powrót; do indeksunastwpna strona

nr 1 (CLIII)
styczeń-luty 2016

Wyzwolić w sobie motyla
Zinat Pirzadeh ‹Motyl na uwięzi›
„Motyl na uwięzi” nawiązuje do historii Iranu, w tragiczny sposób dotkniętego islamską rewolucją w 1979 roku. W tym czasie zaczął się także dramat irańskich kobiet.
ZawartoB;k ekstraktu: 60%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Zinat Pirzadeh urodziła się w Iranie i w 1991 roku wyemigrowała do Szwecji, uciekając przed aranżowanym małżeństwem. Zajmuje się twórczością literacką (wiersze i beletrystyka), a w Szwecji najbardziej znana jest z występów na kabaretowej scenie, do których pisze swoje własne teksty.
Ta debiutancka powieść, która ukazała się w Szwecji w 2011 roku jako pierwszy tom zamierzonej trylogii, nie ma nic wspólnego z działalnością satyryczną autorki. „Motyl na uwięzi” to mroczna historia losów rodziny młodej Shirin, obrazy ich życia przed rewolucją islamską oraz zapis zmian, do jakich doszło w kraju po przejęciu władzy przez ajatollaha Chomeiniego.
Shirin dorasta w dość zgranej rodzinie, w umiarkowanym dostatku. Ma kilku braci, cieszy się miłością także dalszych członków rodziny szczególnie babci, której jest ulubioną wnuczką. To u niej Shirin przemieszkała jakiś czas, z dala od rodziny, kształtując pod jej wpływem poczucie wewnętrznej wolności i niezależności myślenia. Dziewczyna bardzo dużo opowiada o swoich przodkach, a także o ciekawych (a dla nas również mało znanych) tradycjach związanych z życiem rodzinnym i obchodzeniem świąt. Nie brakuje także ważnych wydarzeń z jej dzieciństwa. Sympatyczny jest portret Emada, pierwszej miłości Shirin, niestety, zakończonej tragicznie. Niepozbawione humoru są sylwetki członków rodziny (na czele z wujem, którego nazywano „Pan Łechtaczka”).
Narracja jest z początku raczej monotonna i książka nie wyróżnia się niczym szczególnym na tle innych opowieści o dzieciństwie i dorastaniu. Ale to się zmienia, gdy w tle rodzinnych historii wybucha rewolucja islamska. Z początku wydawało się jeszcze, że nikt i nic nie obali szacha Iranu, ale z czasem stało się jasne, że w kraju zaszły nieodwracalne polityczne zmiany. A także kulturowe: dla wszystkich kobiet, również dla Shirin jest to radykalny obrót o 180 stopni. Koniec swobody i wolności decydowania o sobie. I to nie są żarty – za nieposłuszeństwo płaci się życiem, tak jak Parja, rówieśniczka, koleżanka ze szkoły. Portret matki, która dowiaduje się o śmierci córki jest przejmujący i długo nie pozwala o sobie zapomnieć.
Małżeńskie życie samej Shirin jest słodko-gorzkie. Kocha bez granic swoją maleńką córeczkę Laylę. Chce znaleźć dobre strony u męża, ale często doznaje przemocy z jego strony. Nie daje sobie jednak wmówić, ze każdy taki akt brutalności męża to jej wina. Jamshid to wojskowy, najprawdopodobniej dotknięty syndromem stresu pourazowego. W tej powieści jest mnóstwo ponurych scen, ale czytelnik szybko dostrzega, że z tej okrutnej klatki prawdopodobnie jest wyjście. Retrospektywna opowieść o dziejach rodziny przerywana jest krótkimi fragmentami budzącymi nadzieję. To przygotowania Shirin do ucieczki. Czy zadziała siła rodzinnych więzi i miłości? Czy dopisze jej szczęście?
„Motyl na uwięzi” jest ponurym świadectwem ubezwłasnowolnienia kobiet w bezdusznej i skostniałej tradycji, w której liczy się tylko to, aby córka nie splamiła honoru rodziny. A o to bardzo łatwo. Młode dziewczęta nie mogą mieć żadnych ambicji zwianych z karierą zawodową. Szybko wydawane są za mąż (tak jak Shirin, w wieku szesnastu lat). Jako żony często karane są przez mężów biciem za najdrobniejsze przewinienia i rzekomy brak posłuszeństwa. A gdy dochodzi do większych wykroczeń – grozi kamienowanie albo morderstwo z rąk członków rodziny („takie kobiety nie mają prawa żyć”). Kobiety często popełniają samobójstwo, chcąc uniknąć okrutnych kar. To w Iranie i innych krajach nadal w naszych czasach codzienność. Zinat Pirzadeh napisała tę powieść, by pozwolić innym wyzwolić w sobie motyla i przeciwstawić się niszczącej sile bezsensownej tradycji, która jest przeciwko nim. Nigdy dosyć tak mocnych i zdecydowanych głosów opowiadających się za prawami kobiet.



Tytuł: Motyl na uwięzi
Tytuł oryginalny: Fjäril i koppel
Data wydania: 11 sierpnia 2015
Przekład: Sławomir Kupisz
ISBN: 978-83-8069-059-2
Format: 312s. 125×195mm
Cena: 34,–
Gatunek: obyczajowa
Wyszukaj w: Kumiko.pl
Wyszukaj w
:
Zobacz w:
Ekstrakt: 60%
powrót; do indeksunastwpna strona

53
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.