powrót; do indeksunastwpna strona

nr 3 (CLXV)
kwiecień 2017

Nie ten człowiek!
Maciej Pieprzyca ‹Jestem mordercą›
Przez dekady Zdzisław Marchwicki był uznawany za najgroźniejszego polskiego seryjnego zabójcę. Jego nazwisko stało się synonimem zwyrodnienia. Ale także wielkiego sukcesu peerelowskiej Milicji Obywatelskiej, której funkcjonariusze wytropili go i tym samym zaprowadzili na szubienicę. Problem w tym, że zdaniem Macieja Pieprzycy, reżysera „Jestem mordercą”, skazano nie tego człowieka.
ZawartoB;k ekstraktu: 60%
‹Jestem mordercą›
‹Jestem mordercą›
To kolejne „ekranowe” podejście do tematu rzekomego „Wampira z Zagłębia”, czyli Zdzisława Marchwickiego, oskarżonego o zabójstwo czternastu kobiet i skazanego na karę śmierci, którą wykonano w końcu kwietnia 1977 roku. Pięć lat później miał swoją premierę oparty na rzeczywistych dokumentach ze śledztwa film Janusza Kidawy „Anna i Wampir”. Marchwicki występuje w nim pod swoim prawdziwym nazwiskiem i jednoznacznie określony jest jako seryjny morderca; prowadzący dochodzenie kapitan Andrzej Jaksa (alter ego ówczesnego kapitana MO Jerzego Gruby) nie ma co do tego najmniejszych wątpliwości. Bo też w Polsce Ludowej epoki Edwarda Gierka nikt nie mógł wątpić – a już na pewno nie opinia publiczna – w winę „Zdziśka”, jak pieszczotliwie nazywa go Jaksa. A powodów do wątpliwości było mnóstwo. Maciej Pieprzyca („Święta polskie: Barbórka”, „Drzazgi”, „Chce się żyć”) zainteresował się tą sprawą w połowie lat 90. XX wieku, a efektem tego stał się głośny i wstrząsający film dokumentalny „Jestem mordercą…” (1998). Podważono w nim oficjalną wersję o winie Marchwickiego. Tym tropem podążył również dramaturg i scenarzysta Wojciech Tomczyk, autor „Wampira”, którego na potrzeby teatru telewizji zaadaptował w 2003 roku Maciej Dejczer.
Ale i to nie wyczerpało tematu. Po latach odświeżył go dziennikarz śledczy Przemysław Semczuk, który po kilkuletnim dochodzeniu opublikował książkę zatytułowaną „Wampir z Zagłębia”. Wprost podważył w niej oficjalne ustalenia Milicji Obywatelskiej sprzed ponad czterech dekad. A kilka miesięcy później do kin trafił kolejny film inspirowany sprawą Marchwickiego – „Jestem mordercą”. Tym razem bez trzykropka w tytule, co wydaje się zresztą bardzo znaczące, biorąc pod uwagę postać reżysera. To ponownie… Maciej Pieprzyca, któremu, jak widać, postać „Wampira” wciąż leżała na sercu. Obraz – zrealizowany w stylistyce peerelowskiego kryminału – jest jednak całkowitym odwróceniem dzieła Janusza Kidawy. Tam kapitan Jaksa był zdeterminowanym gliniarzem, skupionym na dotarciu do celu (czytaj: złapaniu „Zdziśka”) i pewnym jego winy; tutaj mamy kapitana Janusza Jasińskiego (w tej roli świetny Mirosław Haniszewski), który jest przede wszystkim lojalnym trybikiem systemu. Nawet wątpliwości i wyrzuty sumienia nie stają mu na przeszkodzie, aby wykonywać polecenia zwierzchników. Bo zwyczajnie mu się to opłaca – może liczyć nie tylko na resortową sławę, ale również na awans, lepszą pensję i nowe mieszkanie.
Pieprzyca skupia się w „Jestem mordercą” właśnie na postaci Jasińskiego. Przez jego pryzmat poznajemy skrajnie zideologizowaną i poddaną propagandowej dyktaturze rzeczywistość lat 70. XX wieku. Dla wątpiących – vide Marek, współpracownik Janusza (gra go Michał Żurawski) – nie ma miejsca w systemie; albo zostają przez niego złamani i „na klęczkach” poddają się jego rygorom, albo zostają zmieleni i jako odpadki wyrzuceni na margines. I to dzieje się w tym samym czasie, kiedy na ekranach telewizorów króluje „Czterdziestolatek”, a festiwale w Opolu i Sopocie promują pogodną twórczość Ireny Jarockiej, Anny Jantar czy Krzysztofa Krawczyka. W takiej rzeczywistości, gdy Polska Ludowa wyrasta na dziesiątą gospodarczą potęgę świata, nie mogą istnieć seryjni mordercy. A jeśli już jakiś się pojawi, musi zostać jak najszybciej złapany i wyeliminowany ze zdrowej tkanki społeczeństwa. Dlatego dokonano mordu sądowego na Marchwickim. W obrazie Pieprzycy rzekomy zbrodniarz na zmienione personalia, jakby reżyser nie chciał, choćby podświadomie, powielać wersji o winie Zdzisława. Pojawia się jako Wiesław Kalicki (zagrany we wstrząsający sposób przez Arkadiusza Jakubika) – i jest ofiarą, która poddana praniu mózgu zaczyna wierzyć we własną winę.
Dzieło Pieprzycy nie jest jednak dokładną rekonstrukcją sprawy Marchwickiego. Fabułę przeniesiono w lata 70. – to wtedy działa zabójca; w rzeczywistości ostatnia zbrodnia przypisywana „Wampirowi” została popełniona w marcu 1970 roku. Inne kwestie za to „z grubsza” się zgadzają: jest mowa o współpracy z amerykańskim profilerem, w poszukiwaniu podejrzanych milicjantom pomaga… komputer, ba! pojawia się nawet wątek chorego psychicznie malarza Piotra Olszowego (w filmie jest to grany przez Grzegorza Mielczarka Piotr Konieczny), który – na co wskazują poszlaki – mógł być sprawcą zabójstw, o jakie oskarżony został Marchwicki. W efekcie wszystkich tych zabiegów „Jestem mordercą” to zaskakująco udany klasyczny thriller psychologiczny. Dlaczego „zaskakująco”? Wszak polska kinematografia przez lata nie najlepiej radziła sobie z kinem gatunkowym; świetne policyjne dreszczowce da się policzyć na palcach obu rąk. Być może było to spowodowane faktem, że zamiast sięgać po autentyczne historie, wymyślano nowe – najczęściej mało realistyczne.



Tytuł: Jestem mordercą
Dystrybutor: Agora S.A.
Data premiery: 3 marca 2017
Reżyseria: Maciej Pieprzyca
Zdjęcia: Paweł Dyllus
Scenariusz: Maciej Pieprzyca
Rok produkcji: 2016
Kraj produkcji: Polska
Czas trwania: 117 min
Gatunek: kryminał, thriller
EAN: 9788326824913
Wyszukaj w: Kumiko.pl
Wyszukaj w
:
Wyszukaj w: Amazon.co.uk
Zobacz w:
Ekstrakt: 60%
powrót; do indeksunastwpna strona

87
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.