powrót; do indeksunastwpna strona

nr 7 (CLXXXIX)
wrzesień 2019

Dwoistość świata
Adam Zagajewski ‹Substancja nieuporządkowana›
Jak wszystkie tomy esejów Adama Zagajewskiego, tak samo i ten najnowszy zbiór: „Substancja nieuporządkowana”, stanowi antidotum na zgiełk, chaos i toporność współczesnego świata.
‹Substancja nieuporządkowana›
‹Substancja nieuporządkowana›
Autor jest nie tylko wybitnym i nagradzanym poetą, ale i cenionym eseistą, piszącym na tematy związane ze sztuką, filozofią, literaturą, malarstwem. W hałaśliwym świecie, gdzie dominuje nadmiar informacji (nierzadko sprzecznych wobec siebie), zanika sztuka metaforycznego spojrzenia na świat i związana z tym estetyka. Bez metafor zamiera myślenie, przestajemy wiedzieć, kim jesteśmy, stwierdza autor, kierując naszą uwagę w stronę tego, co niedawno jeszcze nazywano „kulturą wysoką”.
Większość opublikowanych tutaj tekstów powstała z różnych okazji. Znalazło się tu między innymi podziękowanie za Nagrodę Księżniczki Asturii w dziedzinie literatury, którą Adam Zagajewski otrzymał w 2017 roku. Autor bierze również aktywny udział w wielu prestiżowych wydarzeniach kulturalnych w kraju i za granicą, wygłaszając między innymi wykłady lub laudacje. „Substancja nieuporządkowana” daje więc drugie życie jego słowom, nam pozwalając na niespieszną lekturę i refleksję.
„Może jednak warto pamiętać, że w każdej zbiorowości, której nie zdominowali jeszcze analfabeci, toczy się także inna rozmowa, dużo spokojniejsza, cichsza, przyciągająca mniej uwagi, ale niekoniecznie mniej istotna: o Bogu, o sensie życia, o sztuce, o literaturze, o muzyce, o naturze cywilizacji, o związku między nowoczesnością i tradycją, o śmierci”, pisze we wstępie Adam Zagajewski. I to jest chyba najlepsza i najbardziej zwięzła zapowiedź tego, co znajdziemy w „Substancji nieuporządkowanej”.
Niech nie zwiedzie nas ta zwięzłość – w każdym z tekstów otwiera się horyzont wydarzeń historycznych, wybitnych nazwisk, dzieł i tekstów kultury. Truizmem byłoby chyba napisać, że Adam Zagajewski w tym świecie swobodnie się porusza – wszak do tego kręgu kultury należy, o czym przekonuje nas dosłownie każde zdanie. Czytając, nie można pozostać obojętnym na wnikliwość, precyzję i piękno klarownego języka. Jakaż to wspaniała odtrutka na zalewający nas zewsząd zgiełkliwy i toporny język mediów, pospiesznie i powierzchownie relacjonujących bieżące sprawy.
Uważny czytelnik oczywiście dostrzeże, że są one w tekstach Adama Zagajewskiego jak najbardziej obecne (by wspomnieć tylko na przykład tekst „O życiu w wolności”). Warto zwrócić uwagę, że autor posługuje się zapomnianą sztuką mówienia o tym, co „tu i teraz” nie wprost – czyli w taki sposób, że to czytelnik musi sobie ten sens wyłuskać, przefiltrować przez swoją wrażliwość i wiedzę, chociażby tylko ogólną orientację w świecie. Skupiamy się przede wszystkim na kulturze i sztuce, ale to tylko pretekst dla autora, by powiedzieć nam wiele ważnych rzeczy na temat współczesności.
Warto przy tej okazji przypomnieć, że właśnie tak w poprzednich dziesięcioleciach zmagano się z komunistyczną cenzurą, a wielu pisarzy i publicystów sztukę jej obchodzenia opanowało do perfekcji. Nawiązując do przytoczonych wcześniej słów autora: w tekstach z „Substancji nieuporządkowanej” widać, że metafora ma ogromną siłę, można za jej pomocą zaakcentować wiele niuansów i oddać liczne odcienie otaczającej nas rzeczywistości… Czy znów stanie się dla artystów niezbędna, gdy na przykład wrócą ograniczenia wolności słowa? Najważniejsze, by stale byli odbiorcy, czytelnicy, zdolni te metafory odczytywać.
„Odkryliśmy dwoistość świata – z jednej strony wyobraźnia, z drugiej oporna realność listopadowego poranka, kiedy opadły już liście z drzew”, pisze Adam Zagajewski. Obie te rzeczywistości w każdej chwili przenikają się w egzystencji każdego z nas. To te obszary, gdzie się ze sobą stykają, penetrują teksty z „Substancji nieuporządkowanej”. I pozwalają nam tę dwoistość świata widzieć jeszcze pełniej.



Tytuł: Substancja nieuporządkowana
Data wydania: 15 maja 2019
Wydawca: Znak
ISBN: 978-83-240-5869-3
Format: 208s. 140×205mm; oprawa twarda
Cena: 44,90
Gatunek: eseje / felietony, non-fiction
Zobacz w:
powrót; do indeksunastwpna strona

45
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.