powrót; do indeksunastwpna strona

nr 4 (CLXVI)
maj 2017

Między utopią a dystopią
Lauren Groff ‹Arkadia›
Lauren Groff w powieści „Arkadia” próbuje pokazać, co pozostaje w człowieku po upadku utopijnych marzeń i rozpadzie świata.
ZawartoB;k ekstraktu: 70%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Lutek ma wspomnienia jeszcze sprzed swojego urodzenia. Przychodzi na świat w 1968 roku. To data z wielu względów ważna – symboliczny początek cywilizacyjnych zmian, gdy pojawiały się liczne ruchy kontestacyjne, stawiające pod dyskusję zastaną rzeczywistość. Przez wiele krajów przetaczała się fala oporu wobec stylu życia starszego pokolenia, bunty, i rewolty. Szukano alternatyw dla konserwatywnego mieszczańskiego obyczaju. I dzisiaj można też dostrzec, że to zagadnienie ponownie staje się aktualne: ucieczka od stechnicyzowanego, korporacyjnego świata, a nawet bunt przeciwko jego twardym regułom, nie jest obecnie niczym dziwnym.
Rodzice Lutka wyznają taki kontestacyjny styl życia. Są członkami kilkusetosobowej komuny. Wszyscy są zaangażowani w budowanie raju na ziemi, dzielą obowiązki, pracują dla dobra wspólnego. I w takiej oto społeczności chłopiec uczy się świata. „Arkadia”, szczególnie pierwsza jej część, to w dużej mierze opowieść o dojrzewaniu i stawaniu się dorosłym.
Kształtuje chłopca wiele znamiennych wydarzeń, niektóre są bardzo traumatyczne, inne z kolei sprawią, że Lutek zabierze w swoje dorosłe lata uważność, wrażliwość i empatię. Jego świat kształtują też baśnie braci Grimm, których książkę znajduje w starym, zapomnianym domu. Cała sceneria zresztą jest baśniowa i mocno alegoryczna (społeczność żyje na terenie otoczonym gęstym ciemnym lasem, gdzie co jakiś czas dochodzi do niebezpiecznych zdarzeń). Taki sam jest język opowieści: poetycki, płynny, pełen symboli.
Nie jest to jednak dzieciństwo idealne. Matka chłopca walczy z powracającymi falami depresji. W komunie też dzieje się różnie, bo przywódca nie zawsze dorasta do swojej roli. Chłopiec więc podąża własnymi drogami, starając się znaleźć swoje miejsce w znanej sobie społeczności. Obraz jej codziennego życia jest świetnie nakreślony przez Lauren Groff. I choć czasem ta nieśpieszna narracja może znudzić przedłużającymi się opisami, są to z pewnością najlepsze fragmenty powieści. Pisarkę zajmują najbardziej relacje międzyludzkie członków społeczności: praca, zabawa, wewnętrzne tarcia, wspólnota grupy wobec obcych z zewnątrz.
W drugiej części mamy spory przeskok czasowy – Lutek jest już dorosły, założył rodzinę. Jego żoną jest jedna z dziewczyn, z którą w komunie wiele go łączyło. Dowiemy się, jak to się stało, że oboje rozpoczęli życie poza społecznością. Na ich małżeństwie ciąży jednak piętno niepowodzenia, z którym Lutek musi sobie poradzić najlepiej jak potrafi. Nie pomaga też fakt, że trudne chwile poza komuną przeżywają także jego rodzice.
Ostatnia część wydaje się częściowo chybionym pomysłem. Lauren Goff wprowadza nas w rok 2018, czas wielkiej globalnej epidemii. Ale ten dystopijny obraz jest raczej koślawy. Brakuje w nim oryginalności, wizji i rozmachu, w dodatku nic sensownego nie wnosi w konstrukcję powieści (po co na przykład tu jest japońska przyjaciółka Grete?). Z założenia pewnie dystopia miała potęgować poczucie grozy i beznadziei. Tymczasem nie dotyka ona bezpośrednio głównych postaci, bo jest zarysowana za bardzo z dala, w dodatku mało konsekwentnie. Można było to sobie z powodzeniem darować.
I bez tego wątku zresztą zakończenie jest wyraziste i jednoznaczne: gdy zawodzi wszystko, liczy się to, aby być obok drugiego człowieka na dobre i na złe, do końca. Przesłanie autorki nie jest ckliwe ani uporczywie dydaktyczne. To raczej realistyczny, a nawet naturalistyczny obraz tego, co owo „bycie” oznacza i z czym się wiąże. Zastanowienie się nad tym wymaga pewnej odwagi oraz wyjścia ze skorupy egoizmu i własnych przyzwyczajeń. Między utopią a dystopią autorka domyka cykl życia, pozostawiając nas z pytaniami dotyczącymi podstawowych ludzkich spraw.



Tytuł: Arkadia
Tytuł oryginalny: Arcadia
Data wydania: 12 kwietnia 2017
Wydawca: Znak
ISBN: 978-83-240-4540-2
Format: 352s. 135×210mm; oprawa twarda
Cena: 42,90
Gatunek: obyczajowa
Wyszukaj w: Selkar.pl
Wyszukaj w: Kumiko.pl
Wyszukaj w: Matras.pl
Wyszukaj w
:
Zobacz w:
Ekstrakt: 70%
powrót; do indeksunastwpna strona

21
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.