powrót; do indeksunastwpna strona

nr 1 (CLXIII)
styczeń-luty 2017

Człowiek jest tylko szympansem na tym świecie
Yann Martel ‹Wysokie góry Portugalii›
Długo wyczekiwana książka Yanna Martela „Wysokie góry Portugalii” na kolana zdecydowanie nie rzuca, ale udowadnia, że istotą prozy literackiej jest siła opowieści.
ZawartoB;k ekstraktu: 60%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Najsłynniejszą książką tego autora jest „ Życie Pi”, wyróżniona 2002 roku nagrodą Bookera. Doceniono oryginalność jego twórczości, filozoficzną głębię prozy i jej bogatą symbolikę. Pod względem tych cech Yann Martel Anno Domini 2017 się nie zmienia, ale najogólniej rzecz biorąc, „Wysokim górom Portugalii” bardzo daleko do spektakularnego sukcesu „Życia Pi”, nadal zresztą chętnie czytanego.
Dostajemy tom trzech opowiadań powiązanych ze sobą na tyle luźno, że podczas lektury trudno nam właściwie dojść, co mogłoby być ich spoiwem. Trzeba myśleć na wszystkie strony: o co to właściwie chodzi? Interesujące jest umieszczenie akcji poszczególnych trzech historii – czy też części – w różnym miejscu i czasie, na przestrzeni różnych lat dwudziestego wieku. Czytelnik musi być bardzo długo cierpliwy, bo wszystkie szczegóły wyjaśniają się dosłownie na ostatnich stronach książki. Nie jestem przy tym pewna, czy ten finał wart jest tak długiego oczekiwania. Mnie on osobiście nie przekonuje.
Za to możemy się po raz kolejny przekonać, że Yann Martel opowiadać potrafi, jego literackie wizje wdzierają się głęboko w naszą świadomość. Podróż samochodem, sekcja zwłok (proszę przygotować się na mocne wrażenia) czy tez opis międzygatunkowej przyjaźni człowieka z szympansem to niezłe literackie „momenty”. Z drugiej strony, wiele też jest dłużyzn. Wszystko podszyte jest metafizyką, surrealizmem (w żadnym wypadku nie można odczytywać „Wysokich gór Portugalii realistycznie!) oraz subtelnym poczuciem humoru. To wszystko jednak zbyt mało. Jeśli ta książka przykuwa czymś naszą uwagę, to przede wszystkim swoją ekstrawagancją i „odjechaniem”. Jeśli właśnie tego poszukujemy w literackich utworach – wszystko będzie w porządku.
Przyznam, że mnie akurat trudno czyta się takie książki, w których autor coś chce powiedzieć, ale to „coś” jest tak głęboko ukryte, że czytelnik, zdany wyłącznie na siebie, nie zawsze to odczyta. Symboli jest w tej prozie tyle, że w sumie nie wiadomo, do czego się odnoszą. Brakuje tu wyraźnego spoiwa i myśli przewodniej. Najmocniejszą stroną książki Martela są bez wątpienia odniesienia do Biblii i religii. Bohater pierwszego opowiadania Tomás może być ucieleśnieniem Hioba, na którego nie przestają spadać kolejne nieszczęścia. Intrygująca i błyskotliwa jest w drugiej części interpretacja utworów Agathy Christie w ścisłym powiązaniu z Ewangelią. Nie brakuje autorowi brawury i tupetu. Wywód jest tak zaskakujący, że z pewnością zaskoczy niejednego miłośnika pierwszej damy brytyjskiego kryminału.
Przez całą książkę przewija się (zamieszczona także na okładce) myśl, że my, ludzie „nie jesteśmy upadłymi aniołami, lecz małpami, które się wzniosły”. Innymi słowy: „człowiek jest tylko szympansem na tym świecie”… Ale Yann Martel nie rozwija tego jakoś szczególnie przekonująco i w sumie niewiele z tego wynika. Jeżeli miałabym posłużyć się biblijnymi skojarzeniami, „Wysokim górom Portugalii” najbliżej jest do hymnu do miłości, z listu św. Pawła do Koryntian: „Gdybym mówił językami ludzi i aniołów, a miłości bym nie miał, stałbym się jak miedź brzęcząca albo cymbał brzmiący.” Tomás czyta podczas swojej podróży dziennik ojca Ulissesa, pisany w Angoli w XVII wieku. To przejmujący tekst człowieka, który utracił wiarę, bo zabrakło w niej miłości wobec innych ludzi. Miłość ważna jest także dla niego samego, jak i bohaterów drugiego opowiadania. Jest dla nich Domem. W trzeciej części – jest na tyle silna, że pokonuje nawet międzygatunkowe granice.



Tytuł: Wysokie góry Portugalii
Tytuł oryginalny: The High Mountains of Portugal
Data wydania: 11 stycznia 2017
Przekład: Paweł Lipszyc
Wydawca: Albatros
ISBN: 978-83-7985-765-4
Format: 320s. 130×200mm; oprawa twarda
Cena: 39,90
Wyszukaj w: Selkar.pl
Wyszukaj w: Kumiko.pl
Wyszukaj w: Matras.pl
Wyszukaj w
:
Zobacz w:
Ekstrakt: 60%
powrót; do indeksunastwpna strona

77
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.