powrót; do indeksunastwpna strona

nr 9 (CLXI)
listopad 2016

Geniusz czy fantasta?
Peter Ackroyd ‹Blake›
William Blake jest zjawiskiem osobnym w historii sztuki i literatury. Biografia „Blake” pozwala zrozumieć fenomen jego twórczości, choć pozostawia też niedosyt.
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Autor książki, Peter Ackroyd, jest bardzo doświadczonym pisarzem. Ma na swoim koncie wiele książek beletrystycznych i biograficznych. Większość z nich dotyczy wydarzeń lub wielkich postaci związanych z kulturą Wielkiej Brytanii. Do napisania „Blake’a” Ackroyd przystąpił więc jak najbardziej przygotowany pod względem znajomości realiów historycznych.
Żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku William Blake nadal intryguje i inspiruje. Na temat jego twórczości napisano już bardzo wiele, a jednak ciągle trudno ją jednoznacznie zdefiniować i opisać. Blake był poetą i artystą-rysownikiem, już za życia znanym ze swojego wizjonerstwa. Zdania są podzielone: czy był geniuszem, jedynym w swoim rodzaju czy obłąkanym fantastą, szokującym swoją twórczością i dotykającym w niej czegoś, czego my, mniej wrażliwi, nie odczuwamy.
Ackroyd o tym definitywnie nie rozstrzyga, choć daje się odczuć, że Blake’a „ejdetyczna wyobraźnia” (jak nazywa autor jego nadzwyczajne zdolności) jest źródłem twórczości ze wszech miar zasługującej na uwagę i bardzo pojemnej znaczeniowo. I to na tym najbardziej w swojej książce skupia się Ackroyd.
„Blake” jest więc bardziej biografią artystyczną niż w ścisłym sensie „biografią”, jak głosi podtytuł na okładce (w oryginale go nie ma). Zbyt mało tutaj jak na biografię informacji o Blake’u – człowieku, jego życiu prywatnym, rodzinnym, wspomnień innych osób o nim. Owszem, dowiadujemy się – nawet chyba z pewnym zaskoczeniem – że twórca miał zaskakująco normalny dom, kochających rodziców, którzy nie sprzeciwiali się życiowym wyborom syna Williama (nie chciał przejąć zawodu po ojcu). Również jego małżeństwo było nad wyraz stabilne i szczęśliwe, jeśli nie liczyć tego, że William i Catherine Blake’owie nie mogli mieć dzieci. I to w zasadzie wszystko, co dotyczy prywatności artysty.
Autor książki zagłębia się w głęboką i rozbudowaną interpretację oraz poszukiwanie sensu twórczości Blake’a. Miała ona swoje korzenie przede wszystkim w mitologii oraz Biblii, są w niej ponadto rozliczne powiązania filozoficzne, teozoficzne i ezoteryczne. Blake był też przez wiele lat zafascynowany mistyką Emanuela Swedenborga, co znajduje odzwierciedlenie w jego dziełach, szczególnie wcześniejszych. Imponować mogą szerokie horyzonty myślowe Ackroyda, przedzierającego się przez istny gąszcz znaczeń, symboli i odniesień zawartych w poezji i twórczości plastycznej Blake’a. Pewne jest, że i tak do dzisiaj nie wszystkie zostały rozpoznane, odczytane i zrozumiane. Autor biografii analizuje także skreślone w rękopisach strofy czy fragmenty, próbując w ten sposób odtwarzać proces twórczy towarzyszący artyście podczas pisania.
Dla czytelnika polskiego wielkim walorem są przytaczane tłumaczenia niektórych fragmentów poezji Blake’a w więcej niż jednym tłumaczeniu. Najsłynniejszy wiersz „Tiger” [Tygrys] ma aż cztery polskie wersje. Obok wszystkich tłumaczonych wersów pozostawiono oryginał angielski, co z pewnością może być źródłem wielu ciekawych analiz i refleksji. W wielu przypadkach tłumaczenia strof Blake’a podejmuje się także autorka całości przekładu książki, Ewa Kraskowska.
Poznajemy także autora „Tygrysa” jako niezwykle utalentowanego rytownika. Taki zawód sobie obrał i był mu wierny do końca życia, solidnie realizując zlecenia, ale też tworząc z własnej inspiracji. Jako rzemieślnik – ulepszył technikę rytowniczą, którą się posługiwał. Zamieszczone w książce reprodukcje (także kolorowe) jego rycin imponują poziomem artystycznym i siłą wyrazu. Jedynym mankamentem jest chyba to, że narracja książki w niektórych miejscach rozbiega się z materiałem ilustracyjnym. Choć przykładów plastycznej twórczości Blake’a jest tu bardzo wiele, nie zawsze znajdziemy obok akurat te, o których czytamy w tekście. Poprzestanie na słowach bez obrazu budzi pewien niedosyt.
Kto chciałby znaleźć jakiś klucz do wszechstronnej twórczości Williama Blake’a – w tej książce z pewnością go odnajdzie. Na długi czas wystarczy nam zawartych tutaj objaśnień, interpretacji i odczytań. „Blake” jest pod tym względem bardzo ambitną książką, o wysokich walorach intelektualnych, wymagającą choć podstawowej orientacji, jeśli chodzi o motywy ezoteryczne, biblijne i mitologiczne. Nie ulega wątpliwości, że artystyczna wyobraźnia Wlliama Blake’a oddziałuje na nas z niesłabnącą siłą również i dzisiaj. Może nam odsłonić światy zupełnie dla nas nowe lub odległe, ale zawsze warte zgłębienia.



Tytuł: Blake
Tytuł oryginalny: Blake
Data wydania: 14 marca 2016
Przekład: Ewa Kraskowska
Wydawca: Zysk i S-ka
ISBN: 978-83-7785-765-6
Format: 546s. 165×240mm; oprawa twarda, obwoluta
Cena: 55,–
Gatunek: biograficzna / wywiad / wspomnienia, non-fiction
Wyszukaj w: Kumiko.pl
Wyszukaj w: Matras.pl
Wyszukaj w
:
Zobacz w:
powrót; do indeksunastwpna strona

62
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.