Mats Gustafsson ani na moment nie zwalnia tempa. W tym roku zaserwował już swoim wielbicielom między innymi nową płytę tria Fire!, a kilka miesięcy później światło dzienne ujrzał premierowy materiał innej jego formacji – The Thing. I chociaż na albumie „Again” nie usłyszymy niczego, czego szwedzko-norweski skład nie prezentował już wcześniej, to i tak nie powinno zabraknąć chętnych, by po raz kolejny wybrać się w muzyczną podróż z sympatycznymi Skandynawami…  |  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
…chociaż muzyka prezentowana przez obie wspomniane we wstępie grupy Matsa Gustafssona wcale do najbardziej sympatycznych nie należy. Przeciwnie: to – mówiąc kolokwialnie – mocno bijący po głowie free jazz z elementami rocka i metalu. Nie będąc zaprawionym w boju, trzeba mieć naprawdę spore samozaparcie, aby wytrzymać dłuższe z nimi spotkanie. To twórczość dla śmiałków, którzy nie boją się ekstremalnych wyzwań ani ewentualnych spustoszeń w psychice. Mimo że Gustafsson jest urodzonym liderem, nie stroni również od grania stricte zespołowego, w ramach którego nierzadko musi podporządkowywać się regułom narzuconym przez innych bądź wypracowanym na drodze kompromisu artystycznego, jak na przykład w przypadku współpracy z formacjami Slobber Pup („ Pole Axe”), Summit Quartet („ Live in Sant’Anna Arresi”) czy wspomnianego już wcześniej Fire! i jego wersji rozbudowanej, to jest Fire! Orchestra („ She Sleeps, She Sleeps”, „ Ritual”, „ The Hands”). Jakie miejsce w dorobku Szweda zajmuje The Thing? Znaczące! Dość powiedzieć, że to ten zespół, pod szyldem którego Mats Gustafsson nagrał, jak dorąd, najwięcej albumów, bo już prawie dwadzieścia (na przestrzeni niespełna dwóch dekad). W ostatnim czasie nie ma praktycznie roku bez nowego materiału tria. Są to płyty realizowane samodzielnie, czyli w składzie trzyosobowym („ Shake”), we współpracy z innymi grupami (nagrany do spółki z DKV Trio Kena Vandermarka „ Collider”) bądź takie, na których The Thing w pewnym sensie przyjmują na siebie rolę grupy „akompaniującej” (vide koncertowy krążek „ Baby Talk”, zarejestrowany z towarzyszeniem gitarzysty Jamesa Blooda Ulmera). Na „Again” także pojawił się człowiek z zewnątrz, choć doskonale Skandynawom znany – to grający w jednym utworze („Decision in Paradise”) na trąbce kieszonkowej legendarny czarnoskóry Amerykanin Joe McPhee, z którym panowie z The Thing pracowali już na początku swojej kariery („She Knows…”, 2001).  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Sesja nagraniowa, której efektem stał się album „Again”, odbyła się 2 i 3 lipca ubiegłego roku w studiu Paradiso w Oslo. U boku Gustafssona pojawili się tam oczywiście ci sami od osiemnastu lat dwaj norwescy muzycy: (kontra)basista Ingebrigt Håker Flaten oraz perkusista Paal Nilssen-Love. I choćby z tego powodu nie należało liczyć na żadną stylistyczną rewolucję. O czym zresztą pośrednio informował również tytuł albumu, który wydany został – od 2013 roku to już w zasadzie tradycja – przez należącą do muzyków wytwórnię The Thing Records. Tym razem wyszła Skandynawom płyta krótka, mniej niż czterdziestominutowa, ale też nigdy nie przejawiali oni zamiłowania do produkcji ciągnących się w nieskończoność. Chociaż akurat otwierający „Again” utwór „Sur Face”, pod którym jako autor podpisany jest Gustafsson, mógłby świadczyć o czymś zupełnie odwrotnym. Równie dobrze da się go jednak postrzegać jak trzy kompozycje w jednym. Początek to klasyczne free, okraszone zadziornymi partiami saksofonów, jak i stanowiącymi łącznik pomiędzy nimi solówkami kontrabasu i perkusji.  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Schemat jest za każdym razem taki sam: coraz szybsze tempo, narastające napięcie, w końcu przesilenie, po którym następuje wyciszenie i… nowe otwarcie. I tak dwa razy. Przy drugim podejściu Skandynawowie do free jazzu dorzucają elementy metalu (motoryczna sekcja rytmiczna) i rockowej psychodelii (hipnotyczny saksofon). Przy trzecim, jakby w uznaniu zasług dla słuchaczy, którzy przez poprzednich kilkanaście minut byli bezlitośnie „katowani” – ofiarowują im nawet zaskakująco melodyjny motyw saksofonu. A może tylko chcieli sami sobie udowodnić, że potrafią zagrać i w ten sposób?! Co potwierdzają na dodatek w drugim numerze. „Decision in Paradise” to kreatywna przeróbka kompozycji zmarłego przed piętnastoma laty amerykańskiego saksofonisty Franka Lowe’a (z tak samo zatytułowanego longplaya wydanego w 1985 roku). Początek, stonowany, przenosi nas w lata 60. i 70. XX wieku i – nie ma co ukrywać – jest to nadzwyczaj miłe doświadczenie. Zarówno Gustafsson, jak i zaproszony przez niego do współpracy Joe McPhee (sięgający tym razem po trąbkę kieszonkową) przez dłuższy czas prowadzą ze sobą bardzo kulturalny dialog. Ale…  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
…przychodzi wreszcie taki moment, kiedy obaj przypominają sobie o swoich freejazzowych korzeniach. Dzięki temu im bliżej końca, tym bardziej bezlitośnie traktują swoje instrumenty i uszy słuchaczy. Nikt jednak nie twierdził, że będzie łatwo! Album zamyka dziewięciominutowa kompozycja – jeśli w ogóle używanie takich określeń w kontekście muzyki improwizowanej jest właściwe – Ingebrigta Håkera Flatena „Vicky Di”. I znów (ach ten tytuł!) mamy do czynienia z free czystym jak łza – zrazu jeszcze dość chaotycznym, zanarchizowanym, z czasem coraz bardziej zazębiającym się i poukładanym. W pewnym momencie Ingebrigt, chcąc wzbogacić brzmienie, bierze nawet do ręki elektryczną gitarę basową i podłącza ją do efektu wywołującego sprzężenia. Ale ostatnie słowo i tak należy do Gustafssona! Bo to jego saksofon wieńczy dzieło. Jeśli znaliście wcześniejsze produkcje tria – włącznie z „ Shake” sprzed trzech lat – niczym zaskoczeni nie będziecie, ale też Szwedowi i Norwegom wcale nie zależało na zaskakiwaniu kogokolwiek. Nagrali kolejny taki sam w formie album, tyle że wypełnili go nową treścią. I to wystarczy, by fani poczuli się usatysfakcjonowani. Skład: Mats Gustafsson – saksofon tenorowy, saksofon sopranowy Ingebrigt Håker Flaten – kontrabas, gitara basowa Paal Nilssen-Love – perkusja, instrumenty perkusyjne Gościnnie: Joe McPhee – trąbka kieszonkowa (2)
Tytuł: Again Data wydania: 18 maja 2018 Nośnik: CD Czas trwania: 38:58 Gatunek: jazz, rock W składzie Utwory CD1 1) Sur Face: 21:07 2) Decision in Paradise: 08:40 3) Vicky Di: 09:11 Ekstrakt: 80% |