Władimir Nabokow zostawił światu wiele arcydzieł literatury, nie tylko słynną „Lolitę”. Jego młodszy brat Siergiej nie pozostawił po sobie nic szczególnego, ale to właśnie jego, a nie ważniejszego z Nabokowów Paul Russell uczynił bohaterem swojej opowieści.  |  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
„Zmyślone życie Siergieja Nabokowa” tytułem nawiązuje do „Prawdziwego życia Sebastiana Knighta”, pierwszej anglojęzycznej powieści Władimira, w której przyrodni brat pewnego głośnego autora próbuje napisać jego biografię. W utworze Russela brat jest rodzony i przywołuje nie tylko losy słynnego pisarza, lecz przede wszystkim swoje własne. Życie młodszego Nabokowa nie było długie, ale toczyło się niemal w całej Europie. Śledząc jego losy przyjrzymy się Rosji na progu rewolucji bolszewickiej, artystycznej bohemie międzywojennego Paryża oraz ponuremu nazistowskiemu Berlinowi. Władimir w pamiętnikach wspominał brata niezbyt ciepło, nazywając go „cieniem padającym na najpiękniejsze wspomnienia”. Brak zażyłości między rodzeństwem wynikał z „choroby krwi” Nabokowów, która powracała ponoć w każdym pokoleniu i dotknęła także Siergieja. Nie chodzi jednak o hemofilię, ale o homoseksualizm. W „Zmyślonym życiu…” objawia się on w czasach sielskiej młodości w rodzinnym majątku pod Sankt Petersburgiem, kiedy nieśmiały i jąkający się Sierioża zaczyna nagle dziwnie się stroić i spoglądać na szkolnych kolegów z nadmiernym zainteresowaniem. „Terapia lecznicza”, zaaplikowana przez rodzinę, nie przynosi rezultatu. Niemęski styl bycia Siergieja staje się przyczyną kolejnych incydentów, bardziej zabawnych niż strasznych, ale też wznoszenia coraz wyższego muru, oddzielającego go od brata. W rosyjskim okresie życia Siergiej przypomina dziewczynę, marzącą o porwaniu przez szkolnego brutala; włóczy się po podejrzanych dzielnicach i trafia na organizowany przez Wielkiego Księcia Mikołaja bal pederastów, skąd zresztą ucieka. Później, gdy wichry rewolucji wywiewają rodzinę Nabokowów na zachód Europy, a bohater dojrzewa, jego relacje przyjacielsko-miłosne wchodzą w wymiar „pokrewieństwa dusz”, a takie zawsze są ładne, niezależnie od orientacji. We Francji i Niemczech zależy mu już nie na akceptacji, ale na głębi w relacjach między ludźmi, zaś pojawiająca się konieczność trudnych wyborów każe spojrzeć na niego z innej perspektywy. Siergiej staje się znacznie ciekawszą osobowością niż się na to z początku zanosiło, ale jego los od początku jest znany i przesądzony. „Zmyślone życie…” napisano z niemałym kunsztem, z dużą dbałość o język i szczegóły. Autor ma talent do pisania o miejscach i nastrojach. Pod jego piórem ożywają ostatnie chwile carskiej Rosji, a także upalone opium paryskie salony Jeana Cocteau i Gertrudy Stein. Ich ocenę wyraźnie widać w scenie, w której na krótko pojawia się między nimi prawdziwy artysta – Władimir Nabokow – i nie potrafi znaleźć dla siebie miejsca. Poruszają także fragmenty z bombardowanego przez aliantów Berlina, gdzie wśród gruzów Siergiej próbuje załatwić ostatnie spawy. Szkoda, że tylnookładkowy blurb dość bezmyślnie zdradza zakończenie powieści, co pozbawia berlińskie rozdziały waloru napięcia, dzięki któremu byłyby jeszcze lepsze. Cyncynat C. z „Zaproszenia na egzekucję”, innej powieści Nabokowa, został skazany na śmierć za bycie nieprzezroczystym w świecie przezroczystych ludzi. Fatum podobnego rodzaju wisi nad bohaterem Russella. Daleki od wyidealizowania (popełnia błędy, nie raz kieruje się próżnością, traktuje młodsze rodzeństwo jak powietrze, choć sam rozwodzi się nad brakiem zainteresowania ze strony starszego brata), jest dzięki temu postacią przekonywającą, ale przede wszystkim nieźle sprawdza się w roli przewodnika po burzliwych latach początku XX wieku. Choćby dla ukazywanej jego oczami szerokiej panoramy warto przeczytać tę książkę.
Tytuł: Zmyślone życie Siergieja Nabokova Tytuł oryginalny: The Unreal Life of Sergey Nabokov Data wydania: 6 marca 2013 ISBN: 978-83-7758-218-3 Format: 384s. 145×205mm; oprawa twarda Cena: 39,99 Gatunek: biograficzna / wspomnienia, obyczajowa Ekstrakt: 80% |