Dwa zbiory opowiadań argentyńskiej pisarki w jednym tomie zatytułowanym „Niebezpieczeństwa palenia w łóżku” kreują niepokojący świat, w którym dzieje się mnóstwo zła.  |  | ‹Niebezpieczeństwa palenia w łóżku›
|
Argentyńska pisarka Mariana Enriquez jest już doskonale znana polskim czytelnikom. Jej tom opowiadań „To, co utraciłyśmy w ogniu” ukazał się u nas w 2017 roku (nakładem Wydawnictwa Czarna Owca). Obecnie dostajemy go ponownie, ale w połączonej edycji z pierwszym w jej karierze zbiorem krótkich form „Niebezpieczeństwa palenia w łóżku”, który w oryginale został wydany w 2009 roku. W zeszłym roku wydano także jej czwartą w dorobku powieść „ Nasza część nocy”, fascynującą oryginalnością spojrzenia i siłą ekspresji. Nie inaczej jest z opowiadaniami. Wspólna edycja dwóch tomów to bardzo dobra decyzja wydawcy, pokazuje bowiem, jak konsekwentną pisarką jest Mariana Enriquez. Wszystkie teksty są jednakowo mroczne i przerażające okrutną wizją przedstawionego w nich świata. Ich przekład z pewnością nie był łatwym zadaniem, ale tłumaczka Marta Jordan poradziła sobie z nim wspaniale, akcentując spójność literackiej kreacji autorki z Argentyny. W centrum wszystkiego znajduje się zło i najbardziej dramatyczne jest to, że przedstawione tu postacie nie walczą z nim, ale mu ulegają, fizycznie i psychicznie poddają się jego niszczycielskiej sile. Zdanie z opowiadania „Patio sąsiada” najpełniej to ilustruje: „(…) ich życie było pełne lęków, (…) zbyt naznaczone, ze stale widocznymi bliznami”. Wiodącym motywem tych prozatorskich form jest doświadczenie kobiecości, często także – wchodzenie w dorosły świat, który nigdy nie jest u Enriquez bezproblemowy. Bohaterki noszą, jak zostało to ujęte wcześniej: „stale widoczne blizny”: przeżywają lęki, mają depresję i myśli samobójcze. Stawanie się kobietą, odkrywanie seksualności to przekleństwo, permanentny ból i cierpienie, także fizyczne, a wszystko to budzi poczucie niedopasowania i obcości, szczególnie dotkliwe w „uświęconym tradycją” świecie patriarchatu. Indywidualne dramaty poszczególnych bohaterek są przedstawiane nad wyraz naturalistycznie, z fizjologicznymi szczegółami i dosadnymi opisami. Opowiadania budzą wiele emocji, paraliżują, powodują wręcz fizyczny ból. Ale jest w nich jeszcze coś innego: dotykają one też wymiaru nierzeczywistego, penetrują światy wyobrażone, wędrują w obszary znane z ludowych podań czy mitów. Mariana Enriquez często sięga po elementy horroru, co zwiększa siłę ekspresji jej prozy. Przerażające wizje, kontakt z duchami, bliskość śmierci – można by rzec że są to już „znaki firmowe” prozy argentyńskiej pisarki. Surrealistyczna warstwa twórczości Enriquez to nie tylko sposób na rozrywkową atrakcyjną lekturę. To także głęboki w swoim zamyśle literacki zabieg, by odnaleźć słyszalny głos zdolny wyrazić i objąć morze okrucieństwa, rozgrywającego się w Argentynie podczas tak zwanej „brudnej wojny” (1976-1982). Aresztowania, tortury i morderstwa były wtedy na porządku dziennym i przyniosły dziesiątki tysięcy ofiar. Zbrodnie junty wojskowej są określane jako ludobójstwo. Szczególnie ciemną kartą tego okresu są porwania tysięcy niepełnoletnich uczniów szkół w mieście La Plata. Do dzisiaj los wielu z nich jest nieznany. Motywy nawiązujące do tamtych wydarzeń są szczególnie obecne w większości opowiadań, ale wyróżniają się na przykład teksty takie jak „Brudny dzieciak”, „Ekshumacja aniołka” czy „Powracające dzieci”. Opowiadania argentyńskiej pisarki w pełni wybrzmiewają tylko wtedy, gdy będziemy świadomi ich historycznego kontekstu. Jak dla mnie, ich wydźwięk jest wręcz rażący. Przynoszą one także swego rodzaju diagnozę społeczną: trudne rozdziały z historii kraju muszą być „przepracowane”, trzeba o nich głośno mówić, docierać do tego, co najbardziej bolesne. Jeśli nie – w takim niezdrowym społeczeństwie będzie coraz więcej chorych jednostek (jak widzimy to u Mariany Enriquez). Szansę na zdrowienie przynosi leczenie, a opowiadania z tomu „Niebezpieczeństwa palenia w łóżku” przekonują, że terapia literaturą może być skuteczna i oczyszczająca. Nie rozwiąże to, rzecz jasna, wszystkich problemów, ale przynajmniej zapoczątkuje możliwość dyskutowania o nich. To zawsze pierwszy krok w dobrą stronę.
Tytuł: Niebezpieczeństwa palenia w łóżku Tytuł oryginalny: Los peligros de fumar en la cama / Las cosas que perdimos en el fuego Data wydania: 23 marca 2022 ISBN: 978-83-8252-052-1 Format: 368s. 140×220mm; oprawa twarda Cena: 49,99 Gatunek: groza / horror Ekstrakt: 80% |