powrót do indeksunastępna strona

nr 06 (LXXXVIII)
sierpień 2009

Prawdziwa historia podboju kosmosu
ciąg dalszy z poprzedniej strony
Zawarto¶ć ekstraktu: 100%
‹Siergiej Korolow. O krok do zwycięstwa w wyścigu na księżyc›
‹Siergiej Korolow. O krok do zwycięstwa w wyścigu na księżyc›
Jednocześnie, mimo że autor jest jednym z dawnych przeciwników Korolowa w wyścigu, nie ma tu miejsca na podkreślanie wyższości amerykańskiej – przeciwnie: jest szacunek dla ludzi, którzy mimo tak wielu przeciwności osiągnęli niesamowite efekty. Dobry jest też podział książki – achronologiczna, tematyczna konstrukcja skupiona wokół kluczowych tematów w rodzaju „Korolow a partia” czy „Korolow a konkurenci”. Jedyne drobne mankamenty to niepoprawienie błędów, które popełnił albo autor, albo tłumacz – powszechne nazywanie ZSRR Rosją, co jest szczególnie dziwne w biografii… Ukraińca, albo zamienne używanie raz imion oryginalnych (Grigorij), a raz ich polskich odpowiedników (Mikołaj zamiast Nikołaj). Spojrzenie na „czerwoną” stronę wyścigu uzupełnia też biografia Jurija Gagarina „Gwiezdny bohater”, autorstwa Jamie Dorana i Piersa Bizony’ego. Co prawda jest to książka poświęcona głównie pierwszemu człowiekowi w kosmosie, który jakąś specjalnie wyjątkową jednostką nie był. Warto bowiem pamiętać, że pierwsi radzieccy kosmonauci byli bardziej pasażerami niż pilotami swoich statków, ich średnia wieku była 10 lat niższa niż u Amerykanów (później, w miarę gdy okazało się, że do pewnych nieprzewidzianych działań, zwłaszcza przy opóźnionym kontakcie radiowym, potrzebna jest odpowiednia wiedza i zdolność samodzielnego reagowania, Rosjanie doszlusowali do kolegów zza oceanu), ale nie brak tu informacji ogólnych dotyczących radzieckiego programu. Ciekawa jest choćby konstatacja, że przy wyborze kosmonautów kierowano się raczej potrzebą kształtowania odpowiedniego wizerunku bohatera (a więc proletariackiego, najlepiej z chłopskiej rodziny) niż zasługami lub umiejętnościami. Nie brak tu jednak informacji na temat samego programu kosmicznego – największą wartością dodaną książki są z pewnością smaczki zza kulis szkolenia kosmonautów, dotyczące ich selekcji czy treningu. Na przykład nieważkość ćwiczono w spadającej bezwładnie windzie 28-piętrowego gmachu Uniwersytetu w Moskwie, osiągając zaledwie 2-3 sekundy nieważkości – Amerykanie uzyskiwali kilkadziesiąt sekund na pokładzie pikującego samolotu. W ZSRR istniała też specjalna wyselekcjonowana grupa, na której testowano granice ludzkiej wytrzymałości (przeciążeń, niedotlenienia, a nawet upadków z wysokości), a właściwych kosmonautów poddawano już tylko próbom nieprzekraczającym tych granic. Kandydatów do lotu w kosmos poddawano starannej selekcji, bo obawiano się ukrytych chorób psychicznych, szoku wywołanego lotem, a nawet wykorzystania statku kosmicznego do próby ucieczki z ZSRR na Zachód.
• • •
Nie brak też pozycji anglojęzycznych poświęconych historii lotów w kosmos. Cadbury Deborah podpisała ładnie wydaną książkę o pompatycznym tytule „Space Race. The Epic Battle Between America and the Soviet Union for Dominion of Space”. Niestety, „epicka” nazwa to właściwie jedyne, co ciekawego może zaoferować ta pozycja – autorka popełnia właściwie wszystkie grzechy wymienione przeze mnie na początku, wykazując się niesamowitym wręcz amerykanocentryzmem. Poza tym opowieść o historycznych faktach uzupełnia wątpliwej jakości i nieszczególnie interesującą otoczką fabularną, stara się pisać nie książkę historyczną, ale reportaż przedstawiający żywe postacie – i niespecjalnie jej to wychodzi. Zdaje się, że tytuł powinien brzmieć „Jak dobre i mądre Stany Zjednoczone pokonały głupi i zły Związek Radziecki w wyścigu na Księżyc”.
O wiele ciekawiej na tym tle prezentuje się stareńka książeczka sir Philipa Jouberta de la Ferte – wydana ponad pół wieku temu, w czasach, gdy człowiek dopiero zaczynał przekuwać marzenia o kosmosie w rzeczywistość. Siłą rzeczy w „Rocket” nie ma nic o podróżach w kosmos, ale za to – zgodnie z tytułem – jest całkiem sporo o rakietach. Autor prezentuje niezły rys historyczny, ale większość miejsca poświęca badaniom nad rakietami jakie prowadzili w czasie II wojny światowej Niemcy. Przy czym pobieżnie traktuje technikę, skupiając się na stronie polityczno-historycznej. Spojrzenie to jest o tyle ciekawe, że prowadzone z punktu widzenia aliantów – w 1957 roku wiedza o tym, co działo się w tym zakresie w III Rzeszy wciąż była ograniczona i opierano się w dużej mierze na spekulacjach.
Doskonałym uzupełnieniem dla „Rocket” jest praca Stevena J. Zalogi „V-2 Ballistic Missile 1942-45” wydana w słynnej serii zeszytów militarnych wydawnictwa Osprey. Choć niespecjalnie obszerna, książeczka jest prawdziwym kompendium faktów na temat V-2 zarówno od strony technicznej, jak i z historycznego punktu widzenia – Zaloga nie szczędzi na przykład szczegółów co do rywalizacji rakiet V-2 z samolotami V-1. Oczywiście dla chcących zyskać szerszy obraz pozycja ta nie będzie szczególnie przydatna, ale jako mini-monografia trzyma – podobnie jak wszystkie zeszyty Osprey – wysoki poziom.
• • •
Najłatwiej dostępnym i podstawowym źródłem dla wszystkich miłośników historii podboju kosmosu powinien być internet. Co ciekawe, wbrew pozorom oficjalne strony NASA nie są tutaj monopolistą i niekwestionowanym królem. Nie sposób odmówić im bogactwa materiałów multimedialnych czy różnego rodzaju ciekawostek, ale jednak przedstawiona na ich stronach historia jest historią organizacji, a nie całościowym spojrzeniem na podbój kosmosu. Nie chodzi tu nawet o ubogość materiałów dotyczących Związku Radzieckiego, ale o fakt, że strona skupia się na czasach, gdy NASA już się „rozkręciło” – wszystko, co działo się wcześniej, w latach 40. i 50., jest tu potraktowane cokolwiek po macoszemu.
Odrobinę uboższa, choć równie multimedialna jest strona russianspaceweb.com poświęcona, jak sama nazwa wskazuje, tylko kosmonautyce radzieckiej i rosyjskiej. Zarys historyczny, opisy pojazdów, mapy poligonów, zdjęcia i filmiki – doskonale uzupełnia spojrzenie od strony amerykańskiej, jakie prezentuje witryna NASA. Jeśli będzie rozwijana i uzupełniana, a artykuły poszerzone, będzie prawdziwą kopalnią wiedzy (właściwie nawet w rosyjskojęzycznym internecie ciężko znaleźć porządne opracowania).
Prawdziwą perełką jest jednak Encyclopedia Astronautica, czyli strona astronautix.com. Choć na pierwszy rzut oka odstręcza bardzo ubogim interfejsem to jednak zapewniam, że warto wejść głębiej – kilkanaście minut surfowania po kolejnych, bardzo bogato linkujących do siebie stronach pokazuje całe bogactwo serwisu. Jest tu naprawdę dosłownie WSZYSTKO! Niszowe tematy przekrojowe w rodzaju fikcyjnych astronautów czy okien startowych rakiety L1, opisy poszczególnych projektów i programów, biogramy astronautów i inżynierów, pełne, naprawdę bardzo obszerne, specyfikacje rakiet. Ogromne mnóstwo danych przetworzonych w najróżniejszy sposób: wymiary, wielkości, prędkości, koszta, wymienione kolejne loty (czasem idące w setki), pełna chronologia danego pojazdu, osoby, lub wydarzenia – prawdziwa encyklopedia. Stopniowo i powoli uzupełniana o zdjęcia, ryciny i diagramy, wciąż nieco „sucha” i nie do końca przyjazna do okazjonalnego czytania, ale jeśli kogoś zainteresuje temat i chciałby o eksploracji kosmosu wiedzieć więcej, właśnie tutaj skierować powinien swe kroki. Jeśli ktoś potrzebuje twardych danych – do różnego rodzaju prac czy artykułów – tym bardziej powinien bez żadnego zastanowienia odwiedzić tę stronę.
www.nasa.gov – 80%
www.russianspaceweb.com – 80%
www.astronautix.com – 100%
1) Wcześniej używano czasem terminologii „pierwszy” i „drugi” wyścig kosmiczny, dla określenia wyścigu na orbitę i na Księżyc, ale obecnie traktuje się to raczej jako jeden okres wyścigu kosmicznego, a nazwę „drugi” lub „nowy” wyścig rezerwuje się dla planów eksploracji kosmosu w XXI wieku.



Tytuł: Gwiezdny bohater. Prawda i legenda o Juriju Gagarinie
Tytuł oryginalny: Starman: Truth Behind the Legend of Yuri Gagarin
ISBN-10: 83-7469-349-5
Format: 200s. 151×231mm
Cena: 39,90
Data wydania: 18 lipca 2006
Ekstrakt: 70%

Tytuł: Siergiej Korolow. O krok do zwycięstwa w wyścigu na księżyc
Tytuł oryginalny: Korolev: How One Man Masterminded the Soviet Drive to Beat America to the Moon
ISBN-10: 83-7469-165-4
Format: 163×235mm
Cena: 49,–
Data wydania: 23 marca 2006
Ekstrakt: 100%
powrót do indeksunastępna strona

134
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.