Okazją do wydania „Udziału Wielkopolski w odbudowie Rzeczypospolitej w latach 1918 i 1919” Włodzimierza Lewandowskiego było stulecie wybuchu powstania wielkopolskiego. I choć książka po raz pierwszy trafiła do księgarni osiemdziesiąt dwa lata temu, wciąż stanowi wart uwagi przyczynek do historii początków II RP.  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
W przeciwieństwie do opracowania Marka Rezlera, którego autor starał się przedstawić zmagania Wielkopolan na tle ówczesnej sytuacji międzynarodowej, Włodzimierz Lewandowski już w przedmowie jednoznacznie zdefiniował zakres swojej pracy, pisząc: „okazało się, że zamiast o powstaniu wielkopolskim należy pisać o udziale Wielkopolski w odbudowie Rzeczypospolitej w latach 1918 i 1919”. I właśnie przedstawienie tych powiązań między walczącym regionem a resztą odradzającego się kraju stanowi największą wartość tej stosunkowo krótkiej książki. Autor pisze chociażby o celowym utrzymaniu niezależności byłego Wielkiego Księstwa Poznańskiego od Warszawy w celu ułatwienia dyplomacji obu stronom. Dla odradzającej się II RP było to o tyle istotne, że na jej terytorium wciąż znajdowało się wielu niemieckich żołnierzy, więc otwarty konflikt z Niemcami o Wielkopolskę był Polakom nie na rękę. Sam region mógł natomiast oficjalnie nawiązywać relacje z Berlinem i prowadzić negocjacje o uzyskanie autonomii w ramach Rzeszy. Nie bez znaczenia było też odwołanie rządu Jędrzeja Moraczewskiego w styczniu 1919 roku i zastąpienie go na stanowisku premiera Ignacym Paderewskim – dobrze znanym w Wielkopolsce (to patriotyczne manifestacje po jego pojawieniu się w Poznaniu doprowadziły do wybuchu powstania) oraz na zachodzie. Był to także ukłon w stronę zdominowanego przez Narodowych Demokratów Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, który oficjalnie reprezentował Polskę na konferencji pokojowej. O tym, że w Warszawie nie zapominano o Wielkopolsce, świadczyło również wysłanie tam generała Dowbora-Muśnickiego w celu przejęcia funkcji głównodowodzącego oraz zachowanie pewnej liczby miejsc w pierwszym Sejmie dla przedstawicieli z regionu. Sporo miejsca autor poświęcił oddziałom wielkopolskim walczącym na wschodzie: na Ukrainie, Białorusi i Wileńszczyźnie podczas kształtowania się wschodnich granic II Rzeczypospolitej. Jak podkreśla, żołnierze walczyli dzielnie i niejednokrotnie zyskiwali uznanie dowódców poszczególnych frontów. Podsumowując zaś wyniki powstania, Lewandowski stwierdza wprost, że „polityka faktów dokonanych, ujawniona z takim powodzeniem w Wielkopolsce, była wtedy jedynie słuszną i właściwą”. Czego najlepiej dowiodły niekorzystne wyniki plebiscytów. „Udział Wielkopolski…” jest laurką złożoną przez jednego z powstańców wielkopolskich wysiłkowi zbrojnemu całego regionu, w której autor podkreśla znaczenie zrywu dla całego procesu odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Nie chodzi wyłącznie o żołnierzy, ale też o przemysł, rolnictwo i polityczne doświadczenie, które wspierały II RP w pierwszych latach jej istnienia. Jest to również doskonały przykład tego, że nawet w dzisiejszych czasach międzywojenne publikacje mają swoją wartość.
Tytuł: Udział Wielkopolski w odbudowie Rzeczypospolitej w latach 1918 i 1919 Data wydania: 26 listopada 2018 ISBN: 978-83-8116-479-5 Format: 250s. 145×215mm; oprawa twarda Cena: 39,90 Gatunek: historyczna, non-fiction |