powrót; do indeksunastwpna strona

nr 09 (CCI)
listopad 2020

Najgorsza z epok
Ali Smith ‹Jesień›
„Jesień”, tocząca się w burzliwym czasie brytyjskiego Brexitu, urzeka subtelnością, lekkością, ale też i głębią refleksji o tożsamości, upływie czasu i relacjach między ludźmi.
ZawartoB;k ekstraktu: 80%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Powieść szkockiej pisarki Ali Smith znalazła się w finale nagrody Bookera w 2017 roku i jest pierwszą z czterotomowego cyklu obejmującego cztery pory roku. Wszystkie po angielsku się już ukazały, miejmy nadzieję, że i polscy czytelnicy doczekają się ich edycji. „Jesień”, napisana krótko po brytyjskim referendum w sprawie wyjścia z Unii Europejskiej nazywana jest pierwszą powieścią „post-brexitowską”. Polityka, choć jest tu obecna, nie jest w tej powieści najważniejsza.
Trzydziestokilkuletnia Elisabeth regularnie odwiedza Daniela w domu opieki. Daniel ma już 101 lat, jest autorem piosenek (wiele z nich to przeboje). Młoda kobieta zna go od dziecka – byli sąsiadami, a mężczyzna był dla niej przewodnikiem po świecie dorosłych. Zastąpił jej ojca, którego nie znała. Matka Elisabeth nie akceptowała tych kontaktów, podejrzewając, że Daniel „prawdopodobnie jest gejem”. Poza tym dziewczynki nie przyjaźnią się przecież „w ten sposób” ze starszymi mężczyznami.
A jednak przyjaźń Elisabeth i Daniela wymyka się wszelkim stereotypom i jest dla Elisabeth jedną z najlepszych rzeczy, która wydarzyła się w jej dzieciństwie. Starszy sąsiad poświęcał jej czas, traktował ją z wyrozumiałością i cierpliwie słuchał. Ich rozmowy wzruszają, budzą nadzieję. Dzięki Danielowi Elisabeth rozwija swoje artystyczne zainteresowania, rozpoczyna studia na historii sztuki i jest obecnie wykładowczynią na uczelni. Wychowując się w rodzinnym domu, nie miałaby takich aspiracji.
Daniel wraca pamięcią do lat swojej młodości. Jego wspomnienia są oniryczne, jakby za mgłą, egzystuje on w zawieszeniu i bezczasie. Już sam początek powieści zdradza nam ten jedyny w swoim rodzaju nastrój i koloryt jego myśli. Ali Smith pisze z dużą dozą subtelności i lekkości: proza nie przytłacza, ale ma się wrażenie, że porywa nas na skrzydłach. Jest ulotna, a jednocześnie zapada głęboko i budzi emocje. Gdy Elisabeth odwiedza Daniela w domu opieki, mężczyzna przeważnie śpi. Ale to jej nie przeszkadza: poświęca mężczyźnie swój czas tak samo, jak on dawniej – jej. Czas – to najcenniejsze w relacji z drugą osobą, coś, co możemy dawać innym.
Wszystko to dzieje się w czasie Brexitu: „Była to najgorsza z epok, była to najgorsza z epok. Znowu”, tak rozpoczyna się „Jesień”. Powieść staje się zatem swoistą kroniką nowych, nieznanych jeszcze czasów; świadectwem rozpadu, narastania wielogłosu, który nie jest dialogiem. To drugi biegun międzyludzkich relacji: wykluczenie i brak akceptacji. Jakże odmienny od tego, co łączy Elisabeth i Daniela. „Panuj, Brytanio, nad falami. Najpierw dorwiemy Polaczków. Potem dorwiemy muzlimów. Potem dorwiemy Cyganów, a potem pedałów”. Recepta na „porządek z linijką w ręku” w kraju jest jasna i prosta. Nikt nie słucha, mówią wszyscy. Kraj się chwieje.
Jest jeszcze jedna bohaterka „Jesieni”. To Pauline Boty, jedna z ważnych postaci brytyjskiego pop-artu, tworząca dowcipne, dynamiczne kolaże, często przełamujące konwencję. Artystka zmarła przedwcześnie w 1966 roku i została niemal zapomniana. Była jednym z nielicznych kobiet tworzących sztukę w tym stylu.
Kłębią się myśli, marzenia, wspomnienia, ale podcinają ludziom skrzydła niepokój i brak stabilizacji – tylko pory roku niezmiennie, jedna po drugiej, przychodzą i odchodzą.



Tytuł: Jesień
Tytuł oryginalny: Autumn
Data wydania: 2 września 2020
Autor: Ali Smith
Przekład: Jerzy Kozłowski
Wydawca: W.A.B.
Cykl: Pory Roku
ISBN: 978-83-280-6016-6
Format: 304s. 135×202mm; oprawa twarda
Cena: 49,99
Gatunek: mainstream
Zobacz w:
Ekstrakt: 80%
powrót; do indeksunastwpna strona

34
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.