powrót; do indeksunastwpna strona

nr 04 (CVI)
maj 2011

Nie ma takich na świecie, ale bywają w nas
Cormac McCarthy ‹W ciemność›
Rinthy Holme, 19-letnia matka ze społecznego marginesu, jest jedyną jak dotąd w powieściach Cormaca McCarthy′ego pierwszoplanową postacią kobiecą. Pojawia się w wydanej niedawno po polsku drugiej książce autora. „W ciemność” to na pewnej płaszczyźnie paraboliczny utwór o rodzicach i ich dziecku; mroczny, a przy tym skrajnie oszczędny. Brzmi znajomo? Nie tędy, nomen omen, droga.
ZawartoB;k ekstraktu: 80%
‹W ciemność›
‹W ciemność›
„Droga” bowiem traktuje o ojcowsko-synowskiej miłości, a tutaj próżno dopatrywać się podobnych uczuć. Troskliwy tatuś świeżo narodzonego potomka wyrzucił, by obwieścić matce śmierć niemowlęcia, ta zaś, owszem, nie uwierzyła i ruszyła na poszukiwania, ale powodowana głównie biologicznym przywiązaniem. (A przynajmniej takie sprawia wrażenie, bo jak zwykle u amerykańskiego pisarza motywacje pozostają w sferze domysłów). Nie dziwi, że ojciec dziecka, Culla Holme, nie wykazuje nawet takiego sentymentu. Rinthy i Culla noszą to samo nazwisko, jednak nie są ani nigdy nie byli małżeństwem: to siostra i brat. Zamiast więc o normalnej rodzinie stawiającej czoło patologicznej rzeczywistości, opowiada „W ciemność” o patologicznej familii w całkiem normalnym środowisku.
Co wcale nie oznacza, że poza rodzeństwem brak wypaczeń – są ludzie lepsi i gorsi, jak to w życiu, ale są też i ci, którzy w kategoriach codzienności się nie mieszczą. Można wszak wyróżnić coś takiego jak McCarthowski szwarccharakter. Bywa głównym bohaterem albo osobnikiem epizodycznym, geniuszem zła niczym sędzia Holden lub kompletnym półgłówkiem pokroju Lestera Ballarda, lecz zawsze cechuje go jedno: nieczłowieczeństwo. Holden, Ballard czy ich spopularyzowany przez kino powinowaty Anton Chigurh to postacie odhumanizowane, jak z mitu, nieroszczące sobie pretensyj do realności; postacie, których rolą jest zobrazowanie pewnych ludzkich plugastw w ekstremalnie uwydatnionej formie. McCarthowski szwarccharakter narodził się we „W ciemność”, tuż obok nieszczęsnego syna Rinthy i Culli Holme′ów.
Właściwie nikczemników jest trzech, ale stanowią swoistą jedność. Autor zresztą nazywa ich w religijnym porównaniu trójcą, podkreślając przy okazji nienaturalny charakter owej kompanii. Pełniący funkcję szefa grupki brodaty pastor samozwaniec i jego dwaj towarzysze, a może po prostu: kończyny tej złowieszczej istoty z innego wymiaru, nie wkraczają do akcji często, jednak kiedy tak się dzieje – sprawiają wrażenie władców losów nie tylko swoich, lecz i tych, w których życie kaprys nakazał im wtargnąć.
Tylko czy to na pewno kaprys? Może McCarthy opisał jedynie mikry wycinek ich działań, ten łączący się z innymi książkowymi wydarzeniami, ale może też być tak, że droga trójki morderców ściśle związana została z perypetiami rodziny Holme′ów albo samego Culli. Wydaje się niekiedy, iż brodacz z kamratami robią to, co uczyniłby główny bohater powieści, gdyby zerwał więzy społecznych konwenansów i obaw przed karą; są zradykalizowanym i wyrzuconym na zewnątrz jego wewnętrznym złem.
To jednak można jedynie domniemywać, bo narrator pozostaje nieanalizującym obserwatorem, bez wglądu do myśli postaci, a i rodzeństwo nie należy do rozmownych. Czytelnik nie dowiaduje się, czy Rinthy zaszła w ciążę po dobrowolnym akcie, czy została zgwałcona (czego i tak by najpewniej nie przyznała, bo jak mówi zmuszona do wyjawienia, że Culla zostawił niemowlę na pewną śmierć – to przecież brat, więc donosić nań niepodobna); kobieta nie potrafi znaleźć dziecka także dlatego, iż praktycznie nikomu nie zdradza, czego właściwie szuka. Również Culla, odbywający bliźniaczo momentami podobną podróż i spotykający podobnych ludzi, ogranicza się do zdawkowych odpowiedzi. Za to niejeden przypadkowo poznany rozmówca gotów jest przekazać swoje spojrzenie na świat, własne i cudze losy.
I tak, milczenie przeplata się z opowieściami, lapidarna proza z rozrośniętymi poetyckimi porównaniami, twardy realizm z symbolizmem, niezwykłe okrucieństwo z brutalną czasem, ale całkiem zwykłą codziennością. „W ciemność” powołuje do życia takiego McCarthy′ego, jakiego można poznać z późniejszych książek, a jaki w „Strażniku sadu” zdawał się jeszcze nie w pełni uformowany; wreszcie: takiego, który solidnie wstrząsa czytelnikiem.



Tytuł: W ciemność
Tytuł oryginalny: Outer Dark
ISBN: 978-83-08-04563-3
Format: 272s. 123×197mm
Cena: 29,90
Data wydania: 26 stycznia 2011
Wyszukaj w
:
Ekstrakt: 80%
powrót; do indeksunastwpna strona

68
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.