Przygody Erasta Fandorina to przykład bezpretensjonalnej literatury kryminalno-przygodowej, której – choć spełnia swoją rozrywkową rolę – daleko jest do arcydzieła.  |  | ‹Azazel›
|
Stwierdzenia zawarte w leadzie wielu mogą wydać się dziwne. W końcu cykl stworzony przez Borisa Akunina to jeden z najpoczytniejszych kryminałów na świecie… i poniekąd słusznie. Biegłości literackiej pisarzowi bowiem nie brakuje, a sam pomysł by intrygę osadzić w czasach dogorywającej carskiej Rosji okazał się samograjem. To bowiem realia są w przygodach Fandorina najważniejsze. W obu pierwszych powieściach cyklu widać fascynację przedstawionych w książce postaci atmosferą fin-de-siecle’u, zmiany czasów. Oto bowiem nowoczesne wynalazki śledczych stoją obok tradycyjnych ubiorów czy manier, a zachowanie niektórych bohaterów przypomina raczej rozterki niejakiego Wertera, niż problemy osobnika żyjącego w wieku tryumfu umysłu. W „Gambicie tureckim” dochodzi jeszcze jedna istotna rzecz – globalna polityka, swego rodzaju oddech wielkich wydarzeń historycznych, których, choćby i w niewielkim tylko stopniu, możemy być świadkami. Wpisanie fikcyjnej fabuły w znane realia to zawsze dobry krok by przykuć uwagę czytelnika. Niestety, dużo gorzej radzi sobie rosyjski autor na poziomie prowadzenia fabuły, co szczególnie widać w „Azazelu”. Intryga jest prosta jak konstrukcja cepa, zbrodniarza nietrudno przejrzeć, a sam bohater jest rzucany z miejsca na miejsce i ciężko nie dojść do wniosku, że ma raczej niewielki udział w rozwiązaniu sprawy. Irytujące bywają też przeskoki czasowe, dużo rzeczy – zbyt często ma się wrażenie, że tych najciekawszych i kluczowych – dzieje się „poza kadrem”, słyszymy o nich później jedynie w dialogach 1). W przygodach Fandorina nie uświadczymy też monologów a la Poirot czy Holmes, w których poznalibyśmy jakieś niesamowite meandry fabuły – nie brak za to choćby pojedynków pistoletowych, podchodów, podsłuchów czy dramatycznych zgonów.  |  | ‹Gambit turecki› |
W tym właśnie sensie cykl bliższy jest powieściom awanturniczym, przygodowym, a nie klasycznym kryminałom 2). To wrażenie potęguje fakt, że mamy do czynienia ze swego rodzaju fantastyką, bo Akunin nie tylko korzysta z realiów, ale i w nie mocno ingeruje, choćby tworząc w pierwszej powieści tytułową tajemnicza organizację, w pewnym sensie rządzącą światem. Rozmach w przygodach Fandorina jest dużo większy niż śledztwo w sprawie pojedynczego morderstwa w afekcie, choćby i popełnionego przez 12 osób naraz (vide „Morderstwo w Orient Expresie”). Sam bohater też jest rzucany po całym świecie (następny przystanek: Japonia – sic!), więc wbrew pozorom kryminał, w którym całkowitym polem umysłowej bitwy będzie zmrożona lodem Moskwa (np: zamiast osnutego mgłą Londynu), jest ostatnim czego czytelnik powinien się spodziewać. Oczywiście jest to raczej rozbieżność wynikająca z marketingu i pozycjonowania powieści Akunina niż zarzut, którym można obarczyć jego prozę. Więcej nawet – ten rozmach pomaga, a nie przeszkadza przygodom Fandorina. Wraz z umieszczeniem akcji w realiach sprzed ponad wieku daje to całkiem spory potencjał rozrywkowy, również ze względu na świeżość takiego podejścia. Szkoda, że niedostatki fabularne sprawiają, że „Azazel” i „Gambit turecki” - niezależnie od tego czy uzna się je za powieści kryminalne, czy przygodowe - to tylko szybkie, niezobowiązujące i łatwo ulatniające się z pamięci czytadła. 1) Znamienny jest fakt, że ekranizacja „Gambitu tureckiego” rozpoczyna się od obszernej sekwencji, w której Fandorin szpieguje Turków, zdarzenia wspomnianego jedynie w książce, w momencie w którym spotykamy bohatera. 2) Być może najbardziej obrazowym porównaniem będą komputerowe gry przygodowe, w których równie ważne co zbieranie śladów i rozpętlanie intrygi, jest wypełnianie – od czasu do czasu, by gracz się nie znudził – zadań zręcznościowych.
Tytuł: Azazel Tytuł oryginalny: Азазель ISBN: 978-83-247-1771-2 Format: 224s. 125×200mm Cena: 24,50 Data wydania: 7 października 2009 Ekstrakt: 60%
Tytuł: Gambit turecki Tytuł oryginalny: Турецкий гамбит ISBN: 978-83-247-1769-9 Format: 200s. 125×200mm Cena: 22,– Data wydania: 7 października 2009 Ekstrakt: 70% |