William Blake jest zjawiskiem osobnym w historii sztuki i literatury. Biografia „Blake” pozwala zrozumieć fenomen jego twórczości, choć pozostawia też niedosyt.  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Autor książki, Peter Ackroyd, jest bardzo doświadczonym pisarzem. Ma na swoim koncie wiele książek beletrystycznych i biograficznych. Większość z nich dotyczy wydarzeń lub wielkich postaci związanych z kulturą Wielkiej Brytanii. Do napisania „Blake’a” Ackroyd przystąpił więc jak najbardziej przygotowany pod względem znajomości realiów historycznych. Żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku William Blake nadal intryguje i inspiruje. Na temat jego twórczości napisano już bardzo wiele, a jednak ciągle trudno ją jednoznacznie zdefiniować i opisać. Blake był poetą i artystą-rysownikiem, już za życia znanym ze swojego wizjonerstwa. Zdania są podzielone: czy był geniuszem, jedynym w swoim rodzaju czy obłąkanym fantastą, szokującym swoją twórczością i dotykającym w niej czegoś, czego my, mniej wrażliwi, nie odczuwamy. Ackroyd o tym definitywnie nie rozstrzyga, choć daje się odczuć, że Blake’a „ejdetyczna wyobraźnia” (jak nazywa autor jego nadzwyczajne zdolności) jest źródłem twórczości ze wszech miar zasługującej na uwagę i bardzo pojemnej znaczeniowo. I to na tym najbardziej w swojej książce skupia się Ackroyd. „Blake” jest więc bardziej biografią artystyczną niż w ścisłym sensie „biografią”, jak głosi podtytuł na okładce (w oryginale go nie ma). Zbyt mało tutaj jak na biografię informacji o Blake’u – człowieku, jego życiu prywatnym, rodzinnym, wspomnień innych osób o nim. Owszem, dowiadujemy się – nawet chyba z pewnym zaskoczeniem – że twórca miał zaskakująco normalny dom, kochających rodziców, którzy nie sprzeciwiali się życiowym wyborom syna Williama (nie chciał przejąć zawodu po ojcu). Również jego małżeństwo było nad wyraz stabilne i szczęśliwe, jeśli nie liczyć tego, że William i Catherine Blake’owie nie mogli mieć dzieci. I to w zasadzie wszystko, co dotyczy prywatności artysty. Autor książki zagłębia się w głęboką i rozbudowaną interpretację oraz poszukiwanie sensu twórczości Blake’a. Miała ona swoje korzenie przede wszystkim w mitologii oraz Biblii, są w niej ponadto rozliczne powiązania filozoficzne, teozoficzne i ezoteryczne. Blake był też przez wiele lat zafascynowany mistyką Emanuela Swedenborga, co znajduje odzwierciedlenie w jego dziełach, szczególnie wcześniejszych. Imponować mogą szerokie horyzonty myślowe Ackroyda, przedzierającego się przez istny gąszcz znaczeń, symboli i odniesień zawartych w poezji i twórczości plastycznej Blake’a. Pewne jest, że i tak do dzisiaj nie wszystkie zostały rozpoznane, odczytane i zrozumiane. Autor biografii analizuje także skreślone w rękopisach strofy czy fragmenty, próbując w ten sposób odtwarzać proces twórczy towarzyszący artyście podczas pisania. Dla czytelnika polskiego wielkim walorem są przytaczane tłumaczenia niektórych fragmentów poezji Blake’a w więcej niż jednym tłumaczeniu. Najsłynniejszy wiersz „Tiger” [Tygrys] ma aż cztery polskie wersje. Obok wszystkich tłumaczonych wersów pozostawiono oryginał angielski, co z pewnością może być źródłem wielu ciekawych analiz i refleksji. W wielu przypadkach tłumaczenia strof Blake’a podejmuje się także autorka całości przekładu książki, Ewa Kraskowska. Poznajemy także autora „Tygrysa” jako niezwykle utalentowanego rytownika. Taki zawód sobie obrał i był mu wierny do końca życia, solidnie realizując zlecenia, ale też tworząc z własnej inspiracji. Jako rzemieślnik – ulepszył technikę rytowniczą, którą się posługiwał. Zamieszczone w książce reprodukcje (także kolorowe) jego rycin imponują poziomem artystycznym i siłą wyrazu. Jedynym mankamentem jest chyba to, że narracja książki w niektórych miejscach rozbiega się z materiałem ilustracyjnym. Choć przykładów plastycznej twórczości Blake’a jest tu bardzo wiele, nie zawsze znajdziemy obok akurat te, o których czytamy w tekście. Poprzestanie na słowach bez obrazu budzi pewien niedosyt. Kto chciałby znaleźć jakiś klucz do wszechstronnej twórczości Williama Blake’a – w tej książce z pewnością go odnajdzie. Na długi czas wystarczy nam zawartych tutaj objaśnień, interpretacji i odczytań. „Blake” jest pod tym względem bardzo ambitną książką, o wysokich walorach intelektualnych, wymagającą choć podstawowej orientacji, jeśli chodzi o motywy ezoteryczne, biblijne i mitologiczne. Nie ulega wątpliwości, że artystyczna wyobraźnia Wlliama Blake’a oddziałuje na nas z niesłabnącą siłą również i dzisiaj. Może nam odsłonić światy zupełnie dla nas nowe lub odległe, ale zawsze warte zgłębienia.
Tytuł: Blake Tytuł oryginalny: Blake Data wydania: 14 marca 2016 ISBN: 978-83-7785-765-6 Format: 546s. 165×240mm; oprawa twarda, obwoluta Cena: 55,– Gatunek: biograficzna / wywiad / wspomnienia, non-fiction |