Podręczniki profesora Antoniego Czubińskiego dotyczące najnowszych dziejów Polski i Europy znają wszyscy studenci historii. Jego fundamentalne dwutomowe opracowanie pt. „Druga wojna światowa” jest dziełem wybitnym. Niestety, nie można tego samego powiedzieć o popularnym, odchudzonym do jednego tomu wydaniu tej publikacji, które poznański Rebis wypuścił na rynek pod zachęcającym tytułem „Historia drugiej wojny światowej 1939-1945”.  |  | ‹Historia drugiej wojny światowej 1939-1945› |
Profesor Antoni Czubiński – autor m.in. poczytnych opracowań dziejów Europy i Polski w XX wieku – zmarł trzy lata temu. Cztery lata przed śmiercią opublikował jedno ze swoich najważniejszych dzieł, dwutomową syntezę zatytułowaną „Druga wojna światowa 1939-1945”. W rok po śmierci badacza Dom Wydawniczy Rebis wespół z Wydawnictwem Poznańskim wydał skróconą – do zaledwie jednego, niezbyt obszernego tomu – popularną (a więc przeznaczoną nie tylko dla studentów historii) wersję tego opracowania. Chciałoby się powiedzieć: niestety, mam bowiem wrażenie, że autor, znany ze swego perfekcjonizmu i skrupulatności, nie zgodziłby się nigdy na publikację książki w takiej właśnie formie. „Druga wojna światowa” to dzieło zaiste fundamentalne. Objąć w jednej publikacji dzieje tego największego w historii ludzkości konfliktu zbrojnego i na dodatek uczynić to w sposób niezwykle przejrzysty i zrozumiały dla czytelnika, zawierając przy tym wszystko, co najistotniejsze – to nie lada sztuka. Profesor Czubiński uczynił to z powodzeniem. Mimo wszystko powstało jednak dzieło nieco hermetyczne, przeznaczone dla badaczy problemu i studentów historii. „Szarych” czytelników odstraszać mogła objętość syntezy. Zapewne z tego właśnie powodu wydawcy i spadkobiercy praw autorskich wpadli na pomysł, aby opublikować skróconą wersję książki. I tak w rok po śmierci Czubińskiego, już bez udziału autora, światło dzienne ujrzało popularne – jednotomowe – wydanie „Historii drugiej wojny światowej”. Trzeba było dokonać koniecznych w tym przypadku cięć – nie dowiadujemy się jednak, kto jest za nie odpowiedzialny. I chyba nie bez powodu „twórca” skrótów postanowił się nie ujawniać. Miejscami bowiem wydają się one wyjątkowo nietrafione.  | Antoni Czubiński (1928-2003) – m.in. autor „Drugiej wojny światowej” |
Porównując „Historię…” z dziełem oryginalnym widać przede wszystkim zachwianie proporcji. Zdecydowanie więcej oryginalnego materiału wybrano z pierwszego tomu „Drugiej wojny światowej”, dlatego też wydarzenia z lat 1939-1941 (a w niektórych przypadkach nawet do roku 1943) opisane są niemal wyczerpująco. Dowiemy się wszystkiego, co wiedzieć powinniśmy o przyczynach wybuchu wojny, agresji na Polskę, Skandynawię i Francję. Zdobędziemy niezbędną i obszerną wiedzę o wojnie niemiecko-radzieckiej i walkach na Dalekim Wschodzie (atak na Pearl Harbor, bitwa o Midway itp.). Na tym jednak plusy tej publikacji się kończą, ponieważ ostatnie dwa lata wojny (1944-45) potraktowane zostały zdecydowanie po macoszemu. Walki we Włoszech (1943-44), lądowanie w Normandii (1944), czy też zimowa ofensywa Armii Czerwonej (1945), która ostatecznie doprowadziła do oblężenia i zdobycia Berlina, zajmują nie więcej miejsca niż w innym dziele Czubińskiego „Europa XX wieku”, które – jak mówi sam tytuł – jest syntezą dziejów naszego kontynentu na przestrzeni całych stu lat. O wydarzeniach, które w efekcie ukształtowały losy Europy na kolejne półwiecze dowiadujemy się więc niezmiernie mało. Na dodatek okazuje się, że cięcia dokonywane były chyba dość mechanicznie, ponieważ w kilku miejscach narracja traci swój impet i – co gorsza – logikę. Pozycje tego typu na pewno są potrzebne na rynku – chociażby dla tych osób, które nie zajmują się historią zawodowo, ani nie są jej pasjonatami, a mimo to chciałyby zdobyć niezbędną wiedzę. Nie oznacza to jednak, że można traktować je z przymrużeniem oka, oferując im półprodukt. Inna sprawa, że profesor Czubiński prawdopodobnie, gdyby żył, nie wyraziłby zgody na tak nieudane okrojenie jego dzieła.
Tytuł: Historia drugiej wojny światowej 1939-1945 Autor: Antoni Czubiński ISBN: 83-7301-607-4 Format: 308s. 145×205mm Cena: 29,— Data wydania: 19 sierpnia 2004 Ekstrakt: 60% |