powrót; do indeksunastwpna strona

nr 3 (CXXXV)
kwiecień 2014

20. Wiosna Filmów: Relacja piąta
János Szász ‹Duży zeszyt›, ‹20. Wiosna Filmów›
W najsłynniejszej powieści Jerzego Kosińskiego tytułowy malowany ptak, choć chce wrócić do stada, zostaje przez nie zadziobany. Być może gdyby zwielokrotnić ów motyw, wtedy jednego straceńca mogliby zastąpić dwaj trwający wbrew wszystkiemu nierozłączni samotnicy. „Duży zeszyt” to filmowa realizacja takiego właśnie podwójnego przypadku.
ZawartoB;k ekstraktu: 70%
‹Duży zeszyt›
‹Duży zeszyt›
Bohaterowie ekranizacji wojennej powieści Agoty Kristof, 13-letni bliźniacy, choć Żydami nie są i nie grozi im zsyłka do obozu zagłady, to wydają się pokonywać ten sam szlak, co bezimienny nieszczęśnik Kosińskiego. Trasa ta znaczona jest kolejnymi młodzieńczymi inicjacjami i wydarzeniami czasu wojny – w tym przypadku niemiecką, a potem sowiecką okupacją Węgier w 1944 roku. Czas dojrzewania jest tu czasem walki o chleb, rozstania oraz utraty. Próbujący przetrwać w brutalnej rzeczywistości bracia w prologu ekranowej opowieści trafiają pod wątpliwą opiekę babci, podrzuceni tam przez własną matkę. Wiejskiemu gospodarstwu starej wiedźmy (jak mówią o kobiecie okoliczni) daleko do „wsi spokojnej, wsi wesołej”. Z przaśnej węgierskiej prowincji poeta Kochanowski uciekałby w podskokach, a jego droga Orszula nie dotrwałaby wieku tych dwóch nawet lat.
Dojrzewanie głównych bohaterów jest tożsame z hartowaniem ciała i psyche, a opisujące ich egzystencję wyrażenie „szkoła życia” spokojnie zastąpić można trafniejszym – „szkoła przeżycia”. Perypetie bliźniaków niejednokrotnie wzbudzają trwogę porównywalną z pierwszą reakcją na wieść o metodach treningowych spartańskich wojowników. W trakcie seansu pojawiają się też słuszne skojarzenia z mazursko-wojenną rzeczywistością „Róży” Wojciecha Smarzowskiego. Tam jednak, gdzie polski filmowiec szokował widza, reżyserowi Jánosowi Szászy udaje się w ponure wydarzenia tchnąć subtelny humor i ducha przygody, o której każdy nastolatek marzy. Główni bliźniacy przypominają cwaniaka Olivera Twista i tak jak on potrafią odnaleźć się w niemoralnym świecie, czerpiąc z niego własne korzyści. Niekończąca się nauka w ich wypadku nie polega na wykuwaniu na pamięć biblijnego dekalogu, a na przekuwaniu go w system wartości ruchomych, które pozwolą im przetrwać, a nie uczynią z nich psychicznych wraków.
‹20. Wiosna Filmów›
‹20. Wiosna Filmów›
To postacie tym ciekawsze, że oglądamy ich losy niejako przez pryzmat ich własnych myśli – narracja odbywa się za pośrednictwem tytułowego notatnika, do którego, za namową zagubionego w wojennej zawierusze ojca, chłopcy zapisują wszystkie swoje doświadczenia i wnioski. Ich nadrzędnym i jedynym literackim kluczem jest opisywanie prawdy, mówią. Oglądamy więc ich narrację, to, jak stopniowo obojętnieją na otaczające ich zło, lecz równocześnie utwierdzają się w przekonaniu, że nie mogą bez siebie istnieć. Bliźniacza miłość jest nierozerwalna, a wojenne losy dodatkowo ją wzmacniają.
Twórcom udaje się popełnić dzieło twardo stojące po stronie człowieka – bohatera, jak i samego widza – które nie próbuje sztucznie szokować, nie poświęca też prawdy na rzecz kinowego biwakowania odbiorcy. Węgierski kandydat do Oscara zachowuje ten sam styl, co jego bohaterowie. Pisany jest intymnym językiem bezpretensjonalności, autentyzmu i dziecięcej wrażliwości.



Tytuł: Duży zeszyt
Tytuł oryginalny: A nagy füzet
Reżyseria: János Szász
Rok produkcji: 2013
Kraj produkcji: Austria, Francja, Niemcy, Węgry
Czas trwania: 109 min
Gatunek: dramat, wojenny
Wyszukaj w: Kumiko.pl
Wyszukaj w
:
Wyszukaj w: Skąpiec.pl
Wyszukaj w: Amazon.co.uk
Zobacz w:
Ekstrakt: 70%

Miejsce: Warszawa, kino Praha, ul. Jagiellońska 26
Od: 6 kwietnia 2014
Do: 13 kwietnia 2014
WWW: Strona
powrót; do indeksunastwpna strona

15
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.