Muzyczna archeologia? Jak najbardziej. Ale w pełni uzasadniona. W myśl Horacjańskiej sentencji: „Nie wszystek umrę” chcemy w naszym cyklu przypominać Wam godne ocalenia płyty sprzed lat. Albumy, które dawno już pokrył kurz, a ich autorów pamięć ludzka nierzadko wymazała ze swoich zasobów. Dzisiaj pierwsza sygnowana własnym nazwiskiem produkcja duńskiego trębacza Pallego Mikkelborga.  |  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Chociaż przed tygodniem definitywnie zakończyliśmy – przynajmniej w tej rubryce – przygodę z norweskim gitarzystą Terjem Rypdalem, to jednak przez najbliższe tygodnie (a może nawet miesiące) pozostaniemy w Skandynawii. Tyle że przeniesiemy się z Norwegii bardziej na południe, na Półwysep Jutlandzki i Zelandię, czyli do Danii. Na głównego bohatera najbliższych edycji „Non Omnis Moriar” wyrośnie tym samym urodzony w Kopenhadze w 1941 roku – trębacz Palle Mikkelborg. Który zresztą parokrotnie przewinął się już w tekstach publikowanych w „Esensji”. Pojawiał się bowiem na płytach sygnowanych nazwiskami George’a Russella („ The Essence of George Russell”, 1966-1967/1971), Philipa Catherine’a („ September Man”, 1974), Rypdala („ Waves”, 1978; „ Descendre”, 1980) czy duetu John Lee & Gerry Brown („ Chaser”, 1979). Tak naprawdę była to jednak tylko jego działalność „uboczna” (w zasadzie akompaniatorska), sporo czasu poświęcał bowiem również (a może raczej: przede wszystkim) na kierowanie własnymi projektami artystycznymi. Profesjonalną grę na trąbce Mikkelborg zaczął jako piętnastolatek; wkrótce potem zaczął swoje umiejętności rozwijać w Królewskim Konserwatorium Muzycznym, po ukończeniu którego w 1963 roku został przyjęty w skład jazzowego big bandu Radia Duńskiego (funkcjonującego jako Radiojazzgruppen). Z nim zarejestrował swoje pierwsze płyty: „Sahib Shihab and the Danish Radio Jazz Group” (1965) oraz wypełnioną w stu procentach improwizacjami „The Radio Jazz Group” (1965). Notowania Pallego szybko rosły i w 1967 roku, mając zaledwie dwadzieścia sześć lat, został liderem formacji (był nim do 1972 roku, kiedy to zdecydował się pójść własną drogą), co otworzyło mu drogę do realizacji własnych pomysłów. Chociaż nieśmiałe próby kompozytorskie podejmował już wcześniej, teraz postanowił jednak pójść na całość i stworzyć dwie suity, które połączyłyby jego zainteresowania klasyczne (wyniesione z czasów spędzonych w murach konserwatorium) i jazzowe. Ukazały się one pod koniec 1967 roku na longplayu zatytułowanym „The Mysterious Corona”, który ukazał się za sprawą kopenhaskiej wytwórni Debut Records (założył ją na początku lat 60. Ole Vestergaard Jensen, początkowo „wypożyczając” katalog Charlesa Mingusa, potem dorzucając do oferty własne produkcje).  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Materiał na płytę zarejestrowano w ciągu dwóch dni w kopenhaskim studiu Radia Duńskiego: pierwszego (28 sierpnia 1967 roku) nagrano suitę tytułową (wypełniła ona następnie stronę A winylowego krążka), kolejnego natomiast – „M.B. Cyclus” (która trafiła na stronę B). Skład big bandu różnił się nieco. W pracy nad „The Mysterious Corona” Mikkelborg wykorzystał bowiem dodatkowo instrumenty kojarzące się zazwyczaj z muzyką klasyczną, to jest róg, obój, wiolonczelę oraz kwartet smyczkowy. I nie zrobił tylko po to, by zostać uznanym za ekscentrycznego artystę. Po prostu ta jego kompozycja stara się właśnie łączyć współczesny (oczywiście w kontekście lat 60. XX wieku) jazz z kameralistyką. Z kolei w trakcie nagrywania drugiej suity Palle zdecydował się jeszcze bardziej rozszerzyć sekcję dętą, choć i bez dwóch doproszonych instrumentalistów i tak liczyła – włącznie z liderem – osiem osób. Do tego dochodziły: fortepian, gitary elektryczna i akustyczna oraz rozbudowana sekcja rytmiczna (z wibrafonem, tamburynem i marakasami). Już ta wyliczanka wystarczy chyba, aby zdać sobie sprawę, że w przypadku „The Mysterious Corona” mamy do czynienia z dziełem niezwykłym. Bez dwóch zdań wyrosłym z inspiracji George’em Russellem (vide „ The Essence of George Russell” oraz „ Othello Ballet Suite / Electronic Organ Sonata No. 1”).  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Kompozycje Pallego Mikkelborga, jakie trafiły na debiutancki krążek Duńczyka, to klasyczny, jak na tamte czasy, przykład muzyki „trzeciego nurtu”, stanowiącego syntezę tak zwanej muzyki poważnej (która przecież nie zawsze była i jest „poważna”) z jazzem (w przyszłości także awangardowym). Czego można spodziewać się po tym wydawnictwie? W przypadku „The Mysterious Corona” (chodzi o suitę, nie cały longplay) trzech fragmentów stricte jazzowych obudowanych krótszymi klasycznymi. To one właśnie stanowią klamrę narracyjną: od opartej na smyczkach (skrzypce plus wiolonczela) introdukcji „Corona”, poprzez klimatyczny „Cosmos” (z dodatkami w postaci klarnetu, wibrafonu i gitary elektrycznej) i podniosły „Religious Feelings” (jeśli nie myli mnie słuch, to na plan pierwszy wybija się tam eufonium), aż po zamykający utwór „Awe” (będący bardziej ilustracyjną wersją „Corony”). Pomiędzy nimi dominuje głównie jazz modalny, z wybijającymi się na plan pierwszy dęciakami (na trąbce i skrzydłówce zagrał między innymi Allan Botschinsky), niekiedy jednak ustępującymi miejsca innym instrumentom (fortepianowi, gitarze, smyczkom, które, jak widać i słychać, zostały wykorzystane również we fragmentach jazzowych).  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
„Overwhelming Emotion”, „Birds Fly” i „Magic” różnią się od tych klasycznych także dynamiką i zapędami improwizacyjnymi solistów. Członkowie sekcji dętej z lubością wchodzą ze sobą w interakcje – dialogują, przekomarzają się nawzajem, by ostatecznie zawsze, podbijając poziom energii, przemówić unisono. Choć nie brakuje też popisów solowych saksofonistów czy trębaczy. W wypełniającej stronę B suicie „M.B. Cyclus” mamy do czynienia już tylko z jazzowym big bandem, ale to wcale nie oznacza, że i tu nie spotkają nas niespodzianki. Pierwszą jest fragment otwierający całość, czyli orientalny „Ming”, z chińskim motywem zagranym na flecie. W pulsującym za sprawą perkusjonaliów „Short Cart” mamy z kolei pełen rozmachu popis trębacza (być może Mikkelborga), a zaraz potem wirtuozerską solówkę gitarzysty Olego Molina, który w „La Mijas” odkłada na bok swoje „wiosło” elektryczne i sięga po… hiszpańską gitarę akustyczną. Andaluzyjski wtręt jest o tyle nietypowy, że zagrany w duecie z trąbką.  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Dla odmiany energetyczna „Mongolia” to mocny ukłon w stronę garażowego rocka (spod znaku „british invasion”), chociaż i tutaj znalazło się miejsce na zadziorne partie saksofonu i trąbki. Powrót do klasycznego jazzu następuje dopiero w „Beauty M.”, któremu ton nadają powłóczyste dęciaki, wibrafon i niepokojąco brzmiący kontrabas (zagrał na nim Niels-Henning Ørsted Pedersen, postać w kolejnych latach dla sceny skandynawskiej ikoniczna), a całość wieńczy freejazzowa miniatura, zatytułowana zresztą adekwatnie do sytuacji – „Free Bee”. Wprawdzie „The Mysterious Corona” trudno uznać za arcydzieło, ortodoksom może przeszkadzać zwłaszcza rozchwianie stylistyczne poszczególnych fragmentów obu suit, ale nie da się ukryć, że ten przegląd muzycznych zainteresowań Pallego Mikkelborga świadczy nie tylko o jego bardzo szerokich horyzontach, lecz także umiejętnościach (jako muzyka i kompozytora). Czemu Duńczyk da zresztą wyraz w wielu późniejszych projektach, jak chociażby Iron Office czy Entrance. Skład: Palle Mikkelborg – trąbka, muzyka Palle Bolvig – trąbka Allan Botschinsky – trąbka, skrzydłówka Neils Husum – klarnet basowy, saksofon sopranowy, saksofon tenorowy Jørgen Jensen – klarnet, saksofon altowy Bent Nielsen – klarnet, flet piccolo Ray Pitts – flet, saksofon tenorowy Torolf Mølgaard – puzon, eufonium Ole Molin – gitara elektryczna, hiszpańska gitara akustyczna Bent Axen – fortepian Neils-Henning Ørsted Pedersen – kontrabas Louis Hjulmand – wibrafon Bjarne Rostvold – perkusja, tamburyn, marakasy Alex Riel – perkusja
oraz
(1-7) Preben Garnov – róg Niels Peters – obój Ib Hermann Lund Christensen – wiolonczela Aage Petersen – skrzypce Bent Jørgensen – skrzypce Orla Levin Jørgensen – skrzypce Finn Ziegler Holm – skrzypce
(8-13) Ole Kurt Jensen – puzon basowy Uffe Karskov – klarnet, flet, saksofon tenorowy
Tytuł: The Mysterious Corona Data wydania: 1989 Nośnik: Winyl Czas trwania: 37:06 Gatunek: jazz, klasyczna W składzie Palle Mikkelborg, Palle Bolvig, Allan Botschinsky, Neils Husum, Jørgen Jensen, Bent Nielsen, Ray Pitts, Torolf Mølgaard, Ole Molin, Bent Axen, Neils-Henning Ørsted Pedersen, Louis Hjulmand, Bjarne Rostvold, Alex Riel, Preben Garnov, Niels Peters, Ib Hermann Lund Christensen, Aage Petersen, Bent Jørgensen, Orla Levin Jørgensen, Finn Ziegler Holm, Ole Kurt Jensen, Uffe Karskov Utwory Winyl1 1) Corona: 02:06 2) Overwhelming Emotion: 05:00 3) Cosmos: 02:01 4) Birds Fly: 04:17 5) Religious Feelings: 00:45 6) Magic: 04:09 7) Awe: 01:18 8) Ming: 01:05 9) Short Cart: 04:24 10) La Mijas: 04:31 11) Mongolia: 03:28 12) Beauty M.: 03:28 13) Free Bee: 00:40 Ekstrakt: 80% |