powrót do indeksunastępna strona

nr 08 (C)
październik 2010

Martha buntowniczka
Doris Lessing ‹Fala po burzy›
To trzecia książka z pięciotomowego cyklu „Dzieci przemocy”, którego główną bohaterką jest Martha Quest. Temat tej powieści może się z pozoru wydawać mało frapujący: kulisy funkcjonowania komunistycznej partii w Rodezji podczas drugiej wojny światowej. Jednak dla znawców i miłośników twórczości noblistki Doris Lessing lektura jest gratką nie lada, bowiem „Fala po burzy” – jak i cały cykl - zawiera wiele motywów autobiograficznych.
Zawarto¶ć ekstraktu: 60%
‹Fala po burzy›
‹Fala po burzy›
Dzieje Marthy Quest śledziliśmy w dwóch poprzednich powieściach, opisujących w scenerii południowoafrykańskiej prowincji historię dojrzewania bohaterki i czasy jej pierwszego małżeństwa. W „Fali po burzy” coraz bardziej świadoma siebie Martha – tak samo, jak młoda Doris Lessing - zostaje aktywną działaczką komunistycznej partii w swoim miasteczku. Wszystko w jej życiu przenika chaos: wybucha II wojna światowa, partia jest stale w budowie ze względu na różne okoliczności. Martha buntuje się wobec przymusu drobnomieszczańskiej stabilizacji, odchodzi od męża i dziecka, co w społeczeństwie rządzącym się jeszcze wiktoriańskimi regułami skazuje ją na margines i określane jest jednoznacznie: skandal.
To, co jest na pierwszym planie powieści egzotyką dla nas, Polaków, absolutnie nie jest, a wręcz przeciwnie: daje się tu dojrzeć dobrze znane realia minionego systemu. Czas Marthy po pracy wypełniają bez reszty partyjne zebrania, rozprowadzanie propagandowych broszur, ideowe spory, niekończące się dyskusje o przyszłości, gdy nastanie upragniony komunizm. Martha i jej przyjaciele widzą w nim „początek wolności, nastanie ery rozkwitu, który prowadzi do powszechnego dobrobytu i sprawiedliwości”. Ich bunt wobec rzeczywistości, której nie akceptują wyraża się poprzez bezkrytyczne i aktywne zaangażowania się w „sprawę”, w rewolucję, w której powodzenie nie wątpią ani na chwilę. Doris Lessing w literackiej fikcji przywołuje atmosferę swoich młodych lat, którym towarzyszyła niepodważalna wiara w postęp, możliwość przebudowy świata i wprowadzenia w nim zmian na lepsze. Wtedy jeszcze inżynieria społeczna miała wydźwięk pozytywny. Ten główny temat powieści znużyłby monotonią i nudą, ale nie pozwala nam na to styl Lessing i jej warsztat pisarski. Przede wszystkim jest to solidnie napisana powieść, w której widać wpływ wielkich narracji Balzaka, Stendhala czy Dostojewskiego. Jest epicki rozmach przy przedstawianiu panoramicznego obrazu realiów życia społecznego ówczesnej Południowej Afryki, rozdartej wojną i wewnętrznymi konfliktami. Wybitna pisarska wrażliwość Doris Lessing sprawia, że jawią się one ze szczególną jaskrawością. Znajdziemy tu tematy stale obecne w jej twórczości: zagadnienia rasowe i dramat apartheidu, problemy nierówności społecznej, kwestie równouprawnienia kobiet. „Fala po burzy”, napisana pod koniec lat 50-tych ubiegłego wieku, stanowi jakże trafną diagnozę dotyczącą szeregu trudnych społecznych problemów, będących bolączką tamtych czasów. Czy jednak na pewno tylko tamtych? Nawet obecnie, mądrzejsi o ponad pół wieku doświadczeń ludzkości, możemy potwierdzić, że Doris Lessing nie myliła się w swoich ocenach, a „Fala po burzy” zaskakuje swoją aktualnością.
Wszystko to, co najciekawsze i najbardziej istotne dla tej książki – osadzone jest na drugim planie. Martha, choć z założenia główna bohaterka, jest postacią przezroczystą, by nie powiedzieć - bez właściwości, choć nie brak jej uporu, by konsekwentnie trwać przy dokonanych wyborach. Za to znakomicie zbudowane są postacie drugoplanowe: pani Van der Bylt, społeczna aktywistka, dla której polityczna aktywność staje się sposobem na przezwyciężenie rozczarowania życiem domowym oraz Maisie, borykająca się z piętnem nieślubnego macierzyństwa, osaczona przez społeczne konwenanse. Warto zwrócić baczną uwagę na Antona Hesse. Kto choć trochę zna biografię Doris Lessing, bez trudu rozszyfruje, że pierwowzorem tej postaci musiał być ówczesny mąż pisarki – Gottfried Lessing, niemiecki antyfaszysta, prowadzący komunistyczną działalność w ówczesnej Rodezji. Wymowny jest przedstawiony w powieści obraz podporządkowanego sprawom rewolucji małżeństwa Marthy i Antona, w którym nie ma miejsca na miłość. Co będą mieli sobie do powiedzenia gdy opadnie rewolucyjny entuzjazm, a burza emocji ucichnie? Powieść się kończy, a Martha znów znajduje się na rozdrożu. Jakich wyborów dokona?



Tytuł: Fala po burzy
Tytuł oryginalny: A Ripple from the Storm
Przekład: Magdalena Słysz
Wydawca: Albatros – Andrzej Kuryłowicz
Format: 432s.
Cena: 33,90
Data wydania: 8 września 2010
Wyszukaj w: Skąpiec.pl
Ekstrakt: 60%
powrót do indeksunastępna strona

53
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.