powrót; do indeksunastwpna strona

nr 1 (CLIII)
styczeń-luty 2016

Odmienne stany moralności
Matthew Kneale ‹Drobne występki w czasach obfitości›
Mające premierę dwa miesiące temu „Drobne występki w czasach obfitości” to druga dostępna w naszym języku pozycja Matthew Kneale’a. Można już pokusić się o stwierdzenie, że pomysł zaszczepienia prozy Brytyjczyka na nasz grunt był trafiony.
ZawartoB;k ekstraktu: 70%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Wydany oryginalnie pięć lat po „Anglikach na pokładzie” zbiór udowadnia biegłość warsztatową autora i, niestety, ujawnia też przy okazji jego chyba największą wadę. Kneale to zdecydowanie pisarz elastyczny, dopasowujący się do swoich pomysłów, ale niemający (tym razem) do zaoferowania zbyt wiele ponad to. Kwestią sporną pozostaje jedynie odpowiedź na pytanie: mało to czy dużo?
W „Anglikach…” autor pomieścił aż 21 narratorów. Tutaj mamy dwanaście opowiadań powiązanych ze sobą na różne sposoby – pewnie dałoby się je pogrupować w wielu konfiguracjach, co jednak dla poniższych rozważań nie jest specjalnie istotne. Ważny jest za to fakt, że Kneale ponownie imponuje sprawnością literacką, jaka pozwala czytelnikowi przejść przez zbiór z szybkością błyskawicy.
Tylko czy to rzeczywiście dobrze? Brytyjczyk zdecydował się na mało wyrafinowany styl, na pierwszym planie stawiając postępki bohaterów (ale już nie tychże bohaterów głębię, co również w kontekście całości tomu wydaje się zabiegiem zrozumiałym). Oczywiście rzecz jest prosta do wytłumaczenia. Tym, co w „Drobnych występkach…” interesuje autora, są ludzkie postawy, a także (lub może: przede wszystkim) to, jak są one oceniane. W pierwszej kolejności przez nich samych, w drugiej – przez otoczenie, co można rozbić jeszcze na dwie kolejne kategorie, mianowicie ocenę innych bohaterów oraz czytelników.
Tak oto otrzymujemy dwanaście przykładów zachowań egzemplifikujących a to ludzkie wady, a to próby realizacji pragnień czy ucieczki przed lękami. Raz pobrzmiewa w nich ton przypowieści, raz literackiej wprawki, raz zarysu większej całości, sprowadzonej tu jednak do kilkudziesięciu stron. Przy czym cały sztafaż, jak już zostało wspomniane, podporządkowany jest fabule, zwłaszcza jej przejrzystości. Tak by puenta wybrzmiała może nawet nie tyle zdecydowanie, co po prostu wyraźnie. Zagubić się w tej literaturze nie sposób, ale – co gorsza – nie sposób też, by zapisała się w pamięci zręcznym porównaniem, konstrukcją bohatera czy wyjątkowością opisu. Co, rzecz jasna, jest świadomym wyborem pisarza, nie zmienia to jednak faktu, że może być poczytane za wadę tomu.
Na pewno za to udało się autorowi osiągnąć niezbędny tutaj poziom wiarygodności. Przyjęte założenie, czyli dwanaście sproblematyzowanych miniatur, jest niewątpliwie przedsięwzięciem ryzykownym, bo rzecz dotyczy problematyki moralności, co zawsze rodzi obawę o popadnięcie w śmieszność czy egzaltację w kreowaniu konkretnych sytuacji. W większości wypadków realizacja wspomnianych założeń nie budzi niepotrzebnych zgrzytów, zwłaszcza w fabułkach dłuższych, gdy jest czas na rozwinięcie pomysłu. Nieco słabiej wypada to w opowiadaniach objętościowo najmniejszych. Ich poziom bywa różny, szczególnie jeśli na niewielkiej przestrzeni Kneale próbował pomieścić zbyt wiele (tak stało się na przykład w tekście, który na kilkunastu stroniczkach pokazuje małżeństwo bohaterów jako sinusoidę).
Siłą „Drobnych występków…” pozostaje natomiast łatwość odniesienia wielu sytuacji do własnych doświadczeń odbiorcy. Uniwersalność opisywanych tu mechanizmów pozwala wyprowadzić ich funkcje daleko poza ramy literatury i chociaż przeważnie zżymam się na używanie w recenzjach określeń typu „każdy czytelnik może z lektury wynieść coś dla siebie”, akurat w tym wypadku ma ono dobre uzasadnienie. Kneale w mocno przyswajalny sposób pokazuje nam zależności rządzące ludzką psychiką, a przyglądanie się tej ostatniej nigdy nie powinno być czasem straconym.



Tytuł: Drobne występki w czasach obfitości
Tytuł oryginalny: Small Crimes in an Age of Abundance
Data wydania: 23 listopada 2015
ISBN: 978-83-936653-9-6
Format: 288s.
Cena: 39,99
Gatunek: obyczajowa
Wyszukaj w: Kumiko.pl
Wyszukaj w: Matras.pl
Wyszukaj w
:
Zobacz w:
Ekstrakt: 70%
powrót; do indeksunastwpna strona

63
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.