Kręcąc „Winnych”, duński reżyser Gustav Möller podjął ogromne ryzyko. Gdyby zrobił to twórca doświadczony, z uznanym dorobkiem – zapewne dużo mniej osób byłoby zaskoczonych. Ale debiutant?! Zacząć karierę od thrillera, którego akcja rozgrywa się w zamkniętym pomieszczeniu, a na ekranie widać jednego tylko aktora, który przez cały czas rozmawia przez telefon? Toż to samobójstwo!  |  | ‹Winni›
|
A jednak okazało się inaczej! Film Gustava Möllera przez ponad osiemdziesiąt minut trzyma w napięciu, serwując po drodze kilka tak mocnych zwrotów akcji, że stres zaczyna dusić gardło. Tym bardziej że to wszystko, co najbardziej dramatyczne musimy sobie wyobrazić. Na ekranie bowiem tego nie zobaczymy. W tym właśnie tkwiło największe zagrożenie dla debiutującego w pełnym metrażu reżysera (z którym sobie jednak umiejętnie poradził) i w tym tkwi także siła „Winnych” (która sprawiła, że obraz ten stał się w ubiegłym roku duńskim kandydatem do Oscara w kategorii „najlepszego filmu nieanglojęzycznego”). Autorzy scenariusza – sam Möller oraz Emil Nygaard Albertsen (który współpracował już z Gustavem przed pięcioma laty przy jego pierwszej krótkometrażówce, dramacie „I mørke”) – zdecydowali się na bardzo ryzykowny zabieg. Potraktowali bowiem nadzwyczaj ekstremalnie charakterystyczną dla teatru antycznego zasadę trzech jedności – miejsca, czasu i akcji. Aktora (na planie było ich wprawdzie jeszcze kilku, ale pozostali odgrywali trzecio- czy nawet czwartorzędne role) i kamerę umieścili w zamkniętym pomieszczeniu, które nie posiada nawet okna wychodzącego na ulicę czy choćby wewnętrzny dziedziniec. Ba! w trakcie rozwoju fabuły kazali odtwórcy głównej roli przejść do innego biura, w którym dodatkowo odgradza się on od reszty świata, opuszczając żaluzje. Dalej: akcja filmu, skupiona na jednym tylko wątku, rozgrywa się w czasie rzeczywistym. Nawet jeżeli uznamy, że przedstawione wydarzenia zostały zagęszczone, to nadal rozgrywają się one w takim tempie, że jesteśmy w stanie przyjąć to za w pełni wiarygodne. I trudność największa: przyprawiająca o ciarki na plecach intryga podana jest widzowi w sposób absolutnie niefilmowy. Mogłoby się wydawać, że w XXI wieku taki anachronizm nie ma racji bytu. Wyobrażacie sobie na przykład „Obcego – ósmego pasażera Nostromo” Ridleya Scotta w wersji słuchowiska radiowego? Bo to do tego sprowadzają się „Winni”. Owszem, znamy taki przypadek z historii – Orsona Wellesa, który zainscenizował w radiu najazd Marsjan, czym wzbudził panikę wśród mieszkańców New Jersey. Ale to działo się siedemdziesiąt jeden lat temu. Fabuła wymyślona przez Möllera i Albertsena nie stawiała przed sobą podobnego celu. Ale obu scenarzystom na pewno zależało na wywołaniu silnych emocji – i to im się udało. Udało się dzięki brawurowej grze szwedzkiego (choć z paszportem duńskim) aktora Jakoba Cedergrena, w Polsce znanego między innymi z dwóch skandynawskich seriali kryminalnych: „Zabójcy” (2011) oraz „Morderstwa w Sandhamn” (2018). W obu wypadł bardzo pozytywnie, ale nie będę udawał, że znamionowały one wielkiego mistrza. W „Winnych” stanął przed kamerą sam, a jedynymi środkami ekspresji, jakimi mógł się posłużyć – były głos, mimika i bardzo, ale to bardzo ograniczony ruch sceniczny. Jedyną pomocą, jaką otrzymywał z zewnątrz, były dialogi toczone przez telefon z innymi – „wirtualnymi” – bohaterami dramatu (oraz… zapadająca po nich wymowna cisza). Stanowiły one dla niego nie tyle punkt oparcia, co raczej odbicia. A czego dotyczy fabuła? Kopenhaski policjant Asger Holm, ukarany przez swoich przełożonych odsunięciem od dotychczasowych obowiązków służbowych, pełni dyżur w centrali telefonicznej. Jego zadaniem jest odbieranie zgłoszeń o wypadkach czy naruszeniach prawa i kierowanie w określone miejsca służb porządkowych. W pewnym momencie odbiera on dziwny telefon od kobiety o imieniu Iben. Prowadzi ona rozmowę w taki sposób, że Asger domyśla się, iż została porwana. Stara się zebrać od niej jak najwięcej informacji, aby uruchomić pomoc, ale musi to robić w taki sposób, aby porywacz nie zorientował się, z kim Iben rozmawia. To jednak zaledwie początek. Wierzchołek góry lodowej. Z czasem robi się coraz bardziej zaskakująco. A że czegoś nie widzimy – cóż, może to i lepiej, dzięki temu wyobraźnia pracuje na zwiększonych obrotach.
Tytuł: Winni Tytuł oryginalny: Den skyldige Data premiery: 9 listopada 2018 Rok produkcji: 2018 Kraj produkcji: Dania Czas trwania: 85 min Ekstrakt: 70% |