powrót; do indeksunastwpna strona

nr 7 (CCXXIX)
wrzesień 2023

To nie ma prawa się powtórzyć
Gabriella Saab ‹Szachistka z Auschwitz›
„Szachistka z Auschwitz” jest opowieścią o nastolatce z Warszawy, która za działalność w ruchu oporu została uwięziona w obozie koncentracyjnym. Jej umiejętności gry w szachy stwarzają jej szansę na przetrwanie.
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Czternastoletnia Maria, więźniarka Auschwitz, zdana jest wyłącznie na samą siebie. Chce żyć i przetrwać na przekór licznych okropności, których jest świadkiem. Szybko uczy się obozowych reguł. Być może, jako dobra szachistka, będzie mogła liczyć na specjalne traktowanie.
Młoda amerykańska pisarka podjęła temat, który wydaje się bardzo bliski nam, Polakom. Druga wojna światowa i jej ofiary nadal są w naszej zbiorowej pamięci. Książka została napisana z myślą o czytelnikach, którzy nie są zbyt obeznani z historią naszej części świata. Obok szeregu fikcyjnych bohaterów, pojawiają się prawdziwe postacie. Maria jest świadkiem heroicznego czynu i ostatnich chwil życia Maksymiliana Kolbego, kontaktuje się też z Witoldem Pileckim.
”Szachistka z Auschwitz” wpisuje się w nurt literatury popularnej, a warstwa historyczna jest tu tylko tłem dla opisu losów bohaterów. To w beletrystyce nic nagannego, ale akurat w przypadku motywów związanych z obozami koncentracyjnymi, tego rodzaju zabiegi wydają się nieetyczne. I pisarz, i czytelnik, muszą być w pełni świadomi, jaka była historia. Trudno się godzić z tym, aby prawda związana z dramatem milionów istnień z Auschwitz-Birkenau ulegała zniekształcaniu i spłaszczaniu. Osobiście jestem przeciwko tego rodzaju trywializacji (oraz komercjalizacji) ich cierpienia.
Powieść nie jest specjalnie głęboka psychologicznie i nie pod każdym względem przekonuje, jeśli chodzi o – ogólnie raczej słabą – fabułę. Moje zdziwienie wzbudziły rozdziały rozgrywające się w Auschwitz wiosną 1945 roku, podczas gdy wiadomo, że obóz został wyzwolony 27 stycznia tamtego roku. Pretensjonalne są nadobecne w dialogach wtrącenia w rodzaju „bobe”, czy „sikso”. Proza jest chwilami drastyczna, są tu opisy przesłuchań, zbrodni i obozowych realiów. Autorka osobiście zbierała materiały do książki w Warszawie oraz w miejscu pamięci i muzeum na terenie byłego nazistowskiego niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady w Auchwitz-Birkenau. Szczegóły dopowiada jeszcze w rozdziale „Różne fakty i informacje” zamieszczonym na końcu. Są również sylwetki wszystkich historycznych postaci, występujących w powieści. To być może zainspiruje czytelników, aby sięgnąć po literaturę faktu z nimi związaną.
„Szachistka z Auschwitz” powstała na fali szeroko komentowanej od jakiegoś czasu kontrowersyjnej mody na powieści z zagładą w tle. Nie warto za nią podążać, bo prowadzi to do banalizowania tego najbardziej potwornego rozdziału w historii ludzkości. Jeśli przeczytamy powieść Gabrlelli Saab ze świadomością, że to, co się wydarzyło, nie ma prawa się powtórzyć w żadnym miejscu na Ziemi, będzie to jedyny plus tej książki.



Tytuł: Szachistka z Auschwitz
Tytuł oryginalny: The Last Checkmate
Data wydania: 8 czerwca 2022
ISBN: 978-83-276-7974-1
Format: 464s.
Cena: 38,99
Gatunek: historyczna, obyczajowa
Zobacz w:
powrót; do indeksunastwpna strona

9
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.