i atmosferze, po czym album narysował z pamięci. - "Wszelka twórczość opiera się na pamięci. Artysta jest istotą, składającą się z pamięci i uczuciowości. Jak miałby on mówić o człowieku i o świecie, gdyby nie sięgał nie tylko do historii, ale i do pamięci – swojej, społeczeństwa i wreszcie samej natury. Pamięć może w dziele manifestować się w sposób bardziej lub mniej bezpośredni, ale, nawet jeśli jest ledwie dostrzegalna, pozostaje podstawową materią sztuki." – mówi Bilal. Stosunek do religii Drugim tematem, który przewija się przez wszystkie trzy tomy „Trylogii”, jest relacja Nikopola z Horusem. Najpierw jest ona wymuszona przez tego drugiego, później (tom drugi) staje się dobrowolnym wyborem Nikopola, by w tomie trzecim ukazać się w pełni swojej niszczycielskiej siły. W wątku tym można dostrzec metaforę religii (lub wiary), czyli stosunku człowieka jako takiego do bóstwa (lub Boga). Religia może być narzucona z zewnątrz, analogicznie do tego, kiedy Horus wnika w ciało umierającego Nikopola w pierwszym tomie, co przypomina raczej opętanie przez złego ducha. Zdarzają się też przypadki dobrowolnego kontaktu Boga z człowiekiem, zwykle z inicjatywy tego drugiego (jak w „Kobiecie pułapce”). Tom trzeci pokazuje, że wiara może obrócić się przeciwko człowiekowi, tak że będzie on musiał z nią zerwać, by zachować zdrowie psychiczne. O zerwaniu stosunku z człowiekiem może zresztą zadecydować sam bóg (Bóg), kiedy zauważy negatywne skutki własnej obecności w nieprzystosowanym do tego ludzkim ciele i umyśle. Podarowana Nikopolowi przez Horusa nieśmiertelność to idea zmartwychwstania i życia wiecznego. Jak widać, autor zatoczył szeroki krąg przez podstawowe religijne zagadnienia.
Tytuł: Targi nieśmiertelnych Tytuł oryginalny: La foire aux immortels Scenariusz: Enki Bilal Rysunki: Enki Bilal Tłumaczenie komiksów: Wojciech Birek Cykl: Trylogia Nikopola ISBN: 83-237-1284-0 Format: 215x290 Cena: 18,90 Data wydania: kwiecień 2002
Tytuł: Kobieta pułapka Tytuł oryginalny: La femme piège Scenariusz: Enki Bilal Rysunki: Enki Bilal Tłumaczenie komiksów: Wojciech Birek Cykl: Trylogia Nikopola ISBN: 83-237-1304-9 Format: 215x290 Cena: 18,90 Data wydania: 2002
Tytuł: Zimny równik Tytuł oryginalny: Froid équateur Scenariusz: Enki Bilal Rysunki: Enki Bilal Tłumaczenie komiksów: Wojciech Birek Cykl: Trylogia Nikopola ISBN: 83-237-9639-4 Format: 215x290 Cena: 18,90 Data wydania: luty 2003 |