powrót do indeksunastępna strona

nr 09 (CI)
listopad 2010

Piękny wszechświat
Clive Staples Lewis ‹Odrzucony obraz. Wprowadzenie do literatury średniowiecznej i renesansowej›
Wszyscy mniej więcej wiemy, że w średniowieczu panował teocentryzm, Boga stawiano na pierwszym miejscu, człowiek zaś i jego świat znajdowali się na peryferiach. Dlaczego jednak wybrano akurat taki a nie inny model wszechświata, jakie były jego początki? Na te pytania pomoże udzielić odpowiedzi C.S. Lewis w „Odrzuconym obrazie”.
Zawarto¶ć ekstraktu: 90%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Lewisa znamy głównie z jego twórczości fantastycznej (Narnia, „Trylogia międzyplanetarna”), a także tekstów o charakterze religijnym („Listy starego diabła do młodego”, „Bóg na ławie oskarżonych”). No i znajomości z J.R.R. Tolkienem. Autor „Odrzuconego obrazu” był jednak przede wszystkim naukowcem, profesorem literatury, i to przypomina nam jego książka stanowiąca, jak głosi podtytuł „Wprowadzenie do literatury średniowiecznej i renesansowej”. Ktoś mógłby pomyśleć, że wydawanie po polsku naukowych prac Lewisa jest próbą wykorzystania nazwiska przez wydawcę – to błędne rozumowanie. Książka doskonale broni się sama, a ponadto oferuje znacznie więcej niż tylko suchy, akademicki wykład na temat twórczości naszych praszczurów.
Lewis znany jest z operowania żywym językiem i umiejętności opowiadania, co dobrze widać w jego pracy. „Odrzucony obraz” nie ma nic wspólnego z nudnym wykładem, to iskrząca celnymi porównaniami, fascynująca podróż w świat odległy dziś od nas mniej więcej tak jak rzeczywistości opisywane w „Trylogii międzyplanetarnej”. Bo średniowiecze wyłaniające się z tekstu Lewisa to przede wszystkim zupełnie inne rozumienie świata, wcale nie gorsze od naszego, jak to sobie często wyobrażamy. Po prostu inne.
„Odrzucony obraz” jest nie tyle streszczeniem średniowiecznej literatury, co próbą odtworzenia za jej pomocą Modelu – ówczesnego wyobrażenia o wszechświecie i miejscu człowieka w nim. Niby wszystko to dobrze znamy: Bóg, aniołowie, niebo, ziemia, piekło. Lewis pokazuje jednak, że średniowieczna koncepcja wszechświata nie była wcale prostym przełożeniem teologii na fizykę. Przeciwnie, Model budowano w oparciu o dzieła najtęższych filozofów – głównie starożytnych jak Platon czy Arystoteles – dbając o jego naukową wartość. W pewnym sensie był to model nawet lepszy od dzisiejszych proponowanych przez nauki ścisłe – bo nie tylko tłumaczył istnienie wszechświata, ale pozwalał również na odnalezienie swojego miejsca wewnątrz niego.
Aby zrozumieć średniowieczne postrzeganie świata musielibyśmy zupełnie przewartościować własne, mówi Lewis. Spacerując nocą i oglądając niebo mamy wrażenie jakbyśmy wyglądali „na zewnątrz” – w nieskończoną przestrzeń. Człowiek średniowiecza zaglądał „do środka”, czuł się trochę jak osoba zaglądająca przez szparę w drzwiach do wielkiego, bogatego domu, gdzie właśnie trwa przyjęcie. Spotkamy na nim planety obdarzone inteligencją, duchy żyjące na skraju materii, a w końcu – aniołów o gorejących obliczach, otaczających Boga „w nieustannym tańcu”.
Lewis nie ukrywa swojej fascynacji średniowiecznym Modelem. Zresztą, nie ma się czemu dziwić, po lekturze „Odrzuconego obrazu” koncepcja Wielkiego Wybuchu wydawać się może zgoła pozbawiona powabu. Wizja wszechświata naszych przodków jest po prostu piękna, nawet jeśli dzisiaj wiemy, że ponad księżycem, wbrew Arystotelesowi, nie rozciąga się świat niematerialny, a planety raczej pozbawione są inteligencji. Lewis patrzy na średniowiecze okiem literaturoznawcy, nic więc dziwnego, że bardziej interesują go relacje między Modelem a twórczością Dantego czy Miltona, niż historyczne detale. Jego praca jest swobodnym spacerem, w którym autor ukazuje przenikanie się i ewolucję pojęć od czasów starożytnych do romantyzmu. Dodajmy, bardzo przyjemnym spacerem.



Tytuł: Odrzucony obraz. Wprowadzenie do literatury średniowiecznej i renesansowej
Tytuł oryginalny: The Discarded Image. An Introduction to Medieval and Renaissance Literature
Przekład: Witold Ostrowski
Wydawca: Znak
ISBN: 978-83-240-0992-3
Format: 224s. 165×235mm; oprawa twarda
Cena: 36,–
Data wydania: 2008
Wyszukaj w
:
Ekstrakt: 90%
powrót do indeksunastępna strona

91
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.