powrót; do indeksunastwpna strona

nr 5 (CXCVII)
czerwiec 2020

Przypisanie znaczeń
Marek Šindelka ‹Zostańcie z nami›
„Zostańcie z nami” to tom opowiadań czeskiego prozaika, których motywami przewodnimi są: ludzki los w obliczu konieczności oraz człowiek otoczony światem przyrody.
ZawartoB;k ekstraktu: 70%
‹Zostańcie z nami›
‹Zostańcie z nami›
Marek Šindelka (urodzony w roku 1984) otrzymał za „Zostańcie z nami” najważniejszą czeską nagrodę literacką – Magnesia Litera. Autor jest absolwentem kulturoznawstwa i scenopisarstwa, w swoim kraju należy do najciekawszych młodych prozaików. Ostatnio w Polsce ukazał się także jego najnowszy tom krótkich form – „Mapa Anny”.
„Zostańcie z nami” to tytuł jednego z opowiadań, które znajdziemy w zbiorze, oprócz niego jest tutaj jeszcze siedem tekstów. Postacie wykreowane przez Šindelkę to ludzie zwykli, przeciętni, niemal bez właściwości. Definiuje ich raczej nie to, kim są, ale – z kim są w rozmaitych związkach, relacjach, zależnościach. Jest znudzone sobą małżeństwo („Gry towarzyskie”), starszy człowiek niemal całkowicie zależny od swoich dzieci („Imię”), ojciec nie dający sobie rady z dorastającym synem („Łuk”) czy mężczyzna szukający przygody z przypadkowo spotkaną kobietą („Polaroid”). Funkcjonują w rzeczywistości oszczędnie naszkicowanej, zaledwie kilkoma kreskami, wiele rzeczy czytelnik musi tu sobie dopowiedzieć, ale to przez to proza nabiera pewnego wymiaru nieoczywistości, lekkości. A jednocześnie są tu pokazane drobne, z pozoru nic nieznaczące detale.
Relacje i zależności z innymi to coś, co krępuje i nie pozwala w pełni zaczerpnąć oddechu, żyć pełną piersią, wyrazić siebie. Z drugiej strony autor nie pokazuje nam „prawdziwego ja” swoich postaci. Nie wiemy, do czego one dążą, jaki mają życiowy cel, priorytety, marzenia. Każdy z bohaterów na swój sposób próbuje się z tych zależności wyzwolić. Czasem w sposób irytujący, innym razem – zaskakujący czy nawet destrukcyjny (jak w opowiadaniu „Łuk”).
Pięknie i sugestywnie są tu sportretowane pory roku. Upalne lato („Imię”), mroźna zima („Powrót”), sugestia mglistej jesieni („Zostańcie z nami”) czy wiosna w pełnym rozkwicie („Wiosna”). W tekstach pojawiają się zwierzęta-symbole. „Łuk” nawiązuje do tytułu słynnego czeskiego zbioru opowiadań Oty Pavla „Śmierć pięknych saren”.
W tym zbiorze zwraca uwagę opowiadanie „Powrót” – solipsystyczne, po mistrzowsku zapętlone, o bogatej symbolice, odzwierciedlające dramat egzystencji człowieka w obliczu losu: samotnego i skazanego na wszelkie przeciwności. Przeżywamy mocno zmaganie się Štěpana z sytuacją, w której się znalazł, zastanawiamy się, jak autor pozwoli mu z tego wybrnąć, dokąd poprowadzi. Pomysłowa forma sprawia, że tekst ten głęboko zapada w pamięć.
Z kolei „Polaroid” utrwala człowieka poszukującego prawdy o sobie samym, zagubionego w kłamstwach i pozie. Dwoje ludzi, których łączy więź bez zobowiązań – stoją na rozdrożu pomiędzy lękiem przed bliskością a zaufaniem i nadzieją na coś stałego. Autorowi nie brakuje subtelności i delikatności w kreśleniu swoich postaci, choć jest tu też coś niedopowiedzianego, co wymyka się schematom.
Całość ma wydźwięk liryczno-nostalgiczny, opowiadania podszyte są smutkiem i pesymizmem – człowiek, nawet będący w relacji z kimś innym, nie zna samego siebie, nie potrafi sprawić, by do głosu doszło jego prawdziwe „ja”, ta wersja najlepsza ze wszystkich. Nie potrafi nadać swojemu życiu odpowiedniego znaczenia. Tymczasem, jak mówi jedna z postaci: „Świat, w którym żyjemy, jest światem znaczeń – znaczeń, które sami przypisaliśmy jego różnym aspektom i częściom”. „Zostańcie z nami” stanowi próbę takiego „przypisania znaczeń” wrażeniom, przeżyciom, impresjom.



Tytuł: Zostańcie z nami
Tytuł oryginalny: Zustaňte s námi
Data wydania: 7 października 2016
Przekład: Anna Wanik
Wydawca: Afera
ISBN: 978-83-94169-52-7
Format: 208s. 125×185mm
Cena: 34,–
Gatunek: mainstream
Zobacz w:
Ekstrakt: 70%
powrót; do indeksunastwpna strona

26
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.