John Connolly napisał powieść, która ma w sobie i coś z Narnii, i z Gaimana. Lecz inne, przemożne uczucie, jakiego doznaje się w czasie lektury „Księgi rzeczy utraconych”, to skojarzenie z powstałym w tym samym (2006) roku „Labiryntem Fauna”. To dobry trop, choć książka nie zostawia aż tak mocnego wrażenia jak film del Toro.  |  | ‹Księga rzeczy utraconych›
|
Dwunastoletni David traci matkę – po części czuje się za to odpowiedzialny, bo może zrobił coś nie tak? Chłopiec zaczyna miewać omdlenia, a wezwanemu na pomoc psychiatrze nie przyznaje się, że słyszy, co mówią między sobą książki. Co gorsza trwa wojna, Londyn jest bombardowany, a ojciec Davida szybko zakochuje się na nowo. W życiu chłopca pojawia się macocha, a wkrótce przyrodni braciszek. Wizje potęgują się – Davida odwiedza dziwaczna postać Garbusa (który nazywa go nowym królem), chłopiec słyszy także głos matki, wzywający go do siebie. David opuszcza budynek i w chwili, gdy w pobliżu spada zestrzelony bombowiec, przedostaje się przez dziurę w murze ogrodowym do innego, baśniowego świata. Nie jest to jednak świat wróżek i śpiewu – to świat mroczniejszy i groźniejszy od tego, który opuścił. David podejmuje podróż, na końcu której ma nadzieję odnaleźć „Księgę rzeczy utraconych” i zapisaną w niej drogę do domu. „Księga rzeczy utraconych” to mroczna opowieść o oszustwie, zdradzie i krzywdzie, spotykających najmłodszych. Przytaczane w niej alternatywne wersje znanych baśni, (np. o Czerwonym Kapturku) czy spotykane na jej kartach odmienione bajkowe postacie (m.in. siedmiu krasnoludków) bardzo mało przypominają pogodne podania, złagodzone dla potrzeb naszych milusińskich – o wiele bliżej im do oryginalnych, zebranych przez braci Grimm baśni ludowych, w których śmierć, krew i zemsta pełnią istotną rolę. Poważne wybory i pokusy, przed jakimi stają nie tylko dzieci, są tu ucieleśnione w postaci diabolicznego i przewrotnego Garbusa, demona opowieści, który zawsze dotrzymuje słowa – ale jego interpretacja dalece różni się od oczekiwanej. Podróż Davida po tym drugim świecie, powikłania rodzinne oraz wojenne okoliczności przypominają zarówno fabułę „Kronik Narnii”, jak i „ Labiryntu Fauna”. Jednak atmosfera – mroczna, ciężka – zdecydowanie bliższa jest temu drugiemu. I, podobnie jak w filmie Guillermo del Toro, nie jest jasna natura przeżyć Davida – czy to był tylko sen? Czy stres i trauma sprawiły, że chłopiec pogrążył się w złudzeniach i majakach, próbując odzyskać matkę? Można też półżartem zastanawiać się, czy Connolly, opisując atak wilkonów, miał przed oczyma marsz wilków z „Akademii Pana Kleksa”. Powieść ta ukazuje swego rodzaju rytuał przejścia: David po pojawieniu się w drugim świecie już nigdy nie będzie dzieckiem. Zmuszony zostanie do przedwczesnego dojrzewania, do podejmowania dorosłych wyborów, za które będzie odpowiedzialny niezależnie od okoliczności. Właśnie odpowiedzialność, świadomość konsekwencji swych działań jest istotą dojrzałości; przed taką próbą stanie – szybciej niż w zwykłych przypadkach – bohater książki. Ocena tej powieści nie jest jednoznaczna. Autorowi udało się wykreować klimat zagrożenia i powagi, a także przewrotnie zanegować jeden z podstawowych wątków powieści fantasy – pogoń za magicznym artefaktem (tutaj księgą). Jednak niektóre z przetworzonych baśni rażą niemal mechanicznym odwróceniem tradycyjnej ich treści. Opisy krainy także pozostawiają trochę do życzenia – trudno zawiesić niewiarę i uznać drugi świat za funkcjonującą, żywą całość, gdyż wydaje się on pusty. Relacja z królewskiego zamku i dworu stoi w sprzeczności z nielicznymi dowodami na ludzką obecność na terenach przemierzanych przez Davida. Ostatecznie jednak warto tę książkę przeczytać. Może ona być interesująca zarówno dla nastolatków (zwłaszcza tych zapoznanych z baśniami), jak i dla dorosłych, poszukujących bajkowej, lecz mroczniejszej atmosfery, podobnej do niektórych utworów Gaimana czy „ Un Lun Dun” Miéville’a.
Tytuł: Księga rzeczy utraconych Tytuł oryginalny: The Book of Lost Things ISBN: 978-83-921512-9-6 Format: 352s. 125×195mm Cena: 32,— Data wydania: 24 października 2007 Ekstrakt: 70% |