Muzyczna archeologia? Jak najbardziej. Ale w pełni uzasadniona. W myśl Horacjańskiej sentencji: „Nie wszystek umrę” chcemy w naszym cyklu przypominać Wam godne ocalenia płyty sprzed lat. Albumy, które dawno już pokrył kurz, a ich autorów pamięć ludzka najczęściej wymazała ze swoich zasobów. Dzisiaj czeskie grupy jazzrockowe Impuls, Ch.A.S.A. oraz Jazz Q.  |  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Połowa lat 70. XX wieku to na całym świecie apogeum popularności muzyki jazzrockowej; nie inaczej było w kraju naszych południowych sąsiadów. Wtedy właśnie serca fanów i krytyków podbijały takie zespoły, jak Jazz Q (Praha), Fermáta, Energit, do których nieco później dołączyły jeszcze – może już nie tak wielbione przez młodych Czechów i Słowaków, ale na pewno cenione – grupy Impuls, Bohemia czy Combo FH. Dla fanów fusion organizowano koncerty, ukazywały się płyty (w tym publikowana w latach 1976-1986 kapitalna singlowa seria wytwórni Panton „Mini Jazz Klub”); również środowisko muzyków było ze sobą mocno zżyte, czego dowodzi fakt częstego wypożyczania sobie nawzajem instrumentalistów. W pewnym momencie jazzrockowi artyści zawładnęli także Praskimi Dniami Jazzowymi – festiwalem odbywającym się w mieszczącej się w samym centrum stolicy, przy Placu Wacława, sali Lucerny. Po jego edycji z 1975 roku, która miała miejsce w końcu marca, pozostała nawet niezwykła pamiątka – długogrający winyl zatytułowany „Jazzrocková Dílna”. Znalazły się na nim, zrealizowane na żywo, nagrania trzech zespołów, które zaprezentowały się w Lucernie: Impulsu, Ch.A.S.A. oraz Jazz Q. Choć jak przyjrzymy się trackliście, spostrzeżemy jeszcze czwartą nazwę – Jazzrocková Dílna. Gwoli ścisłości należy dodać, że był to tak naprawdę okazjonalny projekt, na czele którego stanął klawiszowiec Martin Kratochvíl, czyli lider Jazz Q, który do chwilowej współpracy zaprosił muzyków kilku innych stołecznych formacji. Płyta ukazała się prawdopodobnie parę miesięcy później – na krążku widnieje data 1975, ale w niektórych opracowaniach pojawia się o rok późniejsza – pod szyldem, zbliżającego się wtedy powoli do jubileuszu dziesięciolecia działalności, praskiego Pantonu (jednej z niewielu w Czechosłowacji firm płytowych, które przełamywały monopol Supraphonu). I chociaż na albumie znalazły się jedynie niewielkie fragmenty recitali poszczególnych grup, należy przyznać, że był to bardzo reprezentatywny – a co najważniejsze fascynujący – przegląd stanu posiadania.  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Stronę A płyty otwierają nagrania zespołu Impuls, któremu liderował klawiszowiec Pavel Kostiuk, a w składzie którego znaleźli się jeszcze: gitarzysta solowy Zdenĕk Fišer, basista Alexander Čihař, perkusista Jaromír Helešic oraz trębacz Michal Gera (co ciekawe, cała ta piątka w różnych okresach związana była także z formacją Jazz Q). W jego repertuarze znajdowały się wówczas przede wszystkim przeróbki klasyków jazz-rocka; dwie z nich trafiły właśnie na składankową koncertówkę. Autorem „Sly” (w wersji czeskiej „Čtverácký”) był Herbie Hancock; oryginalna wersja tego numeru ukazała się w 1973 roku na solowym albumie Amerykanina – „Head Hunters”. Czesi odczytali ją niemal dosłownie, stawiając zarówno na niepokojący nastrój, jak i wyeksponowany fortepian elektryczny oraz lekko funkującą sekcję rytmiczną. Wartością dodaną było wykorzystanie, zamiast klasycznych dęciaków (czytaj: saksofonu, względnie klarnetu), brzmienia trąbki elektrycznej; w dalszej części natomiast pojawił się prawdziwie ekscytujący duet fortepianu Kostiuka i gitary Fišera, po którym zaczęła się kilkuminutowa sekwencja solowych improwizacji (w tym również perkusisty). Drugi z utworów Impulsu, „Crystal Silence” (po czesku „Křišťálové ticho”), wyszedł spod ręki legendarnego pianisty Chicka Corei i pierwotnie ukazał się na jego solowym krążku „Return to Forever” (z 1972 roku). W obu wersjach to nade wszystko przepiękna jazzrockowa ballada, ujmująca delikatnością, oparta w dużej mierze na pełnych subtelności dźwiękach fortepianu elektrycznego. Jako drugi – przynajmniej na albumie – zaprezentował się sekstet Ch.A.S.A., którego nazwa była akronimem od nazwisk jego członków-założycieli: saksofonisty i flecisty Pavla Chmelařa, basisty Ivo Albrechta (formalnego lidera grupy), perkusisty Antonína Stříža oraz gitarzysty Jiříego Adama. Na scenie w Lucernie towarzyszyły im jeszcze dwie osoby: wokalistka Mirka Křivánková i perkusjonalista Ivan Hávliček. Zamieszczony na krążku utwór „Chasablanca” wyszedł spod ręki Albrechta i był typowym przykładem mariażu fusion z soulem i muzyką etniczną (w tym przypadku afrykańską). Choć nie brakuje w nim także klasycznego jazz-rocka, na dodatek okraszonego wspaniałą wokalizą Křivánkovej w stylu naszej Wandy Warskiej.  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Po przełożeniu płyty na stronę B otrzymujemy na początek dwie kompozycje Martina Kratochvíla w wykonaniu jego sztandarowej formacji – Jazz Q. Portretują one zespół w momencie, gdy coraz odważniej wkraczał on do świata fusion. „Živí se diví” to ponad siedmiominutowa porcja bardzo energetycznego jazz-rocka, z rozpędzoną perkusją Libora Launa, fortepianowo-gitarowym duetem Kratochvíla i Františka Francla oraz nastrojową partią Jana Martinca na skrzypcach elektrycznych (której nie powstydziliby się polscy mistrzowie tego instrumentu, Zbigniew Seifert i Michał Urbaniak). Skład dopełnia jeszcze basista Přemysl Faukner, który w tym utworze pozostaje – ale taka już przypisana temu instrumentowi rola – w cieniu pozostałych muzyków. Drugi z utworów Jazz Q, „Tůň”, to niemal całkowite przeciwieństwo poprzednika – stonowany, w niektórych momentach wręcz minimalistyczny, ze ściskającą za gardło sekwencją skrzypiec. Trudno byłoby o dwa bardziej odmienne portrety tej samej formacji. To jak awers i rewers twórczych możliwości Kratochvíla i muzyków, których w tym konkretnym momencie dobrał sobie do współpracy. Ostatni utwór, „Witness to the World” („Svĕdek svĕta”), to również dzieło Martina, ale tym razem sygnowane nazwą… Jazzrocková Dílna. Był to jednorazowy projekt, w który zaangażowali się muzycy różnych zespołów. Obok Kratochvíla i Martinca na scenie pojawili się również: angielska wokalistka Joan Duggan (którą usłyszeć można było między innymi na albumie „ Symbiosis” Jazz Q, a która prywatnie była żoną Františka Francla), gitarzysta solowy Luboš Andršt (z Energitu), basista Petr Kořínek, bębniarz Josef Vejvoda i perkusjonalista Jiří Tomek (wszyscy trzej z Jazz Celuli). A to i tak jeszcze nie wszyscy; do tej całkiem licznej gromadki należy bowiem doliczyć sekstet wokalny C&K Vocal. W sumie trzynaście osób na scenie! I żadna z nich nie znalazła się tam bez powodu. Efektem ich obecności stał się absolutnie porywający jazzrockowy hymn, z silnymi konotacjami soulowymi, w czym największa zasługa gospelowych chórków. Do tego dodajcie przesterowaną gitarę, grający boogie fortepian elektryczny i etniczne bębenki. I chociaż Jazzrocková Dílna była jednorazowym „wyskokiem” Kratochvíla, zdarzyło mu się podobne do „Witness to the World” utwory komponować także w następnych latach. Przykładem wykorzystana w ścieżce dźwiękowej filmu „Temné slunce” (1980) Otakara Vávry pieśń „Válku válce”. W 1977 roku składanka „Jazzrocková Dílna” doczekała się – tym razem studyjnej – kontynuacji. O niej przeczytacie jednak za tydzień. Składy: IMPULS: Pavel Kostiuk – fortepian elektryczny Zdenĕk Fišer – gitara elektryczna Michal Gera – trąbka elektryczna Alexander Čihař – gitara basowa Jaromír Helešic – perkusja Ch.A.S.A.: Mirka Křivánková – wokaliza Pavel Chmelař – flet, saksofon sopranowy, saksofon barytonowy Jiří Adam – gitara elektryczna Ivo Albrecht – gitara basowa Ivan Hávliček – instrumenty perkusyjne Antonín Stříž – perkusja JAZZ Q: Martin Kratochvíl – fortepian elektryczny, syntezator František Francl – gitara elektryczna Jan Martinec – skrzypce elektryczne, saksofon sopranowy Přemysl Faukner – gitara basowa Libor Laun – perkusja JAZZROCKOVÁ DÍLNA: Joan Duggan – śpiew Martin Kratochvíl – fortepian elektryczny, syntezator Jan Martinec – skrzypce elektryczne, saksofon sopranowy Luboš Andršt – gitara elektryczna Petr Kořínek – gitara basowa Jiří Tomek – instrumenty perkusyjne Josef Vejvoda – perkusja C&K Vocal (Helena Arnetová, Jiří Cerha, Ladislav Kantor, Luboš Pospíšil, Milena Červená, Zdena Adamová) – chórki
Tytuł: Jazzrocková Dílna Data wydania: 1975 Nośnik: Winyl Czas trwania: 42:20 Gatunek: jazz, rock, soul Utwory Winyl1 1) Impuls: Sly (09:09) 2) Impuls: Crystal Silence (05:47) 3) Ch.A.S.A.: Chasablanca (06:36) 4) Jazz Q: Živí se diví (07:25) 5) Jazz Q: Tůň (06:43) 6) Jazzrocková Dílna: Witness to the World (06:39) Ekstrakt: 80% |