powrót; do indeksunastwpna strona

nr 10 (CXXXII)
grudzień 2013

Wielka moc literatury
Lloyd Jones ‹Pan Pip›
„U źródeł historii, którą zamierzam opowiedzieć, leży, jak sądzę, nieznajomość świata zewnętrznego”, opowiada trzynastoletnia Matylda, główna bohaterka tej powieści. Dorastając, poznaje ogrom ludzkiego okrucieństwa. Ale też – doświadcza, jaką siłę może dawać utrwalona w książce opowieść. To pomaga jej mierzyć się z zewnętrznym światem przez całe życie.
ZawartoB;k ekstraktu: 80%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
„Pan Pip” został nagrodzony w 2007 roku Commonwealth Writers’ Prize i w tym samym roku znalazł się w ścisłym finale nominacji do nagrody Bookera. Nowozelandzki pisarz Lloyd Jones osadził akcję książki na Wyspie Bougainville’a, położonej w archipelagu Wysp Salomona, należącej do Papui-Nowej Gwinei. Wszystko rozgrywa się we wczesnych latach 90. XX wieku, gdy trwała tam wojna domowa po tym jak separatyści zażądali niepodległości. Konflikt zakończył się ogłoszeniem autonomii Wyspy Bougainville’a i kosztował życie dwudziestu tysięcy osób. Autor relacjonował te tragiczne wydarzenia jako dziennikarz.
Wojna wdarła się także do wioski, gdzie Matylda mieszkała z matką. Ojciec – wyjechał do pracy w australijskich kopalniach. Szkoła została zamknięta, a wszyscy biali opuścili wyspę. Został tylko pan Watts, którego żona była rodowitą mieszkanką tej wyspy. Mimo że nie był on nauczycielem, postanowił zorganizować szkołę dla dzieci. Na lekcjach czyta uczniom „Wielkie nadzieje” Karola Dickensa. Choć to powieść tak odległa w czasie i miejscu dla dzieci z wyspy na Oceanie Spokojnym, pan Watts pomaga im w losach Pipa, głównego bohatera, doszukać się wielu podobieństw do własnego życia.
Jego opowieści nie cieszą się akceptacją rodziców uczniów. Dają mu do zrozumienia, że prowadzone przez niego lekcje wyrządzają szkodę ich dzieciom: fikcyjny świat miesza im w głowach, wchodzi w konflikt z religią. A gdy do wioski wtargną żołnierze i rozegra się wojenny dramat – pan Watts ma przeciwko nim tylko „Wielkie nadzieje” Dickensa, jedyną opowieść jaką zna, historię o moralnej winie, pokucie i spłacaniu życiowych długów. Z pozoru na niewiele się to zdaje, ale później się okaże, że ta broń okazała się skuteczna, bo pozwoliła mu ocalić godność i człowieczeństwo.
„Pan Pip” jest powieścią bardzo poetycką w swoim wyrazie, intertekstualną, pełną wymownych symboli i ukrytych znaczeń. To czyni z niej wdzięczny obiekt do literackiej krytyki. Można tu dostrzec wiele powiązań z nurtem literatury postkolonialnej. Oprócz twórczości Karola Dickensa, daje się tu rozpoznać echa „Garści prochu” Evelyna Waugha, a nawet „Opowieści tysiąca i jednej nocy”. Styl autora jest dosyć powściągliwy i oszczędny (widzimy świat oczami trzynastoletniej bohaterki), ale odznacza się ogromną ekspresją. Porażającą siłę wyrazu ma na przykład scena gdy brutalni żołnierze pustoszą wyspę, domagając się wydania im pana Pipa – są przekonani, że to żyjąca osoba.
Książka Lloyda Jonesa doczeka się z pewnością – zasłużenie – wielu krytycznoliterackich interpretacji. Dla mnie jest to powieść o potędze świata literatury, tak często niedocenianej, bo przecież to „tylko” świat wyobrażony. Ale nie da się zaprzeczyć, że ta fikcja wpływa na kształt rzeczywistego życia i zmienia go nieraz w istotny sposób. Matylda po traumatycznych doświadczeniach wyjechała z wyspy i dorosła, ale nie przestała czuć się spadkobierczynią pana Wattsa i samego Karola Dickensa. Zamiłowanie do jego twórczości zaprowadziło ją do różnych miejsc.
Główna bohaterka zrozumiała, że wielka, ponadczasowa literatura pozwala każdemu człowiekowi ukształtować jego niepowtarzalne, indywidualne wnętrze – jego „głos”, którego nikt nam nie zabierze, cokolwiek przydarzy nam się w życiu. Ten „głos” – to także wewnętrzna mądrość człowieka, krytyczny zmysł, kształtowany – między innymi – przez kontakt z literaturą, pozwalający człowiekowi racjonalnie patrzeć na świat i rozróżniać dobro od zła. Nie bylibyśmy w pełni ludźmi, gdyby nie ta wielka moc literatury – będącej „tylko” fikcją. Lloyd Jones udowadnia, że jest ona silniejsza nawet od najbardziej niszczącej fizycznej przemocy.



Tytuł: Pan Pip
Tytuł oryginalny: Mister Pip
Data wydania: 20 sierpnia 2013
Wydawca: W.A.B.
ISBN: 978-83-7747-811-0
Format: 240s. 123×195mm
Cena: 29,90
Gatunek: obyczajowa
Wyszukaj w: MadBooks.pl
Wyszukaj w
:
Wyszukaj w
:
Zobacz w:
Ekstrakt: 80%
powrót; do indeksunastwpna strona

62
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.