powrót; do indeksunastwpna strona

nr 4 (CXVI)
maj 2012

Klasyka z klasą: Oddajcie mi słowa
Jean-Luc Godard realizując „Alphaville” dobrze wiedział, że do stworzenia niezwykłej hybrydy gatunkowej nie wystarczy przeciwstawić kowbojów obcym. Trzeba ich jeszcze umiejętnie wykorzystać.

W naszym cyklu co dwa tygodnie prezentujemy wybrane tytuły należące do klasyki kina. Niekoniecznie bardzo znane, niekoniecznie obsypane nagrodami, ale z pewnością nadal warte uwagi.

Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Godard posłużył się elementami gatunków science fiction i filmu noir, dekonstruując je nieco, nadał całości bardzo autorskiego wymiaru. Lemmy Caution, jak przystało na szpiega i filmowego potomka Humphreya Bogarta zarazem, nie rozstaje się ze swoim kapeluszem i postawionym kołnierzem długiego płaszcza. Nad wyraz inteligentny, przy tym chłodny, cyniczny i brutalny, nie waha się chwycić za broń, kiedy zajdzie taka potrzeba. A jednak trudno nazwać go mistrzem kamuflażu i specem od planowania tajnych misji.
Caution przybywa do Alphaville i idzie prosto do celu. Zadanie nie jest łatwe, szpieg ma bowiem zlikwidować lub wywieźć do Krajów Zewnętrznych profesora Leonarda Von Brauna, genialnego konstruktora i twórcę gigantycznego komputera Alpha 60. Owa maszyna w całości kontroluje życie mieszkańców Alphaville. W tajnej misji bohaterowi towarzyszyć będzie, a jakże, piękna kobieta, Natasha, córka profesora Von Brauna oraz przyjaciel, agent Henry Dickson.
Caution za nic mając sobie podręczniki tajnych służb i doświadczenia filmowych poprzedników, próbuje porwać profesora w miejscu publicznym, gdy ten otoczony jest grupą ochroniarzy. Ot, chwyta go za klapy płaszcza i wciąga do windy. Porwanie szybko zostaje udaremnione na niższym piętrze, gdy drzwi windy ponownie się otwierają. Jednakże wrogowie szpiega wydają się być jeszcze bardziej nierozgarnięci. Schwytawszy Cautiona wyjawiają mu sekrety działania superkomputera i dalsze plany na przyszłość, w tym najważniejszy – inwazję na Kraje Zewnętrzne i podbój Wszechświata.
Te zadziwiające swą prostotą rozwiązania fabularne są świadomym zabiegiem, bowiem „Alphaville”, choć korzysta z kina gatunków, nie jest filmem, który miałby zbudować skomplikowaną intrygę, zaskakiwać widza zwrotami akcji czy ukazać jego oczom fantastyczny i szczegółowy (pod względem scenograficznym) obraz futurystycznego świata. Godard umieszcza akcję utworu w przyszłości, bowiem jego wizja ma charakter dystopii, zaś koszmar technokratycznego, wyzbytego moralności i sumienia społeczeństwa podkreślają skąpane w mroku, wyjęte z czarnego kryminału, ulice miasta.
Społeczeństwo Alphaville przypomina świetnie zorganizowaną pszczelą gromadę, z tą różnicą, że jest ona skupiona wokół maszyny. Każdy zna swój przydział, swoje miejsce i zadanie. W wizji Godarda pobrzmiewają echa XX-wiecznych totalitaryzmów. Mieszkańcy zostali pozbawieni swojej indywidualności, tworzą pozbawioną własnych pragnień masę, podporządkowaną pozornemu dobru ogółu.
Najciekawszym bodaj motywem w filmie jest sposób, w jaki Alpha 60 i jego twórcy kontrolują społeczeństwo. Służy do tego język, jednak nie w znaczeniu słownej propagandy. Godard idzie dalej, przedstawiając w filmie postmodernistyczne rozumienie języka, który jest strukturą immanentną i totalną, warunkującą ludzkie poznanie i poza którą wyjść nie sposób.
Biblią mieszkańców Alphaville jest… słownik. Jest też narzędziem zniewolenia, ponieważ z każdym dniem znikają z niego kolejne słowa i ich użycie staje się zakazane. Społeczeństwo zostaje wyzbyte uczuć, bowiem odbiera im się możliwość ich wyrażania, nie ma sumienia, bowiem nie wie, czym ono jest. Nie zadaje sobie pytań natury egzystencjalnej, nie szuka sensu, gdyż takie dociekania uciekły razem ze słowem „dlaczego”. Całym ich życiem rządzi komputerowa logika, której sprzeniewierzenie się (np. poprzez żal po utracie bliskiej osoby) ukarane zostaje śmiercią.
Scena, w której w obskurnym hotelowym pokoju, nie mniej obskurny, otyły Henry wyznaje prostytutce miłość we wszystkich znanych sobie językach, jest niesamowicie wzniosła. Mężczyźnie Alpha 60 zdążyła już odebrać wiele pojęć i na tym maleńkim łóżku, tuż przed swoją śmiercią, stara się on przywrócić to najważniejsze z nich. A o tym, że jest ono najważniejsze, przekonają się i bohaterowie, i superkomputer.



Tytuł: Alphaville
Tytuł oryginalny: Alphaville, une étrange aventure de Lemmy Caution
Reżyseria: Jean-Luc Godard
Zdjęcia: Raoul Coutard
Scenariusz (film): Jean-Luc Godard
Muzyka: Paul Misraki
Rok produkcji: 1965
Kraj produkcji: Francja
Czas projekcji: 99 min
Wyszukaj w
:
Wyszukaj w: Skąpiec.pl
Wyszukaj w: Amazon.co.uk
Zobacz w: Kulturowskazie
powrót; do indeksunastwpna strona

91
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.