powrót; do indeksunastwpna strona

nr 2 (CXIV)
marzec 2012

Autor
W cieniu Holocaustu
Jonathan Webber, Chris Schwarz ‹Rediscovering Traces of Memory›
Przed drugą wojną światową kultura żydowska na ziemiach polskich była w pełnym rozkwicie, a Żydzi zamieszkiwali ten obszar od czasów średniowiecza i stanowili jeden z jego stałych elementów. Choć zgodnie z tytułem album „Rediscovering Traces of Memory” próbuje pokazać, jak bogate było życie Żydów w Galicji przed wojną, to nad wszystkim unosi się widmo masowych mordów dokonanych przez Niemców w Bełżcu i Auschwitz.
ZawartoB;k ekstraktu: 60%
‹Rediscovering Traces of Memory›
‹Rediscovering Traces of Memory›
Pełny tytuł albumu brzmi „W cieniu Holocaustu. The Jewish Heritage of Polish Galicia”; co prawda określanie tej ładnie wydanej książki mianem albumu nie jest zbyt precyzyjne. Zawarto w niej zarówno zdjęcia przeszło siedemdziesięciu miejsc związanych z galicyjską historią żydów, jak również krótkie opisy i komentarze do nich oraz bardziej obszerne omówienia. Te ostatnie umieszczono na samym końcu książki, w domyśle dla najbardziej dociekliwych czytelników. Krótkie opisy poszczególnych zdjęć nie poruszają zbyt głęboko tematu historii Żydów czy ich życia w Polsce, przypominając bardziej plakietki muzealne (jest to zrozumiałe, jeśli wziąć pod uwagę, że zdjęcia pochodzą ze stałej wystawy Muzeum Żydów Galicja w Krakowie).
Gdyby chodziło o same fotografie i ich jakość, książka zasługiwałaby na wysoką ocenę. Kłopot pojawia się wtedy, kiedy dołoży się do nich opisy oraz posegreguje się je na pięć bloków tematycznych: życie w ruinach, minioną kulturę, Holocaust, pamięć o przeszłości i utrzymywanie śladów przeszłości dziś. Już z tego zestawienia widać, że tytułowe „odkrywanie” przebiegać będzie w ponurej atmosferze przeszłości, która nigdy nie powróci i nad którą na zawsze będzie wisiało widmo Holocaustu.
Sprawia to, że zamiast zachwycającego obrazu tego, jak bogate było życie Żydów w Galicji w minionych wiekach otrzymujemy ponurą wizję upadku i zniszczenia. Ruiny synagog, nieodnowione wnętrza z zabytkowymi malowidłami, zapomniane cmentarze oraz nieliczne przykłady miejsc, które przetrwały próbę czasu (przy czym większość z nich pochodzi z terenów krakowskiego Kazimierza) to dominujące elementy dwóch pierwszych rozdziałów.
Osobne miejsce poświęcono Holocaustowi i miejscom masowych mordów w Galicji, czyli głównie dwóm obozom śmierci w Auschwitz i Bełżcu. Na karty książki trafiły także liczne pomniejsze miejsca (Pruchnik, Zbylitowska Góra), lecz to właśnie te dwa najbardziej znane obozy śmierci dominują w trzecim i czwartym rozdziale – okazuje się bowiem, że także pamięć o Żydach w Galicji powinna, według autorów, sprowadzać się do pamięci o zbrodniach Holocaustu. Wybór takich, a nie innych fotografii sprawia, że ponad jedna trzecia całego zbioru koncentruje się na tym tragicznym wydarzeniu, pozostawiając w cieniu inne miejsca i kwestie. Pośród nich główną rolę pełni Kazimierz jako miejsce, w którym zachował się jeszcze duch dawnego Krakowa i jego żydowskich mieszkańców. Pozostałe miasta i miasteczka (Rzeszów, Leżajsk, Łańcut, Tarnów, Nowy Sącz) wraz z ich zabytkami przewijają się przez książkę bardziej jako ciekawostki służące uwydatnieniu całkowitej zagłady Żydów podczas drugiej wojny światowej.
Jak wspomniałem na wstępie, mocną stroną zbioru Webbera i Schwarza są fotografie wykonane przez tego drugiego. Wydaje się, że gdyby pozostawić je samym sobie, służyłyby za doskonałe świadectwo przeszłości polskich Żydów zamieszkujących tereny Galicji przez długie wieki. Największy kłopot sprawiają jednak komentarze do zdjęć przygotowane przez Webbera. Nie starają się one wzbudzić w czytelniku nostalgii, a raczej przekonać go, że nie da się mówić o historii polskich Żydów bez częstych nawiązań do zagłady tej społeczności. W efekcie to nie odkrywanie przeszłości staje się kluczowym elementem „Rediscovering Traces of Memory”, a rolę największej pamiątki stanowią miejsca jej zagłady.
Z drugiej strony, spotkałem się z głosami, że wystawy krakowskiego Muzeum Żydów Galicja prezentują zbyt optymistyczną historię pomijającą milczeniem polski antysemityzm i wydarzenia stawiające polskich mieszkańców tych ziem w zbyt negatywnym świetle. Choć opisywany album z pewnością ciężko zaliczyć do eksploatujących ten temat w jakiś widoczny sposób, to z pewnością krytycy „wybielonej” historii powinni poczuć się nim usatysfakcjonowani.



Tytuł: Rediscovering Traces of Memory
ISBN: 978-1906764036
Format: 200s. 226×206
Cena: 15,95 £
Data wydania: 30 czerwca 2009
Wyszukaj w: Selkar.pl
Wyszukaj w: Wysylkowa.pl
Wyszukaj w: Kumiko.pl
Wyszukaj w
:
Wyszukaj w: Amazon.co.uk
Zobacz w: Kulturowskazie
Ekstrakt: 60%
powrót; do indeksunastwpna strona

39
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.