powrót; do indeksunastwpna strona

nr 09 (CXXXI)
listopad 2013

Mała Esensja: Nie tylko dla Ślązaków
Magdalena Zarębska ‹Jak Maciek Szpyrka z dziadkiem po Nikiszowcu wędrowali›
Nikiszowiec, zabytkowa dzielnica Katowic, jest miejscem magicznym, jak można się przekonać, sięgając po książkę Magdaleny Zarębskiej. Opowieść napisana jest w dwóch wersjach językowych: po polsku i w gwarze śląskiej, co znacznie ożywia językową mapę Polski!
ZawartoB;k ekstraktu: 70%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Historia Nikiszowca sięga ponad stu lat wstecz – to osiedle mieszkaniowe, wybudowane dla robotników jednego z ówczesnych koncernów górniczo-hutniczych. Z pozoru brzmi to nieciekawie, ale interesująca i oryginalna architektura tego miejsca sprawia, że jest ono dzisiaj pomnikiem historii.
„Nikisz”, jak potocznie się nazywa, stanowił malowniczą scenerię śląskiej trylogii filmowej Kazimierza Kutza. Jest też bohaterem reporterskiej książki „Czarny ogród” Małgorzaty Szejnert, która sportretowała głębokie zmiany społeczne, zachodzące na przestrzeni stulecia. A teraz Magdalena Zarębska postanowiła uwiecznić Nikiszowiec w książce dla dzieci – i jest to pomysł naprawdę udany!
Bohater opowieści Maciek przyjeżdża w odwiedziny do babci i dziadka – i od razu rozpoczyna się podróż w czasie. Nic się tu od długiego czasu nie zmieniło: drewniane schody w domu z charakterystycznej czerwonej cegły, przynoszony z piwnicy węgiel. Dziadek, emerytowany górnik, hoduje na podwórzu gołębie. To wszystko kreuje specyficznie śląski klimat, który jedni czytelnicy doskonale znają z racji miejsca urodzenia, a przyjezdni – być może dzięki lekturze tej książki dopiero go odkryją.
Babcia Maćka dryluje śliwki na ciasto, a dziadek ubiera się w galowy górniczy mundur i zabiera wnuka na spacer po Nikiszowcu. Ma coś ważnego do załatwienia w centrum. Jednak to się za pierwszym razem nie udaje. Muszą więc jeszcze zająć się innymi sprawami, a po drodze spotykają też kilkoro znajomych. No i mają spory kłopot, bo dziadkowi ginie czako, czyli galowa czapka od górniczego munduru! W ten sposób Maciek poznaje lokalną społeczność, a my mamy świadomość, że to już świat, który bezpowrotnie znika. I choć może obraz Nikiszowca jest trochę idealistyczny – ważne jest przecież, że autorce zależało, aby go utrwalić. Ta tradycja, towarzysząca śląskim rodzinom górników od stuleci, to ważny element śląskiej tożsamości.
Dziadek Maćka opowiada też o swojej pracy górnika. Trudnej i niewdzięcznej. Trzeba pamiętać, że ciężka praca przy wydobywaniu węgla też w znacznym stopniu od stuleci kształtowała kulturę tego regionu. Poznajemy też piękną legendę o Skarbniku, dobrym duchu kopalni, który zjawia się z ostrzeżeniem, gdy górnikom pod ziemią grozi niebezpieczeństwo.
Książkę można przeczytać dwukrotnie: po polsku i po śląsku. Mamy tu zatem praktyczną lekcję śląskiej gwary. Zdziwi nas, jaka jest melodyjna i ciekawa pod względem językowym. Zawiera wiele słów pochodzenia niemieckiego, ale też pobrzmiewają w niej liczne echa staropolszczyzny, o czym nieraz mówił językoznawca, profesor Jan Miodek. Pisownia śląska, zastosowana w tekście, nie jest trudna i szybko można nauczyć się ją czytać. A najlepiej – przyjechać na Śląsk i posłuchać, jak ludzie tam rozmawiają ze sobą. I przy okazji dać się zaprosić na tradycyjny śląski obiad: kluski śląskie, roladę i modrą kapustę, jaki podają w gospodzie odwiedzonej przez Maćka i jego dziadka.
„Jak Maciek Szpyrka z dziadkiem po Nikiszowcu wędrowali” to świetna książka do wprowadzenia dzieci z całej Polski, nie tylko ze Śląska, w zagadnienia edukacji regionalnej. Kulturowa odmienność Ślązaków nie zawsze jest rozumiana, dają znać o sobie tu nieraz krzywdzące stereotypy. Jest więc okazja, żeby je zrewidować.



Tytuł: Jak Maciek Szpyrka z dziadkiem po Nikiszowcu wędrowali
Data wydania: 26 września 2013
Przekład: Bernard Kurzawa
ISBN: 978-83-7551-365-3
Format: 64s. 205×205mm; oprawa twarda
Cena: 26,90
Gatunek: dla dzieci i młodzieży
Wyszukaj w: MadBooks.pl
Wyszukaj w
:
Wyszukaj w
:
Zobacz w:
Ekstrakt: 70%
powrót; do indeksunastwpna strona

56
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.