Rezultatem dwóch pasji Jorge Carrióna – literatury i podróży – jest esej „Księgarnie”. Podążanie śladami licznych miejsc z książkami na całym świecie to jak zagłębienie się w nieskończonym uniwersum.  |  | ‹Księgarnie›
|
Na eseistycznej mapie autora znalazły się małe księgarenki, ukryte z dala od turystycznych szlaków. Miejsca z tradycjami i otoczone kultem. I te, w których bywali znani pisarze. Na tym szlaku są też księgarnie w kraju autora (jest Katalończykiem) oraz te, które sprzedają tomy w niezrozumiałych językach i nieznanych pismach. Księgarnie liczące wiele pięter. Te oferujące wyłącznie książki nowe i takie, w których znajdziemy używane, również mapy, pocztówki, ryciny, plakaty. I te, które wybiegają w przyszłość: księgarnie internetowe. Niezależnie od wszystkiego, księgarnie to z pewnością coś dużo więcej niż obliczony na zysk biznes. Tworzą one kulturowy krajobraz miast, przyciągają bibliofilów-ekspertów, laików, stałych gości i przypadkowych klientów. Mają swój wkład w historię cywilizacji, rozwój nauki, będąc miejscami zbiorowej pamięci. Ale są też epizodami, czasami drobnymi, w życiorysach wielu ludzi. Mogą to być miejsca spotkań, nawiązania znajomości czy rozmów z księgarzami o ważnych rzeczach. Zdarza się, że książka zakupiona w danym miejscu nie byłaby tym czym jest, gdyby nabyć ją gdzieś indziej. Carrión wspomina postać księgarza Jakuba Mendla, bohatera jednego z opowiadań Stefana Zweiga, a początek naszej wspólnej literackiej podróży z autorem rozpoczyna się od metafory Biblioteki Babel Borgesa – „hipertekstowego wszechświata na kształt bibliotecznego ula pozbawionego sensu”. „Księgarnie” są właśnie świadectwem poszukiwania tegoż sensu, a odwiedzane przez autora miejsca są jak punkty oparcia w borgesowskim hipertekście. Przystankami są także przytaczane liczne tytuły utworów, nazwiska twórców, księgarzy, krytyków. Autor przemierza – dosłownie – cały świat, odwiedzając księgarnie na wszystkich kontynentach. Opowiada przy okazji fascynującą historię książek, handlu nimi (już w epoce starożytnej Grecji i Rzymu), ich niszczenia, odchodzenia w zapomnienie oraz zmieniających się funkcji książkowych składów na przestrzeni stuleci. Autor portretuje księgarskie rodziny – te, w których od pokoleń dziedziczy się pasję, rozumie się książki oraz kupujących je czytelników. „Księgarnie” to także opis jedynej w swoim rodzaju fascynacji (graniczącej z erotycznym fetyszyzmem), której obiektem są książki. Ale z drugiej strony, to także próba uchwycenia dokonujących się kulturowych przemian – dryfowania w stronę przyziemnej „konsumpcji” książki, jako jednorazowego, nieraz przypadkowo nabywanego produktu. Jorge Carrión prezentuje nam niezwykle szeroki punkt widzenia. W jego eseju księgarnia staje się fenomenem socjologicznym, antropologicznym oraz politycznym. Nie brakuje refleksji psychologicznej o sposobach lektury i wymiarów indywidualnego obcowania z książką. Ciekawe jest także to, że autor wyjaśnia nam, dlaczego poświęca swoją uwagę nie bibliotekom – nastawionym na gromadzenie pamięci i wiedzy, ale właśnie księgarniom, które muszą dostosowywać się do zmieniających się czasów, upodobań czytelników, w których permanentne zmiany stanowią jedyny stały element. Są to przedsiębiorstwa w podwójnym wymiarze: ekonomicznym i symbolicznym (aczkolwiek o tak zwanej opłacalności księgarskiego fachu dowiadujemy się raczej niewiele). Z księgarniami łączą się również biografie znanych ludzi, autor wymienia tu m. in. takie sławy jak Goethe, Walser, Chatwin, Bolaño, Cortázar, Hemingway. Mam do tej książki jedno zastrzeżenie: esej jest wzbogacony licznymi fotografiami autora. Mogłyby one być dużo lepsze technicznie, a poza tym nie są podpisane, co obniża ich walor jako dokumentu, dopełniającego treść książki. Autor liczy na „domysł” czytelnika, co lub kogo przedstawiają, ale to stanowczo zbyt mało. Na końcu znajdziemy wykaz źródeł internetowych (fascynująca lista!), filmografię i bibliografię oraz indeks osób i tytuły utworów, które pojawiają się w eseju. Podziw wzbudza przede wszystkim zestawienie nazw księgarni wymienionych w tekście – i są to miejsca odwiedzone przez autora. Lista ta liczy aż pięć stron! Musimy jednak przy tym pamiętać, że wiele z opisywanych tu księgarń już nie istnieje. To branża szczególnie wrażliwa na zmieniające się czasy, czego dowodem może być księgarnia katalońska na Ronda de Sant Per w Barcelonie. Po dziewięćdziesięciu latach działalności została w 2013 roku zamieniona na fastfoodową restaurację znanej sieci. I książki mają swój los, mają go też księgarnie. Autor pisze, że „każda książka jest streszczeniem świata”. Jeśli tak, to księgarnie są zatem bezgranicznymi wszechświatami równoległymi, których przestrzeń jesteśmy w stanie pojąć tylko częściowo i tylko w niewielkim stopniu za naszego życia przemierzyć. „Księgarnie są centrami kultury, mitami, przestrzenią dialogu i debaty” – i chociażby z tych zaszczytnych powodów zasługują na taką książkę, jak esej Jorge Carrióna.
Tytuł: Księgarnie Tytuł oryginalny: Librerias Data wydania: 11 maja 2017 ISBN: 978-83-65613-17-2 Format: 350s. 150×240mm Gatunek: non-fiction Ekstrakt: 80% |