Jeśli miałbym podsumować „Zapomniany walc” Anne Enright jednym cytatem, wybrałbym linijkę otwierającą „Cudzoziemkę” zespołu Hey. Książka wydaje się zawieszona między dwiema grupami odbiorców: zdecydowanie „za mądra dla głupich”, ale dla bardziej wyrobionych czytelników może okazać się niewystarczająca.  |  | ‹Zapomniany walc›
|
„Gdyby nie dziecko, żadne z tych wydarzeń by nie nastąpiło” – brzmi pierwsze zdanie omawianej powieści. Zdradza ono z jednej strony to, wokół czego będzie oscylowała akcja, z drugiej daje zapowiedź niecodziennie prowadzonej narracji. Ta ostatnia jest prawdopodobnie największą siłą tej książki. Ale po kolei. Fabularnie mamy tu do czynienia z bardzo prostą historią: miłość, romans, zdrada, wszystko stare jak pismo klinowe, proste i przewidywalne. Z takich założeń, jeśli mierzy się w stworzenie naprawdę dobrej literatury, można wybronić się tylko sposobem: stylem czy nieoczywistymi rozwiązaniami. Niestety ten pierwszy wypada dość blado, choć spełnia swoje podstawowe zadanie: przekazuje treść w sposób niezwykle sprawny, ale jednocześnie niebezpiecznie zbaczający w stronę kiczu. Zdarzają się naprawdę ryzykowne frazy w stylu „maleńkiego rozdarcia w tkaninie życia”, w warstwie stylistycznej bywa to bliskie niezbyt dobremu romansowi. Tyle że nie do końca. Autorka przed popadnięciem w literacką miernotę zabezpiecza się na kilka sposobów. Narrację prowadzi pierwszoosobowo, wyposażając swoją bohaterkę, Ginę, w zmysł autoironiczny, co już samo w sobie jest zabiegiem udanym, wpuszczającym między karty powieści sporo oddechu. Sama opowieść nie jest snuta liniowo, liczne retrospekcje odkrywają przed czytelnikiem kolejne elementy układanki, która choć nie składa się ostatecznie w naprawdę satysfakcjonującą czy zaskakującą całość, to jednak niesie pewną wartość narracyjną. Status wiedzy odbiorcy idzie tu w parze z niepewnością samej bohaterki, liczne przeskoki czasowe dobrze oddają zamęt w głowie Giny. Do tego, już na poziomie fabularnym, dochodzi jeszcze związana z pierwszym zdaniem tajemnica – pisarka wprowadza na scenę dziecko, ale do ostatnich stron nie można być pewnym, jak ostatecznie tę postać wykorzysta. W 2007 roku Enright dostała za inną swoją powieść Nagrodę Bookera, tym faktem „Zapomniany walc” jest też reklamowany, co stawia go w jednym szeregu z dziełami między innymi Richarda Flanagana czy Juliana Barnesa. Takie towarzystwo sprawia jednak, ze historia Giny wypada jeszcze bardziej blado – choć nie jest to oczywiście niskich lotów romans, daleko jej także do najwyższej książkowej półki. Przyznaję, że zwłaszcza końcowe fragmenty przywodzą na myśl twórczość Jonathana Franzena, ale jednak i rozmach zdecydowanie mniejszy, i siła, z jaką trafia w czytelnika finał, nie tak duża. Trudno jednak wytaczać najcięższe działa i zarzucać książce że nie jest tym, czym – być może – wcale nie miała być. „Zapomniany walc”, mimo swoich wad, w dalszym ciągu pozostaje sprawnie napisaną nowelą o ludzkich pragnieniach, wyborach i piętnie, jakie odciskają. Nie jest to wybitny popis laureatki Booker, ale całkiem dobra powieść obyczajowa – owszem.
Tytuł: Zapomniany walc Tytuł oryginalny: The Forgotten Waltz Data wydania: 6 kwietnia 2017 ISBN: 978-83-943523-2-5 Format: 256s. Cena: 39,99 Gatunek: mainstream, obyczajowa Ekstrakt: 60% |