powrót; do indeksunastwpna strona

nr 1 (CLXXXIII)
styczeń-luty 2019

Do czego służy mapa?
Konrad Wągrowski
Thomas Reinertsen Berg ‹Teatr świata›
„Teatr świata. Mapy, które tworzą historię” Thomasa Reinertsena Berga to opowieść o historii kartografii. Ale opowieść ubrana w ciekawą formę. Nie tylko mówiąca o najsłynniejszych mapach, o zapełnianiu białych plam, ale pozwalająca spojrzeć na historię powstawania map pod kątem tego, do czego były wykorzystywane.
ZawartoB;k ekstraktu: 80%
‹Teatr świata›
‹Teatr świata›
Do czego służy mapa? Odpowiedź na to pytanie wydaje się być oczywista. Do pokazania gdzie znajdują się różne miejsca i jak do nich dotrzeć. Czy tylko? Norweski pisarz Thomas Reinertsen Berg w swej książce stara się dowieść, że powody, z jakich powstawały mapy zmieniały się przez wieki. W swej opowieści prowadzi nas od najstarszych naskalnych rysunków, przez pierwsze mapy sumeryjskie, babilońskie i egipskie, poprzez wielkie osiągnięcia kartograficzne Ptolemeusza, przesiąknięte religijnym duchem mapy średniowieczne, kartografię epoki wielkich odkryć geograficznych, pierwsze atlasy, opisywanie terenów arktycznych i dna oceanów, aż po mapy lotnicze i czasy dzisiejsze zdominowane przez Google.
W tej opowieści odkrywamy, że cele powstawania map i atlasów niekoniecznie zawsze były takie same. Pierwsze plany były swego rodzaju dziełami sztuki – ich celem nie było pokazywanie dokładnie co gdzie się znajduje, ale artystyczne oddanie wizerunku danego obszaru. Kolejne mapy koncentrowały się na małych obszarach nie mając ambicji opisania świata – ale już wkrótce takie ambicje zaczęły się pojawiać, czego najważniejszym przykładem były dzieła starożytnych Greków. W Średniowieczu mapy miały już inny cel – ich twórcy pragnęli pokazać idealną harmonię stworzonego przez Boga świata (centrum w Jerozolimie, wokół niej trzy równe sobie kontynenty – Europa, Azja i Afryka otoczone zewsząd Oceanem), ignorując elementy, które do tej wizji nie pasowały.
Potem jednak ludzie ruszyli w świat, zaczęli odkrywać nowe lądy i mapy zyskały znaczenie użytkowe. A potem komercyjne – bo produkcja starannie (jak na owe czasy) przygotowanych atlasów, sprzedawanych za niemałe pieniądze, okazała się być niezłym interesem. Potem kolejna rola: polityczno-administracyjna, gdy mapy stały się narzędziami w dyplomatycznych rozgrywkach między sąsiadującymi krajami. Dalej rola gospodarcza – plany opisujące położenie surowców naturalnych, także pod powierzchnią oceanów. Aż wreszcie docieramy do naszych czasów, w których kartografia stała się dzięki Internetowi codziennym elementem naszego życia.
Thomas Reinertsen Berg pisze oczywiście nie tylko o roli map, ale też o tym, w jaki sposób powstawały. Jakie znaczenie miały odkrycia, jak przekazywano informacje, jak określano odległości i położenia obiektów, jakimi technikami tworzono mapy, jak opisywano lądy i morza, jak wyglądała ewolucja odwzorowań (jak wiadomo rzucanie powierzchni kuli na powierzchnię płaską zawsze będzie sprawiało problemy). Nie zabraknie historii najsłynniejszych map, nie zabraknie też ich reprodukcji w tym bardzo ładnym, starannie przygotowanym wydaniu. Szkoda jedynie, że nie wszystkie najważniejsze dzieła kartografii doczekały się swych ilustracji (to akurat bardzo by się przydało w książce), z naszego punktu delikatną wadą może okazać się też koncentracja na tematach wokół ojczystej dla autora Norwegii, ale nie są to jakieś duże problemy tej publikacji. Swoją drogą ciekawe byłoby opracowanie historii rozwoju kartograficznego opisu naszych polskich ziem – czy ktoś podjąłby się takiego zadania?
Przyznam, że sam jestem pasjonatem starych map, uwielbiam studiować na nich błędy kartograficzne, nieistniejące lądy, elementy ozdobne. Po lekturze „Teatru świata” byłem w stanie spojrzeć na znane mi stare mapy w zupełnie nowy sposób – co z pewnością jest wielkim atutem tej książki.



Tytuł: Teatr świata
Tytuł oryginalny: Verdensteater
Data wydania: 3 października 2018
Wydawca: Znak
ISBN: 978-83-240-4833-5
Format: 368s. 170×240mm; oprawa twarda
Cena: 59,90
Gatunek: non-fiction
Wyszukaj w: MadBooks.pl
Wyszukaj w: Selkar.pl
Wyszukaj w
:
Zobacz w:
Ekstrakt: 80%
powrót; do indeksunastwpna strona

29
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.