powrót; do indeksunastwpna strona

nr 2 (CLIV)
marzec 2016

Tak to już w życiu jest
Tommi Kinnunen ‹Cztery Drogi›
Fińska powieść „Cztery drogi” to panoramiczna saga rodzinna obejmująca sto lat niełatwego życia bohaterów i obrazująca dokonujące się w tym czasie przemiany społeczne, wpływające na ludzkie losy.
ZawartoB;k ekstraktu: 80%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Debiut literacki Tommiego Kinnunena, fińskiego pisarza urodzonego w 1973 roku, został dostrzeżony i doceniony. Zdobył nagrodę Fińskiego Stowarzyszenia Księgarzy i został nominowany do innych prestiżowych nagród literackich w Finlandii. Bardzo dobrze, że ukazuje się u nas – po pierwsze, „Cztery drogi” to wspaniała, wciągająca książka. A po drugie, jako powieść fińska przełamuje monopol nadobecnej na naszym rynku literatury angielskojęzycznej, nie zawsze zresztą najwyższego lotu.
„Cztery drogi” to proza nawiązująca do epickiej tradycji literatury XIX wieku, obrazującej trud codziennego życia, wysiłek człowieka w przełamywaniu przeciwieństw losu i sił natury. Ale losy pokoleń przedstawione są w nowocześniejszej, bardzo interesującej formie. Zamiast rozwlekłych, drobiazgowo rozpisanych rozdziałów autor zdecydował się na sekwencję pojedynczych scen, ułożonych chronologicznie. W ten sposób „zaglądamy” do dziejów rodziny w różnym czasie, na przestrzeni lat 1895 i 1996, co składa się na pojemną i wielobarwną opowieść. Wymagało to od autora niezwykłego kunsztu kompozycji, by na kilku stronach, dotyczących poszczególnych lat rozwinąć historię dalej, a przy tym nawiązać do poprzednich scen i dodatkowo opowiedzieć to, co zdarzyło się pomiędzy nimi. Przypomina to trochę „Lata” Virginii Woolf, choć oczywiście sposób jej pisania jest diametralnie różny. W każdym razie, forma, na którą zdecydował się Kinnunen, wspaniale buduje napięcie powieści i przykuwa uwagę czytelnika aż do ostatniej strony.
Intrygujący jest prolog. Scena porodu? Umierania? I opis czyjejś ucieczki. Kto ucieka? Przed kim lub przed czym? Dlaczego? Nie jest to jasne od razu, wydarzenia rozwijające się w dalszej części opowieści nawet sprawiają, że o tym wprowadzeniu zapominamy, ale nagle wszystko wraca do nas pod koniec książki i układa się w spójną całość. Znów ciekawy zabieg formalny autora: czytelnik po przeczytaniu całości musi obowiązkowo wrócić do prologu i przeczytać go ponownie. Tym razem już wiedząc, kim są postacie i co się z nimi dzieje.
„Cztery drogi” można odczytać jako sagę o losach trzech pokoleń kobiet. Niezależnej Marii, położnej, która pod koniec XIX wieku niewiele sobie robi z tradycyjnych konwenansów i przesądów, że kobieta powinna mieć męża, który zarabiałby na jej utrzymanie. Jej córki o imieniu Lahja, równie niepokornej i „walczącej”. Najmłodsza jest Kaarina, synowa Lahji, która marzy o tym, by zamieszkać z rodziną u siebie, bez wtrącającej się we wszystko i krytykującej teściowej. Wiele tu zwyczajnych, znanych wszystkim życiowych problemów. Autor opowiada o nich z dużą doża życiowej mądrości i filozoficznego dystansu – tak to już w życiu jest.
Losy tych bohaterek i ich rodzin rozgrywają się w ścianach rodzinnego domu – który nazywa się „Cztery drogi”. Budowany przez wszystkie pokolenia. Najpierw Maria kupiła we wsi małą chatę z izbą i komorą, a potem systematycznie ją rozbudowywała. Niestety, dom został zniszczony podczas wojny i trzeba było go odbudować. A później Onni, zięć Marii nabył nawet nową działkę i wybudował nawet dla rodziny dom letni – oddalony od domu na bezpieczną odległość, po to by…
Onni. Postać, która nie pasuje do porządku tradycyjnego rodzinnego świata. Kinnunen pokazuje jego dramat. Na zewnątrz – dobry mąż i ojciec, bardzo przywiązany do swoich dzieci, czuły i cierpliwy. Zwłaszcza dla niewidomej Heleny. Ale wewnątrz – nosi w sobie dramat, jest kimś innym niż widzą go inni, choć jego żona i tak się tego domyśla. Mur milczenia jest jednak między nimi zbyt wysoki, by ona mogła spytać, a on – mówić. Wszystko zostaje jak jest. Ale i tak sekret Onniego nie zostanie zapomniany wraz z jego śmiercią. A my możemy tylko się zdziwić, że niewiele ponad pięćdziesiąt lat temu tak mocno ingerowano w czyjeś życie intymne i urzędowo ścigano przejawy „nieobyczajnego zachowania”.
Kinnunen rozlicza się także z trudnej przeszłości Finlandii. Po dramatycznej wojnie fińsko-radzieckiej na przełomie lat 1939/40, kraj stał się sojusznikiem hitlerowskich Niemiec, w nadziei, że w ten sposób uzyska ochronę przed ekspansją Związku Radzieckiego. Onni walczy w szeregach fińskiej armii, u boku hitlerowców. Niezależnie po której stronie się walczy, strach na froncie i stres pourazowy w czasie pokoju jest taki sam dla wszystkich ludzi.
„Cztery drogi” można polecić wszystkim ceniącym w literaturze sztukę słowa, refleksję o naturze człowieka i niespieszną, choć ekscytującą i intrygującą narrację. To nie tylko saga o losach poszczególnych pokoleń i panorama przemian społecznych. Także – opowieść o poszukiwaniu swojego miejsca w świecie przez kogoś, kto stara się ukryć swoją piętnowaną przez wszystkich odmienność i płaci za to wysoką cenę.



Tytuł: Cztery Drogi
Tytuł oryginalny: Neljäntienristeys
Data wydania: 7 października 2015
Wydawca: W.A.B.
ISBN: 978-83-280-2119-8
Format: 352s. 123×194mm
Cena: 39,99
Gatunek: obyczajowa
Wyszukaj w: Kumiko.pl
Wyszukaj w
:
Zobacz w:
Ekstrakt: 80%
powrót; do indeksunastwpna strona

36
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.