„Krótka historia Europy” Simona Jenkinsa adresowana jest do „czytelników, którzy nie mają czasu lub ochoty sięgnąć po obszerniejsze opracowania”. I jako czterystustronicowy wstęp do dziejów naszego kontynentu sprawdza się całkiem nieźle. Ale czy to znaczy, że jest to książka dobra?  |  | ‹Krótka historia Europy›
|
Autor już we wstępie przedstawia granice swojej narracji: otrzymujemy tu nie tylko głównie historię polityczną, ale też historię samego kontynentu, a nie europejskich narodów. Oznacza to, że w centrum całej opowieści znajdują się, cóż, kraje istniejące w centrum kontynentu: „Przez ubiegłe tysiąclecie serce dziejów Europy biło we Francji, Niemczech oraz w krajach z nimi sąsiadujących i tak pozostało do dziś”. O czym autor nie pisze wprost, historia powojennej Europy to także głównie losy tych państw, z których stopniowo wykształciła się Unia Europejska. Może to wynikać w dużej mierze z tego, że Jenkins po prostu średnio orientuje się w historii Europy Wschodniej (pojmowanej oczywiście w zachodni sposób, jako wszystko znajdujące się na wschód od Niemiec). Widać nawet „mistrzowskie” dzieła Normana Daviesa, z których autor czerpał, okazały się niedostatecznie dobre, by uzupełnić jego podstawowy brak zrozumienia dla tego regionu, jaki zdaje się cechować znaczącą większość zachodnich historyków. Oczywiście trudno zarzucić książce, która w samym tytule sugeruje pobieżne potraktowanie tematu, że jest zdecydowanie zbyt skrótowa. Gorzej, jeżeli w tej skrótowości znajdują się stwierdzenia, które w najlepszym przypadku można uznać za dyskusyjne. Dowiadujemy się chociażby, że „Rzymianie walczyli w zdyscyplinowanym szyku falangi… a na skrzydłach operowały rydwany” czy że Oktawian August „w pojedynkę zasługuje na miano założyciela nowożytnej Europy”. Okazuje się także, że Polska brała aktywny udział w wojnie trzydziestoletniej, a trzeci rozbiór Polski polegał na tym, że „Rosja wzięła Litwę, Austria –Kraków, a Prusy – Warszawę”. Fakt, że autor książki jest brytyjskim historykiem, jest bardzo znaczący. „Krótka historia Europy” okazuje się bowiem na wskroś przesiąknięta wyspiarskim spojrzeniem na dzieje kontynentu – i to mimo stwierdzenia autora, że głównymi aktorami w wielowiekowej historii Europy były takie państwa (czy raczej byty polityczne funkcjonujące przez lata na ich terenach) jak Francja, Niemcy, Holandia czy Włochy. Oderwanie Wysp Brytyjskich od europejskich problemów Jenkins podkreśla wielokrotnie – co jednocześnie wcale nie przeszkadza mu obszernie rozpisywać się o Wielkiej Karcie Swobód, angielskiej rewolucji czy demokratycznych przemianach XIX wieku (łącznie z ekspansją Wielkiej Brytanii na inne kontynenty). Jest to zapewne ukłon w stronę brytyjskiego czytelnika, szczególnie że całość podlana została sosem podkreślającym unikatowość i wyższość brytyjskiej kultury (Goethe „to jedyny europejski pisarz powszechnie uważany za dorównującego Szekspirowi”) i polityki. Poza gloryfikacją brytyjskości, książka bardzo jednoznacznie koncentruje się w ostatnich rozdziałach na roli oraz historii Unii Europejskiej (oraz ich poprzedniczek). W świetle Brexitu jest to jak najbardziej zrozumiałe, aczkolwiek, bądźmy ze sobą szczerzy, Europa to nie tylko Unia – coś z czego Jenkins zdaje sobie sprawę, ale o czym pisze dość niechętnie. Wyższość zachodu nad wschodem to zresztą jeden z nieuchronnych wątków przewijających się przez całą książkę – nie tylko w kontekście niewielkiego zainteresowania tym, co działo się na wschód od Niemiec, ale też w świetle ogromnych uproszczeń (a niekiedy wręcz błędów), jakich dopuszcza się autor pisząc o Europie Wschodniej. Wszystkie powyższe mankamenty będą widoczne i dotkliwe dla każdego czytelnika, który to i owo na temat historii wie. Jednocześnie dla kogoś, kto z historią niewiele miewa wspólnego, „Krótka historia Europy” może stanowić interesujący przyczynek do dalszego zgłębiania tematu. Szczególnie że została napisana bardzo przystępnie i każdy rozdział nakreśla główne fakty w taki sposób, by dać nam w miarę szeroki obraz wydarzeń i zachęcić do sięgnięcia po kolejne prace poświęcone danej epoce. Bibliografia nie należy jednak do szczególnie obfitych i jeżeli ktoś faktycznie chciałby traktować książkę Jenkinsa jako wstęp do poszerzania swojej znajomości tematu, to, niestety, jest zdany na siebie.
Tytuł: Krótka historia Europy Tytuł oryginalny: A Short History of Europe Data wydania: 15 września 2020 ISBN: 978-83-8188-035-0 Format: 440s. 150×215mm; oprawa twarda Cena: 49,90 Gatunek: historyczna, non-fiction Ekstrakt: 40% |