„Ja nie popełniam błędów. Jedynie zbrodnie.” – te słowa jednej z bohaterek „Złotej czary” dobrze oddają treść powieści. Nie należy ich jednak rozumieć zbyt dosłownie, bo w przetłumaczonym właśnie dziele Henry′ego Jamesa chodzi o „małe zbrodnie małżeńskie”.  | ‹Złota czara›
|
W tej książce fabuła schodzi na dalszy plan. Ciężar opowieści został oparty na szóstce bohaterów. Wszyscy albo już pozostają w związku, albo niedługo się w nim znajdą. Postacie są różnorodne już na samym starcie – Adam Verver i jego córka Maggie to mieszkający w Londynie bogaci Amerykanie. Kontynent europejski reprezentują niezbyt zasobni finansowo książę Amerigo oraz panna Charlotte Stant. Między wymienioną czwórką rozegra się rodzinny dramat, a nie bez wpływu na przebieg zdarzeń pozostanie ostatnia dwójka – państwo Assingham. Zderzenie mentalności brytyjskiej z amerykańską to powracający motyw w twórczości autora. Tu został wykorzystany do skonfrontowania wyrachowania z łatwowiernością, przy czym reprezentanci obu tych postaw wraz z upływem czasu ewoluują. Interesujące jest zwłaszcza kształtowanie się podejścia poszczególnych postaci w zestawieniu nie tylko z innymi, ale i obserwowanie zmiany ich zachowań wobec relacji, jakie się między nimi tworzą, a także zastanych konwenansów. Minimalizacja liczby bohaterów pozwoliła na ich uszczegółowienie. To pierwsza wielka siła powieści – James najwięcej miejsca poświęca budowie wiarygodnych portretów psychologicznych. Przemyślenia kolejnych postaci systematycznie odsłania niespieszna narracja, prowadzona w pierwszej części przez pryzmat aktywności księcia, w drugiej zaś bardziej z punktu widzenia Maggie (co zresztą ma swoje uzasadnienie również w inicjatywie, która w drugim tomie zdecydowanie należy właśnie do córki Ververa). Kolejnym mocnym punktem książki jest język (brawa za tłumaczenie). Autor „W kleszczach lęku” buduje zdania wielokrotnie złożone, imponując precyzją, a także umiejętnością skrywania tego, co istotne, pod płaszczykiem domysłów i niedopowiedzeń. Wszystko, od najprostszego opisu do niezbyt częstych dialogów, kryje w sobie niejednoznaczności i może być odczytywane na różne sposoby. Weźmy tytułową złotą czarę – oglądana na sklepowej wystawie jest pretekstem do spotkania dwójki bohaterów. Kiedy jednak sprzedawca uświadamia potencjalnym kupcom jej ukrytą wadę, staje się symbolem związku, w którego fundamentach pojawiło się pęknięcie. Wreszcie nabiera owa czara znaczenia czysto fabularnego. James stworzył powieść, w której dzieje się mało fabularnie, za to dużo w warstwie psychologicznej. Bohaterowie przechodzą metamorfozy, zmagają się z problemami pożądania i zdrady. Za każdym razem muszą odpowiedzieć sobie na pytanie, jaką tym razem popełniają „zbrodnię” i jakie konsekwencja ona przyniesie. „Złota czara” opowiada o trudnych, bo opartych na niewłaściwych przesłankach relacjach. O poświęceniu, ale poświęceniu dwuznacznym moralnie. I o tym, co głęboko skrywane pod grą gestów oraz pozorów, a co wcześniej czy później wyjdzie na światło dzienne. Pytanie tylko, czy uda się to przekuć w coś pozytywnego, czy też – jak mówi Charlotte – „przyjdzie nam sczeznąć przez rysy, o których nie mamy pojęcia”.
Tytuł: Złota czara Tytuł oryginalny: The Golden Bowl ISBN: 978-83-7648-683-3 Format: 712s. 130×201mm; oprawa twarda Cena: 55,– Data wydania: 19 kwietnia 2011 |