Fire! nieustannie ewoluuje. Nie jest tak, że Mats Gustafsson, Johan Berthling i Andreas Werliin, stworzywszy dla siebie atrakcyjną niszę, postanowili okopać się w niej i grać dokładnie te dźwięki, jakich oczekują po nich fani. Dowodem na to „Defeat” – najnowszy krążek tria, które tym razem rozrosło się do… nie, nie Orkiestry (w nawiązaniu do Fire! Orchestra), ale kwintetu.  |  | ‹Defeat›
|
To nie przypadek, że skandynawski jazz improwizowany ma w naszym kraju tylu wielbicieli. Że artyści pokroju Matsa Gustafssona, Martina Küchena, Garda Nilssena, André Rolighetena, Kjetila Møstera, Frodego Gjerstada czy Paala Nilssen-Love’a cieszą się nad Wisłą sporym uznaniem. Artyści ci nie tylko ciężko na to pracują, ale obdarzeni są również nadzwyczajnym talentem, by nie rzec – iskrą Bożą. Trio Fire!, które ma również swoją bigbandową wersję pod postacią Fire! Orchestra („ Ritual”, 2016; „ Arrival”, 2019; „ Actions”, 2020), zalicza się do grona tych skandynawskich wykonawców, którzy są najbardziej hołubieni przez krytyków. Na jego czele od samego początku, czyli od kilkunastu lat, stoi szwedzki saksofonista, flecista i klarnecista Mats Gustafsson, który u swego boku ma (kontra)basistę Johana Berthlinga oraz perkusistę Andreasa Werliina. Dwaj ostatni udzielają się w wielu projektach, razem grając między innymi w fenomenalnym big bandzie Küchena Angles 9 (i jego wariantach). Od 2009 roku Fire! swej wersji kameralnej wydało siedem pełnowymiarowych albumów: począwszy od „You Liked Me Five Minutes Ago” (2009), poprzez „Unreleased?” (2011, z towarzyszeniem Jima O’Rourke’a), „In the Mouth – A Hand” (2012, z pomocą Orena Ambarchiego), „(Without Notocing)” (2013), aż po – omawiane już na naszych łamach – „ She Sleeps, She Sleeps” (2016), „ The Hands” (2018) i najnowszy „Defeat”, który ukazał się 19 lutego nakładem – tradycyjnie, jak wszystkie poprzednie –norweskiej wytwórni Rune Grammofon. Zawarte na płycie utwory nagrano w studiu The Village Recording w Vanløse (na przedmieściach Kopenhagi) w dwóch podejściach: w październiku 2019 oraz w lutym 2020 roku. Co ciekawe, tym razem trio rozrosło się do kwintetu, albowiem do udziału w sesji Mats, Johan i Andreas zaprosili jeszcze puzonistę i suzafonistę Matsa Äleklinta oraz trębacza Gorana Kajfeša, którzy również udzielają się we wspomnianym powyżej Angles 9. Poza tym Kajfeš grywa z Berthlingiem także w innych – prowadzonych przez siebie – projektach, jak Subtropic Arkestra czy Tropiques. Ekipa zna się więc doskonale! Poprzednia płyta Fire!, to jest „ The Hands”, utrzymana była w stylistyce freejazzowej, ale z bardzo silnymi wpływami jazz-rocka i noise’u (pod wieloma względami przypominała więc to, co Gustafsson proponuje, grając pod takimi szyldami The Thing oraz The End); w przypadku „Defeat” lider poszedł w zupełnie innym kierunku. Dość powiedzieć, że tym razem – obok saksofonu barytonowego (sztandarowego dla siebie instrumentu) – Gustafsson sięgnął po… flet. Jednocześnie trud zaaranżowania dęciaków scedował na jednego z dwóch gości – Matsa Äleklinta, co świadczy o tym, że zależało mu na diametralnej zmianie brzmienia. I to się udało w stu procentach. Nowy album, zachowując podstawowe elementy stylu tria (i mrocznego nordic-jazzu), otwiera jednak nowe furtki, odważniej podążając w stronę muzyki etnicznej. Wielbiciele „starego” Fire! mogą być po pierwszym odsłuchu „Defeat” odrobinę zaskoczeni, ale nie mam wątpliwości, że szybko zaakceptują nowe oblicze zespołu i z dumą postawią ten krążek obok wcześniejszych dokonań szwedzkiego tria.  | |
Album otwiera dziewięciominutowy „A Random Belt. Rats You Out” – i już pierwsze jego sekundy świadczą o tym, że będziemy mieli do czynienia z nową odsłoną. Instrumentem od samego początku wiodącym prym jest bowiem flet. Nawet kiedy rozbrzmiewa pulsujący rytm, monotonnie podawany przez gitarę basową Berthlinga i perkusję Werliina, Gustafsson pozostaje przy etnicznie brzmiącym flecie. Z czasem jednak robi miejsce dla pozostałych dęciaków – puzonu Äleklinta i trąbki ćwierćtonowej Kajfeša. Utwór z czasem nabiera mocy, lecz nie traci przy tym nic na melodyjności. Dwuczęściowy „Each Millimeter of the Toad” kontynuuje tę drogę poszukiwań, choć pojawia się tutaj również nowy element – lider sięga po elektronikę. Nie przesadza z nią jednak, a w odpowiednim momencie w ogóle wycisza. Wtedy na pierwszym planie pozostaje po raz kolejny hipnotyczna, zasysająca sekcja rytmiczna i improwizujący flet. W części drugiej kompozycji zespół wraca do punktu wyjścia i pokazuje, jak na tej samej bazie rytmicznej można wznieść zupełnie inną budowlę. Wielce pomocni są w tym także zaproszeni do studia goście, aczkolwiek najważniejszą rolę odgrywa mimo wszystko Gustafsson. To za jego sprawą – i jego saksofonu – utwór nabiera mrocznego, elegijnego charakteru. Dopiero w finale Äleklint i Kajfeš przełamują żałobny nastrój, wieńcząc całość stonowanym swingowaniem. Taneczne jest również otwarcie „Defeat (Only Further Apart…)”, choć w dalszej części muzycy diametralnie zmieniają nastrój – sygnał do tego daje solo Äleklinta na puzonie, po którym dęciaki ponownie – jak w „Each Millimeter of the Toad, Part 2” – popadają w „płaczliwe” tony. W finałowym „Alien (To My Feet)” słyszymy pełną gamę instrumentów dętych; charakterystyczne dźwięki puzonu i saksofonu barytonowego, a nade wszystko potężnego suzafonu przydają tej kompozycji patetyzmu. Wyobraźcie więc sobie, jak wielkie wrażenie musi robić na ich tle (a nie zapominajmy też o „głębokim” basie) z czasem coraz subtelniejszy flet, którego partia spina klamrą cały concept-album Fire!. Absolutnie nie miałbym nic przeciwko temu, aby i na kolejnej płycie formacji Mats Gustafsson kontynuował tę drogę poszukiwań. A najlepiej gdyby stworzył na bazie „Defeat” nową jakość – zespół lokujący się (stylistycznie i personalnie) pomiędzy Fire! a Fire! Orchestra. Pierwszy krok został uczyniony. Skład: Mats Gustafsson – flet, saksofon barytonowy, efekty elektroniczne Johan Berthling – gitara basowa Andreas Werliin – perkusja
gościnnie: Mats Äleklint – puzon, suzafon, aranżacja instrumentów dętych Goran Kajfeš – trąbka ćwierćtonowa
Tytuł: Defeat Wykonawca / Kompozytor: Fire!Data wydania: 19 lutego 2021 Nośnik: CD Czas trwania: 36:15 Gatunek: jazz W składzie Utwory CD1 1) A Random Belt. Rats You Out: 09:03 2) Each Millimeter of the Toad, Part 1: 04:52 3) Each Millimeter of the Toad, Part 2: 05:38 4) Defeat [Only Further Apart…]: 06:45 5) Alien [to My Feet]: 09:57 Ekstrakt: 80% |