powrót; do indeksunastwpna strona

nr 10 (CLXII)
grudzień 2016

To będzie zamach
Jerzy Pilch ‹Tysiąc spokojnych miast›
Czy mężczyźni wyrastają kiedykolwiek ze swojego chłopięctwa? Powieść „Tysiąc spokojnych miast” pozwala nam znaleźć odpowiedź na to głębokie pytanie.
ZawartoB;k ekstraktu: 80%
‹Tysiąc spokojnych miast›
‹Tysiąc spokojnych miast›
Kto zna twórczość Jerzego Pilcha – zaskoczony nie będzie. Znów jesteśmy w Wiśle, miasteczku, w którym pod dachami domów rozgrywają się rzeczy wcześniej niewidziane i niesłychane. Takie, które tylko Pilchowe pióro jest w stanie spisać, w klimacie jedynego w swoim rodzaju połączenia groteski i absurdu, które – niczym śnieg – spowijają centrum Wisły między Domem Zdrojowym a Domem Towarowym Rychtera.
Oto Jerzyk. Jest rok 1963. Chłopiec jest w niebezpiecznym wieku. Jest młody, niedoświadczony i przeżywa typowe dla tego okresu burze dojrzewania. Wchodzi w dorosłość. Męskość Jerzyka budzi się na fali gorących i jakże autentycznych namiętności. Nie kryje fascynacji swoją rówieśniczką Elżunią oraz zauroczenia mężatką Anielicą. Na horyzoncie są jeszcze dwie tajemnicze morfinistki, paradujące wśród mieszkańców Wisły z wielką „babilońską” kołdrą.
Jerzyk wchodzi stopniowo w zmysłowy świat kobiet oraz zostaje stopniowo wtajemniczany w poważne męskie sprawy. Po pierwsze, wypija swój pierwszy kieliszek prawdziwego, mocnego alkoholu. A po drugie – zostaje włączony do spisku. I to do prawdziwego spisku politycznego, godnego prawdziwych mężczyzn. Przyjaciel domu Józef Trąba i ojciec Jerzyka planują zamach. Problemem pozostaje – na kogo. Najlepiej byłoby pozbawić życia Mao Tsetunga, ale wiązałoby się to z wyprawą kosztowną, niebezpieczną i ryzykowną.
Pozostaje wobec tego plan minimum. Skoro towarzysz Mao nie wchodzi w rachubę – z braku lepszej opcji niech będzie zamach na towarzysza Gomułkę. („Może nasz terror to nie jest wielki terror (…) ale zawsze terror.”) Plan jest z początku tajemnicą, która nie opuszcza rodzinnego domu Jerzyka. Ale z czasem włącza się do jego realizacji cała wiślańska ewangelicka wspólnota. W skali kraju, to wspólnota tak niewielka i niezauważalna, że prawie jej nie ma. A jak argumentuje pan Trąba: „Jak kogoś nie ma w ogóle, trudno, żeby brał udział w czymkolwiek”. Co więcej, „jeśli w kraju katolickim zbrodni majestatu dopuści się niekatolik, czyli nikt albo obcy, dobre imię naszej świętej ojczyzny (…) pozostanie nienaruszone”. Jest to więc plan zbrodni doskonałej.
Wokół tego wydarzenia snują się wątki, intrygi i spory – religijne, ideologiczne. Absurd i nonsens stopniowo się zagęszczają, wciągają nas do gry i ani się nie spostrzegamy, jak ciasno otacza nas surrealistyczna i groteskowa wizja czegoś dobrze nam znanego… Znasz-li ten kraj, pełen ludzi z kosmicznymi ideami, dobrymi chęciami (na których najczęściej się kończy) i ułańską fantazją?… Trąbie „kurzy się z łba” od nadmiaru pomysłów i – oczywista sprawa – wódki. Wybujały romantyzm, donkiszoteria, polska fantazja i gadulstwo dopełniają całości. Dość powiedzieć, że Józef Trąba to taki baron Münchhausen, tyle tylko, że opowiada nie o tym, czego dokonał, ale o tym, co jeszcze przed nim. Każdy etap zamachu zostaje zaplanowany z aptekarską dokładnością. Wybrane też zostaje narzędzie zbrodni.
Świat „Tysiąca spokojnych miast” to świat dużych chłopców. Przybywa im lat, odkładają na bok zabawki swojego dzieciństwa, tymczasem jakoś nie przestają być dziećmi. Od teraz nazywają się mężczyznami, a ich głównym zajęciem jest urządzanie prawdziwego świata. Biegają po nim jak po podwórku, z pistoletami w rękach. Staczają bitwy niczym niegdyś w piaskownicy. Nic się nie zmienia: robią poważne miny i nadal bawią się w Indian, policjantów i złodziei. Są twardymi i nieustraszonymi spiskowcami, zamachowcami, politykami, lustratorami. Nie ma znaczenia, w jakim wieku jest mężczyzna, on zawsze będzie już – jak u Gombrowicza – „podszyty dzieckiem”, ale zawsze gotowy do robienia poważnych min i podboju świata.
Świat w roku 1963. Czy w powieści Pilcha mamy do czynienia z samospełniającą się przepowiednią Józefa Trąby? Wszak jest to rok, w którym rzeczywiście zdarzył się zamach. Może po prostu jest tak, że niezależnie od tego, jak subtelną intrygę zamyśli sobie autor, życie i tak przerasta nawet najlepiej skonstruowane scenariusze?



Tytuł: Tysiąc spokojnych miast
Data wydania: 8 września 2016
ISBN: 978-83-08-06198-5
Format: 123×197mm
Gatunek: humor / satyra, obyczajowa
Wyszukaj w: MadBooks.pl
Wyszukaj w
:
Zobacz w:
Ekstrakt: 80%
powrót; do indeksunastwpna strona

52
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.