Grzegorz Jarzyna po raz drugi – po dobrze przyjętej przez publiczność „Uroczystości” – przeniósł na scenę znany film. Tym razem padło na „Teoremat” Piera Paola Pasoliniego. Na deskach warszawskiego Teatru Rozmaitości zobaczymy m.in. Jana Englerta i Danutę Stenkę. Premiera sztuki już dziś (1.II.2009).  | ‹T.E.O.R.E.M.A.T.›
|
Pasolini należał do grona najbardziej znanych intelektualistów swojego pokolenia. Ten włoski pisarz i dramaturg, z wykształcenia filolog i lingwista romański, parał się także malarstwem, scenopisarstwem oraz poezją. Powszechnie uznawany jest za twórcę nonkonformistycznego i najbardziej rozpoznawalną figurę włoskiej sztuki i literatury po II wojnie światowej. Pasolini ma na swoim koncie prawie 50 scenariuszy, 26 wyreżyserowanych filmów, sześć powieści i siedem zbiorów poezji. Był uwielbiany przez publiczność i nienawidzony przez tłumy (wywoływał skandale, a na jego filmy nakładano zakaz dystrybucji). Przed sądem stawał aż 36 razy. Wielu krytyków filmowych uważa, że „Teoremat” to najlepszy film Pasoliniego, ponieważ najpełniej wyraża jego poglądy na politykę i społeczeństwo. Obraz z 1968 roku przedstawia współczesne Włochy i losy rodziny mediolańskiego przemysłowca, która podczas śniadania otrzymuje tajemniczy telegram: „Przyjeżdżam jutro”. Młody mężczyzna, który zjawia się następnego dnia, z wolna wywraca do góry nogami uporządkowany świat mieszczańskiej rodziny i staje się kochankiem każdego z domowników. Film został przyjęty euforycznie, nawet przez krytyków z Międzynarodowego Katolickiego Biura Filmowego. Oficjalny prasowy organ Watykanu „L′Osservatore Romano” najpierw opublikował pozytywną recenzję (podkreślając religijny wydźwięk filmu), by po chwili zmienić zdanie i zrugać reżysera za wywieranie negatywnego wpływu na publiczność. W 1968 roku zakazano dystrybucji „Teorematu”, by po roku znieść to obostrzenie. Od czasu premiery filmu Pasoliniego minęło ponad 40 lat. Zmieniła się sytuacja polityczna i społeczna, toteż Jarzyna podjął się niezbędnej aktualizacji dzieła i przeniesienia go na deski Teatru Rozmaitości. Przez lata swojej działalności w charakterze dyrektora artystycznego, a później dyrektora naczelnego, Jarzyna stworzył w Warszawie jedną z najciekawszych scen w Polsce. Jako artysta znacznie ewoluował od momentu swojego reżyserskiego debiutu w 1997 roku sztuką „Bzik tropikalny” (którą okrzyknięto jednym z najgłośniejszych polskich debiutów teatralnych). Artysta jest laureatem licznych nagród teatralnych, w tym Paszportu „Polityki” oraz Nagrody Ministra Spraw Zagranicznych za wybitne zasługi dla promocji Polski na świecie. W swoim projekcie „T.E.O.R.E.M.A.T.” Jarzyna wykorzystuje dzieło Pasoliniego jako podłoże do własnych rozważań. Dyrektor Teatru Rozmaitości posługuje się podobnymi środkami co Pasolini – gesty są oszczędne, wypowiedzi skromne, a postaci wydają się poruszać po tych samych, wytyczonych ścieżkach. Kilka początkowych scen spektaklu przedstawia niemal paralelne sytuacje, które Jarzyna modyfikuje jedynie nieznacznie. Dzięki temu odbiorca ma wrażenia uczestnictwa w stałym, jednostajnym ciągu niemal identycznych wydarzeń – umożliwia to stosunkowo szybkie wniknięcie w sytuację mediolańskiej rodziny i poznanie jej zwyczajów. W filmie brak wypowiedzi i minimalizm gestów rekompensowało poetyckie piękno kadrów. Jarzyna tymczasem buduje nastrój za pomocą muzyki, odgrywającej bardzo ważną rolę w stwarzaniu tła, oraz światła, które Jacqueline Sobiszewski zgrał spójnie ze wszystkim, co dzieje się na scenie. „T.E.O.R.E.M.A.T.” to opowieść o ludziach, członkach jednej rodziny, których życie nieoczekiwanie osiąga punkt krytyczny. Niespodziewany gość (anioł lub demon) rozbudza ich seksualność i stwarza sytuację, w której wszyscy muszą podjąć decyzję: wycofać się lub przekroczyć swoje ograniczenia i osiągnąć wyższą świadomość. Pasolini traktował erotykę jako fakt społeczny i kulturowy, a jej siła wyrazu w filmie „Teoremat” zastępuje typowe formy komunikacji. Seks staje się nie tylko sposobem przekazywania znaczeń, ale i możliwością wyzwolenia i odnalezienia siebie. Dla Pasoliniego erotyczna, zwierzęca część człowieka jest nieodłączna, ale i nieodzowna – bez akceptacji własnej cielesności ludzkość nie ma szans wejść na wyższy poziom rozwoju. W jaki sposób ten problem potraktuje Jarzyna w sztuce „T.E.O.R.E.M.A.T.”? Odpowiedź już dziś na deskach Teatru Rozmaitości.
Tytuł: T.E.O.R.E.M.A.T. Autor: Grzegorz Jarzyna Reżyseria: Grzegorz Jarzyna Muzyka: Jacek Grudzień, Piotr Domiński Scenografia: Magdalena Maciejewska Kostiumy: Magdalena Maciejewska Obsada: Danuta Stenka, Jan Englert, Katarzyna Warnke, Jan Dravnel, Jadwiga Jankowska-Cieślak, Sebastian Pawlak, Rafał Maćkowiak |