powrót; do indeksunastwpna strona

nr 01 (CCIII)
styczeń-luty 2021

Sześć światów Hain: Świat trzeci
Ursula K. Le Guin ‹Sześć światów Hain›
„Miasto złudzeń” to kolejna, po „Świecie Rocannona”, powieść drogi w dorobku Ursuli LeGuin. W ciekawy sposób wykorzystuje ona wątki z „Planety wygnania”, będąc jednocześnie, do pewnego stopnia, zapowiedzą „Czarnoksiężnika z Archipelagu”. A w tym wszystkim oferuje nad wyraz ciekawą, postapokaliptyczną wizję Ziemi.
‹Sześć światów Hain›
‹Sześć światów Hain›
Dość późno dowiadujemy się, że „Miasto złudzeń” jest odległą, ale bardzo wyraźną kontynuacją „Planety wygnania”, choć już na początku możemy wyraźnie dostrzec podobieństwo poruszanych tematów: wątki wojny oraz niełatwego przystosowania się ludzi pochodzących z różnych miejsc do zrozumienia siebie nawzajem. Kim jest anonimowy bohater, któremu zamieszkujący gęsty las plemię nadało imię Falk? Tego nie wie nawet on sam i podróż, na którą się wybierze, będzie stanowiła dla niego wyprawę w poszukiwaniu prawdy na swój temat.
Akcja powieści rozgrywa się na Ziemi, lecz minęło tysiąc lat od wojny, która rozpętała się między ludźmi a tajemniczymi Shinga. Ludzkość przegrała, a ich nowi tajemniczy władcy… cóż, o nich wiemy równie mało, co o Falku. Gdzieś tam są, krążą plotki o ich okrucieństwie i potędze, ale nieprędko przyjdzie nam poznać o nich prawdę. Jak łatwo możemy się domyślić, miejscem akcji jest Ameryka Północna, która po latach powróciła do swojego pierwotnego charakteru: gęste lasy, ogromne prerie pełne stad bizonów, okazjonalne ruiny dawnych zabudowań czy osady pełne zarówno przyjaznych i gościnnych ludzi, jak i wrogo nastawionych outsiderów.
Wszyscy ludzie żyją w strachu przed tajemniczymi Shinga, którzy podbili Ziemię (i prawdopodobnie inne światy Ligi), zakazali podróży międzyplanetarnych, „zniszczyli naszą naukę, spalili książki, a co gorsza, przeinaczyli wszystko, co nam pozostało”. Nie ma przy tym żadnego znaczenia, że prawo narzucone przez zdobywców zabraniało ludziom zabijania – koszt takiego pacyfizmu był dla wszystkich, nawet dla tych, którzy nie widzieli na oczy żadnego przedstawiciela rasy nowych panów, zdecydowanie zbyt duży. Ucisk obcych, nawet jeśli nie ingerował w żaden bezpośredni sposób w życie i codzienność resztek ludzkości, był trudny do zniesienia.
Stopniowo przypominając sobie swoje poprzednie losy, Falk zaczyna również kwestionować słuszność narzuconego zakazu zabijania – co z tego, że Shinga (jak od dawna podejrzewa) zachowali go przy życiu, skoro swoją technologią wymazali jego całą pamięć, odbierając mu to, co najważniejsze dla każdej jednostki: jego osobowość.
Co ciekawe, Le Guin nie każe Falkowi mozolnie odkrywać swojej przeszłości: po dotarciu do celu wędrówki, tytułowego miasta, zostaje on wręcz zasypany informacjami na temat swojego prawdziwego pochodzenia. I tylko od niego będzie zależało, czy uwierzy w cokolwiek, co przedstawiają mu Shinga, prezentujący się nie jako obcy, ale zwykli ludzie, którzy postanowili uratować Ligę przed upadkiem i zaprowadzić porządek w chaosie. Es Toch, miasto złudzeń, okazuje się dla Falka labiryntem (w metaforycznym sensie), przez który będzie musiał przebrnąć, by odkryć prawdę. Jak zauważyła w swojej recenzji Beatrycze Nowicka, wyprawa Falka jest powielaniem pewnych schematów fabularnych, do których Le Guin sięgała niejednokrotnie w swojej karierze pisarskiej.
Godne uwagi jest również to, w jaki sposób w pozornie pozbawionej dramatycznych wydarzeń powieści autorka zdołała (szczególnie po przybyciu bohatera do Es Toch) opisać stopniowo zaciskającą się wokół Falka sieć. Ani on, ani tym bardziej czytelnik, nie wiedzą w pełni, ile ze słów wypowiadanych przez gospodarzy jest prawdą. Miasto faktycznie pełne jest złudzeń, kuszących obietnic i nadziei na lepszą przyszłość, którą mieliby zagwarantować wyłącznie nowi władcy.
Brakuje, nawet w finale, wartkiej akcji i znacząca większość końcowych wydarzeń to wewnętrzne przemyślenia Falka, jego próby odkrycia prawdy oraz znalezienia wyjścia z pozornie niemożliwej do rozwiązania sytuacji. Nietypowo przedstawiła Le Guin przemianę głównego bohatera oraz jego próby zrozumienia samego siebie – czy raczej dwóch osobowości, które w pewnym momencie musi ze sobą pogodzić. Ostateczne zwycięstwo jest wynikiem zarówno sprytu, jak i sporej dozy humanizmu, tak powszechnego w prozie tej autorki.
Choć jest to w głównej mierze powieść o poszukiwaniu prawdy na temat samego siebie, nie brakuje tu (szczególnie w opisach świata) takich wątków jak przemijanie i niezmienność w jednym:
„Poranek był rześki, spokojny i świeży – tak jak wówczas, gdy pierwotni mieszkańcy tego kraju budzili się w swych składanych spiczastych domach i wychodzili na zewnątrz, aby zobaczyć słońce wstające ponad ciemnym lasem. Poranki są zawsze takie same i jesień jest zawsze jesienią, lecz lat liczonych ludzkich życiem jest wiele. W tym kraju żyli niegdyś pierwotni mieszkańcy… a po nich przyszli następni, zdobywcy. I jedni, i drudzy przepadli, podbici i zwycięzcy, miliony istot, wszystkie zebrane razem w nieokreślony punkt na horyzoncie minionego czasu. Gwiazdy zostały zdobyte i znów stracone. Lata wciąż mijały i było ich tak wiele, że las z pradawnych czasów, całkowicie zniszczony, kiedy ludzie tworzyli i spełniali swoją historię, wyrósł na nowo.”
Wątki postapokaliptyczne nie wynikają tutaj wcale z powszechnej zagłady, jaka dotknęła ludzkość, ale z samego faktu kontroli nad nimi przez przybyłych z gwiazd Shinga. W porównaniu ze znanymi nam sukcesami Ligi, odkrywaniem nowych światów i poszerzaniem granic nauki, Le Guin bezustannie zadaje pytanie: czy cena za wszechobecny pokój narzucony przez zdobywców nie jest zbyt wysoka?



Tytuł: Sześć światów Hain
Data wydania: 3 listopada 2015
Cykl: Hain
ISBN: 978-83-8069-175-9
Format: 944s. 151×231mm; oprawa twarda
Cena: 69,90
Zobacz w:
powrót; do indeksunastwpna strona

34
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.