„Przyjaciel” Sigrid Nunez to spokojna, kameralna, ale niekoniecznie prosta opowieść o zwierzęciu i jego więzi z człowiekiem, o starości, przemijaniu i żałobie. A także o doli pisarza postrzeganej jako swego rodzaju fatum.  |  | ‹Przyjaciel›
|
Nowy Jork, czasy współczesne. Starzejący się znany pisarz, narcyz i lowelas, zmarł śmiercią samobójczą. Jego dużego rasowego psa imieniem Apollo przygarnia bliska znajoma, chociaż w jej wynajętym mieszkaniu obowiązuje zakaz trzymania zwierząt. To właśnie ona – powoli, z licznymi dygresjami – snuje opowieść o zmarłym, którego uważała za swojego mentora. O jego żonach, studentkach, seksistowskich poglądach, o tym, jak z biegiem lat zmieniła się mentalność w światku literackim i uczelnianym. Opowiada też o własnym doświadczeniu żałoby i o nawiązywaniu relacji z psem, który po swojemu przeżywa rozłąkę z panem. Interpretacja tytułu tej powieści dostarczyłaby dobrego tematu na wypracowanie. Czy tytułowym przyjacielem jest Apollo, czy jego nieżyjący pan, z którym narratorkę łączyły długoletnie, niejednoznaczne więzy? O niej samej dowiadujemy się finalnie bardzo niewiele. Jest niezamężną wykładowczynią akademicką w średnim wieku i nie mówi nam prawie nic więcej na swój temat. Woli opisywać mężczyznę, który pozostawał najważniejszą postacią w jej dorosłym życiu, chociaż nie była to w pełni zdrowa relacja. Istotnym wątkiem w „Przyjacielu” jest profesja pisarza i związane z nią stresy, wątpliwości oraz wewnętrzne dramaty, ujęte ze specyficznej perspektywy, w której literat staje się niejako więźniem, zakładnikiem swojego talentu. Znani mi autorzy niekoniecznie postrzegają siebie w takim świetle – może dlatego, że nie wykładają creative writingu na nowojorskiej uczelni… Książka Sigrid Nunez wzbudziła mój podziw, gdy chodzi o konstrukcję, a właściwie warsztatową maestrię – oszczędność słów w połączeniu z wielowarstwowością przekazu, gra nawiązaniami i symboliką (scena z łabędziami!) – natomiast emocjonalnie chyba nie poruszyła we mnie tych strun, które powinna, ale nie wiem, czy potrafię określić, dlaczego. Może takie nagromadzenie refleksji na temat życia, śmierci i pisarstwa (postrzeganego górnolotnie jako powołanie czy wręcz przeznaczenie) wydało mi się ostatecznie nieco płytkie? Żałuję też, że autorka nie zdecydowała się bardziej rozbudować tła. Akcja powieści rozgrywa się w Nowym Jorku – mieście dość charakterystycznym – a równie dobrze mogłaby się dziać w dowolnej amerykańskiej lub europejskiej metropolii. Doceniłam za to moment, gdy Nunez na chwilę wywraca opowiadaną historię na nice (czy przyjaciel narratorki rzeczywiście nie przeżył próby samobójczej? A jak to naprawdę było z jego psem?), przypominając nam, że literatura pozostaje przede wszystkim sztuką odpowiednio przekonującego kreowania iluzji. Zakończenie wydało mi się przewidywalne, ale stanowi nieubłagane i logiczne dopełnienie tej historii – trudno oczekiwać innego.
Tytuł: Przyjaciel Tytuł oryginalny: The Friend Data wydania: 12 czerwca 2019 ISBN: 978-83-953523-0-0 Format: 206s. 145×205mm Cena: 39,90 Gatunek: obyczajowa Ekstrakt: 80% |