powrót; do indeksunastwpna strona

nr 2 (BRE2)
Sebastian Chosiński #1 2022

East Side Story: Jak spuszczone ze smyczy wściekłe psy…
ciąg dalszy z poprzedniej strony
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
W żonę – drugą już – cara Iwana, Marię Tiemriukową, wcieliła się trzydziestodwuletnia Ramilia Iskander, absolwentka najpierw szkoły muzycznej (w klasie akordeonu i śpiewu chóralnego), a następnie Państwowego Instytutu Sztuki i Kultury w rodzinnym Czelabińsku na Uralu. Od 2002 roku aktorka mieszka i pracuje w Moskwie (w Teatrze Dramatycznym imienia Konstantina Stanisławskiego). W filmie zadebiutowała trzy lata później w sensacyjnym serialu Siergieja Winogradowa „Opieratiwnyj psiewdonim”. Z jej ważniejszych ról warto wspomnieć jeszcze o tegorocznym telewizyjnym melodramacie z wątkiem kryminalnym „Po sliedu Feniksa” Andrieja Sieliwanowa. W role dwóch słynnych opryczników Aleksieja Basmanowa oraz Niemca Heinricha von Stadena wcielili się Rosjanin Aleksandr Domogarow („Ogniem i mieczem” Jerzego Hoffmana i „Indi” Aleksandra Kirienki) oraz mieszkający od 1991 roku w Petersburgu Fin Ville Haapasalo (między innymi „Osobliwości narodowego polowania” i „Kukułka” Aleksandra Rogożkina). Iwan Ochłobystin – pamiętny „szalony mnich” Grigorij Rasputin ze „Spisku” (2007) Stanisława Libina oraz scenarzysta thrillera science fiction „Paragraf 78” (2007) Michaiła Chlieborodowa – zagrał Wassiana, carskiego trefnisia. Najgorszemu z łotrów Malucie Skuratowowi swoją twarz podarował Jurij Kuzniecow, czytelnikom „Esensji” znany z wojennej „Przeprawy” (2009) Dmitrija Makiejewa. Krewniaka metropolity, wojewodę Iwana Kołyczowa, zagrał natomiast, pochodzący z syberyjskiego Omska, Aleksiej Makarow (rocznik 1972). Zanim został studentem stołecznego Państwowego Instytutu Sztuk Teatralnych (GITIS), pracował jako strażak (na nocną zmianę), bileter w kabarecie oraz ładowacz. Po ukończeniu studiów został etatowym aktorem moskiewskiego Teatru imienia Mossowieta. Poza serialami – między innymi „Rostow-papa” (2001-2004) i „Dniewnik ubijcy” (2002) Kiryła Sieriebriennikowa, „Moskiewska saga” (2004) Dmitrija Barszczewskiego, „Oficery 1-2” Murada Alijewa (2006) oraz Zinowija Rojzmana (2009) – grywał niewiele; z ról kinowych warto wspomnieć jedynie te w filmach Stanisława Goworuchina („Woroszyłowskij striełok”, 1999) oraz Filipa Jankowskiego („W dwiżenii”, 2002).
Autorem scenariusza jest czterdziestoletni dzisiaj Aleksiej Iwanow, urodzony w Niżnym Nowogrodzie w czasach, gdy miasto nazywało się jeszcze – na cześć słynnego pisarza – Gorki. W 1987 roku rozpoczął studia dziennikarskie na Państwowym Uniwersytecie Uralskim w Swierdłowsku (obecnym Jekaterynburgu); później przeniósł się jednak na historię sztuki i kulturoznawstwo. Karierę pisarską rozpoczął w 1990 roku od opowiadań science fiction. Zanim zdobył rozgłos i był w stanie utrzymać się z pisania, imał się bardzo różnych zajęć – od stróża nocnego, poprzez nauczyciela, wykładowcę akademickiego, aż po przewodnika turystycznego. Sławę zdobył sześć lat temu powieścią historyczną „Sierdce Parmy”, której akcję umieścił na Uralu w XIV wieku. „Car” jest jego scenariuszowym debiutem, choć – jak sam twierdzi – kilka jego powieści ma zostać w najbliższych latach przeniesionych na ekran. Autorem ścieżki dźwiękowej jest – urodzony w ukraińskim Charkowie w 1953 roku – Jurij Krasawin, do tej pory komponujący przede wszystkim na potrzeby filmów i seriali telewizyjnych. I to, niestety, słychać – oprawa muzyczna obrazu Łungina, całkowicie pozbawiona rozmachu i polotu, jest bowiem jednym z najsłabszych punktów dzieła. Nieźle za to prezentują się zdjęcia. Trudno jednak się temu dziwić, skoro operatorem był Amerykanin Tom Stern, od siedmiu lat etatowy współpracownik… Clinta Eastwooda („Krwawa profesja”, 2002; „Rzeka tajemnic”, 2003; „Za wszelką cenę”, 2004; „Listy z Iwo Jimy” i „Sztandar chwały”, 2006; „Gran Torino” i „Oszukana”, 2008).
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
„Cara” na pewno, mimo wszystkich jego mankamentów, warto zobaczyć. Głównie z uwagi na wspaniałe kreacje Piotra Mamonowa i nieodżałowanego Olega Jankowskiego. Warto też zastanowić się nad stawianymi przez reżysera odwiecznymi pytaniami o ludzką naturę. I podkreślić pointę filmu – że każdy tyran na końcu pozostaje sam.
Epilog:
Spośród wszystkich bohaterów opowiedzianej przez Pawła Łungina historii najdłużej żył car Iwan IV Groźny. Po rozwiązaniu opryczniny terror w kraju zelżał, ale car nigdy nie odzyskał wewnętrznego spokoju. Do końca życia zmagał się z koszmarami i własnym sumieniem, w ostatnich latach pogrążając się na dodatek w irytującej otoczenie dewocji. Zmarł w 1584 roku, mając pięćdziesiąt cztery lata i grubo ponad sto tysięcy istnień ludzkich na koncie.
Metropolita Filip po zdjęciu z urzędu został wysłany do monasteru w Twerze; tam też w 1569 roku pofatygował się Maluta Skuratow, aby udusić go poduszką. Najsłynniejszy oprycznik Iwana przeżył swoją ofiarę o cztery lata; zginął w czasie walk o inflancką twierdzę Biały Kamień (dzisiejsze estońskie Paide). W tym samym, co Filip, roku zmarła pokazana w filmie druga żona monarchy Maria Tiemriukowa.
Oprycznik Aleksiej Basmanow, bojar i wojewoda, został zamordowany w 1570 roku na rozkaz cara przez własnego syna Fiodora. Władca stracił do niego zaufanie, kiedy do jego uszu dotarły plotki o zmawianiu się mieszkańców Pskowa i Nowogrodu Wielkiego z Zygmuntem Augustem. Ślad po Fiodorze ginie już jednak rok później – albo został zabity, albo wywieziony z całą rodziną nad Jezioro Białe, gdzie trafił do lochu w jednym z monasterów.
Więcej szczęścia miał niemiecki najemnik Heinrich von Staden, pochodzący z Ahlen nieopodal Münster w Nadrenii Północnej-Westfalii. Po rozwiązaniu opryczniny wyniósł się z Moskwy na północ kraju; w 1576 roku wsiadł na zagraniczny statek i odpłynął do Niderlandów. Potem przebywał we Francji i Szwecji, posłował do cesarza Rudolfa II Habsburga i króla Polski Stefana Batorego (1578-1579), uchodząc za – jak byśmy to dzisiaj określili – „specjalistę od spraw wschodnich” (doradzał między innymi królowi Szwecji Janowi III Wazie i cesarzowi Rudolfowi, jak podbić Ruś). Pozostawił po sobie interesujące, choć dalekie od obiektywizmu zapiski o szesnastowiecznej Moskwie. Data i miejsce jego śmierci są nieznane.



Tytuł: Car
Tytuł oryginalny: Царь
Reżyseria: Paweł Łungin
Zdjęcia: Tom Stern
Scenariusz: Aleksiej Iwanow
Rok produkcji: 2009
Kraj produkcji: Rosja
Czas trwania: 116 min
Gatunek: dramat, historyczny
Zobacz w:
Ekstrakt: 70%
powrót; do indeksunastwpna strona

580
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.