powrót; do indeksunastwpna strona

nr 08 (CC)
październik 2020

Historia w obrazkach: „Życiopisanie” śmierci
Maciej Jasiński, Jacek Michalski ‹Edward Stachura. Wędrówką życie jest człowieka›
Dzisiaj takie postaci zwykło się określać mianem kultowych. Przed laty były – legendarnymi. Niektórzy nawet za życia. Jak chociażby Edward Stachura – poeta, prozaik, pieśniarz, tłumacz, który w latach 70. XX wieku stał się ikoną kontrkultury. O nim opowiada „Wędrówką życie jest człowieka” – najnowszy biograficzny komiks autorstwa Macieja Jasińskiego (scenariusz) i Jacka Michalskiego (rysunki).
ZawartoB;k ekstraktu: 70%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Ci dwaj autorzy od lat specjalizują się w komiksowych biografiach postaci historycznych związanych z obecnym województwem kujawsko-pomorskim, a wspiera ich w tym wydatnie lokalny samorząd wojewódzki z marszałkiem Piotrem Całbeckim na czele. Ma to oczywiście na celu przede wszystkim promocję regionu, zwłaszcza wśród młodzieży. I należy przyznać, że cel zostaje osiągnięty, ponieważ jak dotąd, mówiąc trochę przekornie, Maciejowi Jasińskiemu (scenariusz) i Jackowi Michalskiego (rysunki) nie udało się stworzyć złego komiksu. A opowiadali już między innymi o takich postaciach, jak matematyk Marian Rejewski (2015), polityk Władysław Raczkiewicz (2017), chemik Jan Czochralski (2018) czy aktorka Helena Grossówna (2019). Ostatnio do tego grona dołączył Edward Stachura, legendarny „Sted” – poeta, prozaik, eseista, twórca dziesiątek wierszy i pieśni, które w latach 70. i 80. podczas spotkań literackich śpiewała „cała Polska”.
„Sted” był legendą już za życia. Bo żył i tworzył w sposób niekonwencjonalny. Potrafił szokować, ale jednocześnie zaskakiwać liryzmem. Z Kujawami związany był przede wszystkim we wczesnej młodości, kiedy rodzina Stachurów – polskich emigrantów zarobkowych we Francji – zdecydowała się po drugiej wojnie światowej wrócić do ojczyzny. Zamieszkała wówczas we wsi Łazieniec nieopodal Aleksandrowa Kujawskiego, gdzie niegdyś mieszkał dziadek poety. Do szkoły podstawowej Edward uczęszczał właśnie w Aleksandrowie, do liceum – w Ciechocinku, ale maturę zdał w Gdyni, dokąd przeniósł się po konflikcie z nauczycielami. W czasach szkolnych zaprzyjaźnił się z Januszem Żernickim, który zainteresował go literaturą i tym samym wpłynął na przyszłość „Steda”. W komiksie zatytułowanym „Wędrówką życie jest człowieka” (to oczywiście cytat z wiersza Stachury) Maciej Jasiński – podobnie jak we wspomnianych wcześniej pracach – postanowił opowiedzieć historię swego bohatera poprzez przedstawienie najbardziej charakterystycznych epizodów w jego życiu. Komiks nie jest więc biografią sensu stricte, ale z drugiej strony nie brakuje w nim niczego, co naprawdę istotne.
Płynnie przechodzimy w nim od dzieciństwa i młodości do wieku dojrzałego; dowiadujemy się o ulubionym wyzwaniu Stachury w czasach szkolnych, jakim było wyskakiwanie z pociągu, aby tym samym skrócić sobie drogę do domu (to ważne w kontekście późniejszej nieudanej próby samobójczej, do jakiej doszło w kwietniu 1979 roku), o tym, jak dorabiał, grając w karty i jak wiecznie był bez pieniędzy, bo nie przywiązywał do nich żadnej wagi. Lejtmotywem opowieści jest pociąg – pojawiający się jako środek transportu („Sted” słynął z podróży po Polsce i świecie), ale również jako swoisty poetycki artefakt, uwieczniony chociażby w wierszu-pieśni „Biała lokomotywa”. Przy okazji kolejnych epizodów życia Stachury na kartach komiksu pojawiają się także inne wielkie postaci polskiej kultury lat 60. i 70., jak Jarosław Iwaszkiewicz (wspomniany przy okazji jego prasowych zachwytów nad tomem opowiadań „Jeden dzień”), reportażysta Ryszard Kapuściński (z którym Edward spotyka się w czasie pobytu na stypendium w Meksyku), poeta Ryszard Milczewski-Bruno (odwiedzający „Steda” w szpitalu), reżyser filmowy Witold Leszczyński (przy okazji wyjaśnione jest, jak Stachura trafił na plan jego „Rewizji osobistej”) oraz aktor Zdzisław Maklakiewicz (grający w „Rewizji…” jedną z głównych ról).
Kto oglądał zekranizowaną przez Leszczyńskiego już kilka lat po śmierci Stachury „Siekierezadę” (1985), także dostrzeże w komiksie kilka wątków nawiązujących do filmu i powieści (vide praca przy wyrębie lasu w Bieszczadach). Zostały one wplecione po to, by oddać zamiłowanie poety do natury oraz chęć ucieczki przed materializmem świata, przynoszącego jedynie rozczarowania. Jasińskiemu udaje się z oderwanych od siebie epizodów poskładać obraz człowieka nieprzeciętnego, wybitnie uzdolnionego, ale od najmłodszych lat żyjącego w mroku i tym samym skazanego na tragiczny koniec. Należy jednak podkreślić, że w scenach najbardziej dramatycznych – i nie chodzi tu akurat o nadmienioną już pierwszą próbę samobójczą – autorom komiksu udało się uniknąć dosłowności. Symbolizm ostatniego kroku „Steda”, który wyeksponowany został również na doskonałej okładce dzieła, jest dużo bardziej przejmujący. Rysunki Jacka Michalskiego – trochę szkoda, że czarno-białe – są udanym dopełnieniem scenariusza. Rysownik zadbał o realizm opowieści: postaci historyczne są wizualnie rozpoznawalne bez trudu, podobnie jak charakterystyczne miejsca, w jakich pojawia się bohater.



Tytuł: Edward Stachura. Wędrówką życie jest człowieka
Scenariusz: Maciej Jasiński
Data wydania: 30 września 2020
Cena: 0,00
Gatunek: biograficzny
Zobacz w:
Ekstrakt: 70%
powrót; do indeksunastwpna strona

86
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.