Powiedzenie o znalezieniu igły w stogu siana odnosi się do zaistnienia rzeczy niemal niemożliwej. A jednak od czasu do czasu one się wydarzają. Dowodem na to artystyczne spotkanie szwedzkiego klawiszowca Alexa Zethsona z greckim gitarzystą Giannisem Arapisem, które zaowocowało już kilkoma świetnymi płytami. Najnowsza to „Malplacé”, którą sygnuje kwintet Organ Donor.  |  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Wbrew pozorom Sztokholm nie leży wcale tak daleko od Aten. Wprawdzie w linii prostej dzieli obie stolice niemal trzy tysiące kilometrów, ale można tę odległość pokonać samolotem w niespełna cztery godziny. Jakiż to więc problem w dzisiejszym, będącym globalną wioską świecie? Nie powinna nas więc dziwić współpraca, jaką przed ponad dwoma laty nawiązali dwaj związani ze sceną improwizowaną artyści – szwedzki klawiszowiec Alex(ander) Zethson (między innymi Angles Martina Küchena, Fire! Orchestra Matsa Gustafssona, Tropiques Gorana Kajfeša) oraz grecki gitarzysta Giannis Arapis (rockowy Mammock i freejazzowe Sans Corps, Ramdat, Breadcrumb Trio, The Coal). Najpierw ukazał się sygnowany przez Alex Zethson Ensemble album „Some of Them Were Never Unprepared” (nagrany 24 marca, a wydany 22 października 2021 roku), niemal dokładnie rok później – krążek „ Petrichor” kwintetu Ahanes (materiał zarejestrowano 18 grudnia 2021, a opublikowano 22 września 2022 roku), wreszcie – przed dwoma miesiącami – „Malplacé”, który przypisany został zespołowi o nazwie… Organ Donor.  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Oprócz Arapisa i Zethsona tworzą go jeszcze trzej inni Szwedzi: klarnecista i saksofonista Isak Hedtjärn (Fire! Orchestra, Festen, Volumes, Svenska Folkjazzkvartetten), kontrabasista Vilhelm Bromander (Saigon, The Ägg, Intiativ, Oya Sextett, Svenska Folkjazzkvartetten) oraz perkusista – tutaj odpowiadający również za efekty elektroniczne – Tor Sjödén ( New Keepers of the Water Towers, Viagra Boys). Biorąc pod uwagę przynależność stylistyczną macierzystych formacji muzyków tworzących Organ Donor, zaskakiwać może, że spotkali się oni „pod jednym dachem”. Wszak mieszają się tu wpływy jazzu i punk rocka, progresu i folku. Ale to przecież właśnie na styku kultur często powstają najciekawsze i najwartościowsze projekty. Ta skandynawsko-bałkańska grupa na pewno do nich należy.  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
„Malplacé” to krótka płyta. Trwa niespełna trzydzieści dwie minuty, a składa się na nią pięć kompozycji, w tym jedna – stworzona przez Greka – w dwóch odmiennych wersjach („A Sleepwalking Beauty”). Pozostałe utwory są w stu procentach improwizowane. Materiał ten zarejestrowano w ciągu jednego dnia – 27 marca 2021 roku (a więc trzy dni po nagraniu „Some of Them Were Never Unprepared”) w sztokholmskim Mälarhöjden Social Club. Otwiera to wydawnictwo „A Sleepwalking Beauty (Alt. Take)” – w wersji dłuższej od „podstawowej”, która pojawia się jako czwarty track, o półtorej minuty. Od początku ton nadają dwa instrumenty: klarnet Hedtjärna oraz gitara Arapisa; w tle pojawiają się natomiast subtelnie brzmiące organy Hammonda Zethsona. Z czasem jednak na plan pierwszy wybija się coraz bardziej dynamiczny, freejazzowy saksofon altowy; przy okazji zagęszcza się też gra sekcji rytmicznej, do której dołącza również Giannis, proponując słuchaczom zapętlony, ale nadzwyczaj miły dla ucha, melodyjny motyw gitarowy.  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Pierwsze sekundy „Touch” zaskakują delikatnością gitary, ale tym razem kwintet nie daje długo czekać na wejście na właściwe obroty: Bromander i Sjödén szybko podkręcają tempo, a Isak (ze swoim saksofonem) stara się nie pozostawać za nimi w tyle. Jego rozbudowana improwizowana solówka to najmocniejszy punkt utworu, mocno zresztą kontrastujący z dużo bardziej przystępnymi dźwiękami docierającymi do słuchacza z drugiego planu. Dużą pracę wykonuje tu zwłaszcza Alex, który najpierw ukwieca tę kompozycję nastrojowymi tonami Korga, a całość wieńczy niemal kościelnymi organami. Dla odmiany niemal dziesięciominutowy „Stemless” to najbardziej awangardowy, na dodatek leniwie snujący się rozdział opowieści. Dość powiedzieć, że freejazzowy dęciak i partia kontrabasu, na którym Vilhelm gra smyczkiem, to najbardziej przystępne fragmenty tego numeru.  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Krótsza wersja „A Sleepwalking Beauty” różni się od alternatywnej przede wszystkim brakiem improwizacji saksofonowej, dzięki czemu na plan pierwszy wybija się głównie gitara Arapisa (momentami bardziej rockowa), której w tle towarzyszą Hammondy Zethsona. „Power Tools” to wprawdzie półtoraminutowa miniatura, ale naprawdę trudno ją zapomnieć. To wzmocniony pogłosami i sprzężeniami nader zgiełkliwy „duet” saksofonu i elektroniki, który, gdyby nie pojawiające się pomiędzy kolejnymi uderzeniami króciutkie (jedno-, dwusekundowe) pauzy, mógłby szybko doprowadzić do rozstroju nerwowego. W każdym razie po kilku minutach takiego noise’u najprawdopodobniej większość słuchaczy trzeba by dla ich własnego bezpieczeństwa umieścić w odpowiednich kaftanach. Na finał „Malplacé” muzycy wybrali „Sci-Fi Marmots”, w którym czterej Szwedzi i Grek udowadniają, że free jazz może być też muzyką subtelną. A zwłaszcza wówczas, gdy dorzuci się do niego elementy post-rocka (vide pogłosy elektroniczne) czy progresu (organy Hammonda). Przyznam, że mam wątpliwości co do tego, czy w przyszłości ukaże się kolejny album sygnowany nazwą Organ Donor, ale za to wydaje mi się na sto procent pewne, że Giannis Arapis i Alex Zethson jeszcze niejeden raz umówią się na spotkanie w studiu nagraniowym bądź na scenie koncertowej i że my, słuchacze, będziemy mieli z ich dalszej współpracy wiele radości. Skład: Isak Hedtjärn – klarnet, saksofon altowy Giannis Arapis – gitara elektryczna Alex Zethson – organy Hammonda, syntezator Korg Vilhelm Bromander – kontrabas, gitara basowa Tor Sjödén – perkusja, efekty elektroniczne
Tytuł: Malplacé Data wydania: 24 marca 2023 Nośnik: CD Czas trwania: 31:37 Gatunek: elektronika, jazz, rock W składzie Utwory CD1 1) A Sleepwalking Beauty [Alt. Take]: 03:57 2) Touch: 05:49 3) Stemless: 09:55 4) A Sleepwalking Beauty: 02:20 5) Power Tools: 01:32 6) Sci-Fi Marmots: 08:02 Ekstrakt: 80% |