powrót; do indeksunastwpna strona

nr 8 (CXL)
październik 2014

Tu miejsce na labirynt…: Freejazzowy rozrabiaka
Peter Brötzmann, Jason Adasiewicz, John Edwards, Steve Noble ‹Mental Shake›
Ma już na koncie ponad setkę płyt, co – nawet jak na artystę nagrywającego od końca lat 60. XX wieku – uznać należy na wynik robiący wrażenie. Dzięki pracowitości i talentowi zapracował sobie na miano ikony współczesnego free jazzu. Na najnowszym krążku – „Mental Shake” – niemieckiemu saksofoniście Peterowi Brötzmannowi towarzyszą muzycy rodem ze Stanów Zjednoczonych: Jason Adasiewicz, John Edwards oraz Steve Noble.
ZawartoB;k ekstraktu: 80%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Pierwotnie wcale nie chciał być muzykiem. Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął studia malarskie w Wuppertalu. I być może zostałby wziętym portrecistą lub specjalistą od sztuki abstrakcyjnej, gdyby nie – przynajmniej w pewnym sensie – przypadek. Wybrał się bowiem na koncert amerykańskiego saksofonisty dixielandowego Sidneya Becheta (notabene miało to miejsce krótko przed śmiercią czarnoskórego jazzmana) i był pod tak wielkim wrażeniem jego gry, że sam postanowił sięgnąć po instrumenty dęte. Tak narodził się muzyk Peter Brötzmann, będący jedną z najwybitniejszych postaci w świecie jazzu improwizowanego. Pierwszy album, „For Adolphe Sax”, nagrał w 1967 roku; kolejny, „Machine Gun”, który przyniósł mu rozgłos w świecie, rok później. Od tamtej pory pojawiał się na scenie i w studiach nagraniowych w przeróżnych konstelacjach – jako lider, współlider bądź sideman. W Globe Unity Orchestra grał pod dyrekcją pianisty Alexandra von Schlippenbacha, w Last Exit współpracował z Billem Laswellem, w Die Like a Dog Quartet z Williamem Parkerem i Hamidem Drakiem, w Sonore natomiast po raz kolejny miał u swego boku Kena Vandermarka i Matsa Gustafssona.
Poza tym pod własnym nazwiskiem Brötzmann tworzył również liczne duety, tria i kwartety. Pod koniec lat 90. ubiegłego wieku powołał do życia własny big-band, czyli Chicago Tentet, z którego paroma wcieleniami nagrał już w sumie kilkanaście albumów. Choć ma na karku ponad siedemdziesiąt lat, wciąż jest bardzo aktywny na światowej scenie muzycznej i chętnie grywa z artystami młodszymi o pokolenie (albo i więcej). Do tego grona zaliczają się między innymi, pochodzący zza Oceanu, kontrabasista John Edwards, wibrafonista (polskiego pochodzenia) Jason Adasiewicz oraz bębniarz Steve Noble. Z Adasiewiczem, na co dzień prowadzącym w Chicago zespół Sun Rooms, Niemiec nagrał przed dwoma laty płytę „Going All Fancy”; rok później z kolei w duecie z Noble’em zarejestrował album „I am Here Where are You”, a w trio z Noble’em i Edwardsem – „…the Worse the Better”. Każdego z muzyków zdążył więc poznać wcześniej, więc można było nie mieć obaw o to, jak poradzi sobie kierowany przez Brötzmanna kwartet. Materiał, który został opublikowany przez niezależną angielską firmę Otoroku przed trzema miesiącami, zarejestrowano „na żywo” dziesięć miesięcy wcześniej (dokładnie 12 sierpnia 2013 roku) w londyńskim klubie „OTO Cafe”.
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Krążek wypełnia jedna, licząca sobie prawie czterdzieści minut, improwizacja (jedynie na potrzeby edycji winylowej podzielono ją na dwie części). I ta informacja w zasadzie mówi – niemal – wszystko na temat tego, czym jest „Mental Shake”. Dla wielbicielu free jazzu będzie to wielka gratka, dla słuchaczy lubujących się w nieco prostszych brzmieniach, album niemiecko-amerykańskiej formacji okaże się natomiast daniem całkowicie niestrawnym. Przed paroma dekadami Brötzmanna ochrzczono mianem „najgłośniejszego saksofonisty świata”. I chociaż dzisiaj dałoby się wymienić kilku innych artystów pretendujących do tego miana – vide Amerykanie John Zorn i Ken Vandermark – Niemiec zapewne wciąż zajmowałby w tej klasyfikacji bardzo wysokie miejsce. Jego grę po dziś dzień charakteryzuje bowiem niezwykła zadziorność i szorstkość, swoisty „brud”, tak bardzo różniący go od innych klasycznych saksofonistów freejazzowych (jak chociażby John Coltrane czy Ornette Coleman). Na „Mental Shake” otrzymujemy kwintesencję stylu Niemca, z szalonymi partiami solowymi, rozbudowanymi improwizacjami i zmiennymi nastrojami. Bo że potrafi zagrać lirycznie, również udowadnia.
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
„Mental Shake” zaczyna się – inaczej zresztą chyba być nie mogło – od saksofonu; w tle delikatnie rozbrzmiewa perkusja Steve’a Noble’a, a z biegiem czasu coraz śmielej daje znać o swojej obecności na scenie wibrafonista Jason Adasiewicz. Obok lidera zespołu to właśnie on najczęściej odpowiada za solówki, choć oczywiście trafiają się również fragmenty, w których na plan pierwszy wybija się sekcja rytmiczna bądź – już samotnie – kontrabasista John Edwards. Chwile, gdy Brötzmann bierze „wolne”, są jednak rzadkie; dzieje się zaś tak głównie po to, aby wyciszyć emocje, pozwolić słuchaczom na moment oddechu i zadumy. Bywa, że Niemiec bierze wówczas do ręki (i do ust) tárogató – węgierski instrument z wyglądu przypominający flet podłużny – by do spółki z Adasiewiczem zadbać o odrobinę nostalgicznego zamyślenia. Ale nawet kiedy Brötzmann pozwala sobie na pełne intensywności, przyprawiając o drgania serca, partie solowe, zawsze wtedy w tle Jason serwuje dźwięki kojące rany, delikatne i subtelnie eteryczne. Na tym podstawowym kontraście zbudowana jest niemal cała kompozycja. I ten schemat świetnie się sprawdza. Po fragmentach pełnych witalności pojawiają się wyimki jakby z zupełnie innego świata muzycznego.
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brötzmann przyzwyczaił swoich wielbicieli do przekraczania granic. Ale też niejeden raz udowodnił, że jest nie tylko freejazzowym rozrabiaką (jak niegdyś go postrzegano), że potrafi również budować improwizacje na bazie wpadających w ucho melodii. Na „Mental Shake” także ich nie brakuje. Przenosimy się w wówczas w zamierzchłe lata 50. i 60. ubiegłego wieku, kiedy bogami jazzu byli wspomniani już John Coltrane, Ornette Coleman, Albert Ayler czy – już z trochę innej bajki – Charlie Parker. Po kilkuminutowej sekwencji, w której kwartet oddaje hołd mistrzom, przenosimy się ponownie w XXI wiek. Brötzmann po raz kolejny zaostrza brzmienie, by klamrą zamknąć całą improwizację. Jeśli ktoś stara się śledzić dokonania niemieckiego saksofonisty na bieżąco i tropi jego kolejne produkcje, „Mental Shake” prawdopodobnie nie zrobi na nim wielkiego wrażenia, ale dla osób – oczywiście pod warunkiem, że w ogóle gustują one we free jazzie – słuchających go okazjonalnie, album może być bardzo miłym zaskoczeniem. I jednocześnie zachętą, by sięgać po kolejne, nader licznie publikowane przez artystę płyty. Jedno jest pewne w stu procentach: choć Brötzmann jest już w wieku Waszego ojca lub nawet dziadka, nie należy spisywać go na straty. Wciąż bowiem ma dużo do powiedzenia (by nie rzec: wydmuchania).
Skład:
Peter Brötzmann – saksofon altowy, saksofon tenorowy, klarnet, tárogató
Jason Adasiewicz – wibrafon
John Edwards – kontrabas
Steve Noble – perkusja



Tytuł: Mental Shake
Data wydania: czerwiec 2014
Nośnik: CD
Czas trwania: 39:16
Gatunek: jazz
EAN: 5060394810024
Wyszukaj w: Matras.pl
Wyszukaj w: Kumiko.pl
Wyszukaj w
:
Wyszukaj w
:
Wyszukaj w: Amazon.co.uk
Zobacz w:
Utwory
CD1
1) Mental Shake: 39:16
Ekstrakt: 80%
powrót; do indeksunastwpna strona

128
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.