powrót; do indeksunastwpna strona

nr 05 (CVII)
czerwiec-lipiec 2011

Szarzyzna królestwa depresji
Lars von Trier ‹Melancholia›
Gdyby Lars von Trier powstrzymał się od nazistowskiej rejterady w czasie tegorocznego festiwalu w Cannes, możliwe, że „Melancholia” zdobyłaby więcej laurów niż tylko nagrodę dla najlepszej aktorki – Kirsten Dunst. Zwłaszcza, że nowy film kontrowersyjnego Duńczyka to mistrzowsko przeprowadzone studium lęków i beznadziei, dzieło piękne i przerażające, sztuka, która wstrząsa i zostawia po sobie ślad…
ZawartoB;k ekstraktu: 90%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Depresja to jedna z chorób cywilizacyjnych. Ludzie tracą chęć do życia, myląc chorobę z niegroźną chandrą i znosząc ze strony otoczenia oskarżenia o humory i brak współpracy. Z jednej strony „Melancholia” stanowi zapis stanu umysłu osoby chorej, z drugiej – pokaz odwzorowania osobistego dramatu w szerszym kontekście społecznym. Rzeczywistość, w której żyjemy przesycona jest lękami o charakterze politycznym, egzystencjalnym i prywatnym. Strach dotyczy ewentualnych wojen, katastrof naturalnych, niezabezpieczonej przyszłości. Z czym innym mamy w takim razie do czynienia jeśli nie z bezsilnością, czyli pewnego rodzaju depresją, na poziomie świadomości masowej? Von Trier łączy dwa zjawiska w jednym filmie: pokazuje wyniszczającą od środka niemoc psychiczną i strach rozrośnięty do skali walki o życie. W ten sposób powstała „Melancholia” – dzieło przytłaczające, wstrząsające, poetyckie, surowe i przeraźliwie smutne.
Film został podzielony na dwa akty. Pierwszy należy do Justine, młodej dziewczyny, która wzięła ślub z czarującym i opiekuńczym Michaelem. Niestety, miłość okazuje się nie być lekarstwem na całe zło, a tym bardziej na depresję, której nikt z otoczenia bohaterki tak naprawdę nie rozumie. W ciągu całego wesela, zorganizowanego przez Claire, siostrę panny młodej, Justine gra rolę narzuconą jej przez społeczeństwo – uśmiechniętej i szczęśliwie zakochanej kobiety, której marzenia o mężu i awansie właśnie się spełniły. Za fasadą radości i niefrasobliwości czai się prawdziwa twarz Justine – zmęczona koszmarem frustracji i emocjonalnej pustki karykatura istoty ludzkiej. Sztuczny uśmiech kryje dławiący płacz i niechęć do brnięcia w nieszczęście kolejnych dni. Dramat bohaterki nie polega tylko na zmaganiach z chorobą, lecz również na odrzuceniu ludzi, którzy mogliby jej pomóc. Wszyscy traktują Justine tak, jakby stan jej ducha zależał od humoru, a nie był dyktowany depresją. Matka robi scenę w czasie wesela, nie licząc się z uczuciami córki. Ojciec-lowelas ignoruje prośby bohaterki o szczerą rozmowę. Tylko Claire stara się zrozumieć stan siostry, chociaż także ona zniechęca ją, żeby powiedziała o chorobie świeżo upieczonemu mężowi. Von Trier kontrastuje atmosferę wesela z niezwykle mrocznym wnętrzem Justine, która chce wyrwać się z duchowej ciemności, ale w tym zadaniu nie pomaga jej nawet postępowanie wbrew konwenansom społecznym. Justine chce uciec od choroby, ale jednocześnie nienawidzi swoich bliskich, którzy każą jej zachowywać się zgodnie z oczekiwaniami otoczenia. Reżyser zręcznie łączy sceny ukazujące dramat bohaterki z pozorami społecznymi. W rezultacie tworzy dzieło na tyle niepokojące i jednocześnie piękne, że najlepiej pasuje do niego określenie „przygnębiającej poezji grozy”. Pierwsza część „Melancholii” to ważna lekcja dla tych wszystkich, którzy sądzą, że ludzie cierpiący na choroby psychiczne postępują według własnego widzimisię.
Drugi akt filmu został poświęcony siostrze Justine, Claire, oraz wizji końca świata. Oto ukrywająca się za Słońcem planeta Melancholia rozpoczęła wędrówkę po niebie i kieruje się w stronę Ziemi. Czy ludzkość czeka zagłada, czy może tylko doświadczenie nietypowego zjawiska astronomicznego? Justine nienawidzi życia, które wiedzie, więc zachowuje spokój w obliczu potencjalnej tragedii. Wizja zniszczenia tego, co ją ogranicza i męczy, a więc ziemskiej egzystencji, wywołuje w niej dziwne opanowanie. Planeta wydaje się przyciągać kobietę innością, ucieleśnieniem destrukcji i zmiany. Można pokusić się o interpretację, że Melancholia reprezentuje punkt widzenia Justine, podczas gdy Ziemia, czyli stałość i porządek, odzwierciedlają postawę Claire. Ten, kto nie docenia życia, nie boi się go stracić. Claire bardzo kocha życie, chce ochronić swojego synka i cieszyć się dalej rodziną i dostatkiem. To dlatego wizja katastrofy doprowadza ją do paniki i fizycznie odczuwalnej histerii. Strach Claire okazuje się być odwzorowaniem lęków towarzyszącym ludzkości, a więc lęków przedstawionych w szerszej panoramie. Czegokolwiek dotyczyłby strach w wersji oficjalnej, i tak po analizie będzie chodzić o stratę, samotność i śmierć.
Chociaż Von Trier zwyczajowo pastwi się nad swoimi bohaterkami, zwraca także uwagę na kobiecą siłę i wytrzymałość. W świecie reżysera to mężczyźni odchodzą, podejmują złe decyzje, krzywdzą. W rezultacie okrutna kreatywność Von Triera spada na kobiety, ale dlatego, że tylko one mogą znieść wszystko. Wewnętrzną siłę w połączeniu z beznadziejną walką z lękami i cierpieniem świetnie pokazały aktorki w rolach głównych – Kirsten Dunst i Charlotte Gainsbourg. Wygląda na to, że Dunst odnalazła swoją zawodową ścieżkę, grając w filmie europejskim rolę trudną i wymagającą. W „Melancholii” udało jej się uchwycić koszmar depresji i psychologiczną złożoność swojej bohaterki. Gainsbourg, która u Von Triera sprawdziła się już kontrowersyjną rolą w „Antychryście”, ujmuje dramat przerażenia w ramy oszczędności aktorskiej, co owocuje znakomitą interpretacją.
„Melancholia” to nie tylko treść, lecz również obraz i muzyka. Wstęp złożony z przeplatających się ze sobą kadrów o prawie statycznym charakterze i lirycznego motywu muzycznego, którego kiczowatość stapia się z przeczuciem narastającego zagrożenia zwiastuje przygnębiające, ale jednocześnie artystycznie satysfakcjonujące dzieło. Efekt jest bardziej niż satysfakcjonujący.



Tytuł: Melancholia
Reżyseria: Lars von Trier
Scenariusz (film): Lars von Trier
Rok produkcji: 2011
Kraj produkcji: Dania, Francja
Dystrybutor: Gutek Film
Data premiery: 27 maja 2011
Gatunek: akcja, dramat, SF
Wyszukaj w: Wysylkowa.pl
Wyszukaj w:
Wyszukaj w: Allegro.pl
Ekstrakt: 90%
powrót; do indeksunastwpna strona

167
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.