„Konferencja Wannsee” Petera Longericha to jego najbardziej akademicka z dotychczas wydanych u nas książek. Zamiast kolejnej biografii dostajemy do rąk solidną, naukową monografię poświęconą tytułowemu wydarzeniu, które jednoznacznie kojarzy się z „ostatecznym rozwiązaniem”.  |  | ‹Konferencja w Wannsee›
|
Po biografiach Himmlera, Goebbelsa i samego Hitlera wydawnictwo Prószyński zdecydowało się opublikować tematyczną rozprawę niemieckiego historyka. Nie był to wybór zły, ale warto mieć tę naukowość na względzie sięgając po „Konferencję…”. Tło historyczne jest to nakreślone bardzo pobieżnie i znajomość historii III Rzeszy oraz mechanizmów nią rządzących przyda się, by w pełni docenić dogłębną analizę zaprezentowaną przez Longericha. Jak możemy przeczytać na okładce, „20 stycznia 1942 roku na zaproszenie Reinharda Heydricha (…) piętnastu mężczyzn – było to wysokiej rangi przedstawiciele nazistowskiej służby państwowej, NSDAP i SS – spotkało się w luksusowej willi na zachodnich obrzeżach Berlina.” Była to okazja do przedyskutowania „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, ale jednocześnie decyzjom zapadającym na tym spotkaniu brakowało symbolicznego znaczenia, jakiego niektórzy historycy starali się mu nadać: „podczas samej konferencji w Wannsee nie podjęto „decyzji” o wymordowaniu europejskich Żydów”, bo przecież setki tysięcy ludzi zostały zamordowane już wcześniej. Longerich oferuje o wiele bardziej zniuansowaną interpretację. Autor opiera się w swoim studium na jedynym zachowanym egzemplarzu protokołu z tytułowej konferencji. Nie jest to jednak typowy zapis wypowiedzi każdego uczestnika, co raczej dokument sporządzony prawdopodobnie kilka dni po samym wydarzeniu i mający na celu podsumować główne punkty poruszane w jego trakcie. Czy jest to dokument godny zaufania? Longerich nie ma co do tego wątpliwości i poddaje bardzo dokładnej analizie każdą z szesnastu stron. Nawet jeśli z naukowego punktu widzenia nie sposób takiemu podejściu nic zarzucić, to już sposób jego ujęcia w warstwie edytorskiej zasługuje na kilka słów krytyki. Dostajemy obok siebie skany oryginalnego dokumentu w języku niemieckim oraz tłumaczenie ich na język polski. Te strony przetykane są wspominaną analizą autora. O ile skan i tłumaczenie mieszczą się zawsze na jednej stronie, to już samo omówienie często jest o wiele dłuższe. Może i to drobiazg, ale gdybyśmy chcieli faktycznie wgryźć się w treść zaprezentowanych dokumentów, byłoby to kłopotliwe i irytujące, a śledzenie wątków, do których odnosi się Longerich, nie należy do najłatwiejszych. Jeśli jednak pominąć warstwę edytorską i skupić się na samej treści, „Konferencja…” okazuje się bardzo rzetelnym opracowaniem, które przygląda się zarówno sytuacji sprzed tego wydarzenia, okolicznościom jego organizacji (pierwotnie miała się odbyć w nieco innym składzie już w grudniu 1941 roku), jak i konsekwencjom. To ważne i rzetelne studium, po które warto sięgnąć – ale wyłącznie dla tych, którym nie straszne akademickie publikacje.
Tytuł: Konferencja w Wannsee Tytuł oryginalny: Wannseekonferenz: Der Weg zur «Endlösung» Data wydania: 22 lutego 2018 ISBN: 978-83-8123-134-3 Format: 232s. 150×211mm; oprawa twarda Cena: 39,90 Gatunek: historyczna, non‑fiction Ekstrakt: 70% |