powrót; do indeksunastwpna strona

nr 10 (CCXXXII)
grudzień 2023

East Side Story: Czcij nauczycielkę swoją!
Jułduz Saidowa ‹Upokorzona matka›
„Upokorzona matka” – kolejny (po „Drugiej kobiecie”, „Ślepcu” i „Sprzedanym honorze”) – omawiany na łamach „Esensji” uzbecki film z Ahadem Kajumowem w roli głównej nie zawyża poziomu, do jakiego przyzwyczaił nas ten aktor. Z założenia wzruszająca opowieść o trosce byłych uczniów o swoją dawną nauczycielkę jest przedstawiona przez reżyserkę Jułduz Saidową tak samo drętwo, jak wszystkie powyżej przywołane „dzieła”.
ZawartoB;k ekstraktu: 10%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Coraz większą radość, choć nie ma co ukrywać, że jest to radość sadomasochisty, sprawiają mi uzbeckie filmy z Ahadem Kajumem w roli głównej. Bawi mnie już sam fakt, że na reklamujących je banerach aktor wygląda znacząco inaczej niż w rzeczywistości, co widać na ekranie. Nieco pulchniutkiego (ale bez przesady) mężczyznę po trzydziestce graficy przerabiają bowiem na nowe wcielenie młodego Shak Rukh Khana, jakby chciano mu w ten sposób otworzyć drogę do międzynarodowej kariery, przynajmniej w Azji Centralnej. Nie na wiele się to zda, ponieważ Kajum jest bardzo „drewnianym” aktorem, który pod względem przydatności dla przemysłu drzewnego mógłby z powodzeniem konkurować z osławionymi braćmi Mroczkami.
Ale na pewno nie da się Ahadowi Kajumowi odebrać pracowitości ani podważyć jego miłość do kina. Na dodatek stara się, aby filmy, w których występuje, podejmowały ważne kwestie społeczne. Choć nie dotyczą one wcale walki o swobody polityczne, prawa kobiet czy społeczności LGBT+. Od tych tematów, które byłyby niemile widziane przez ekipę prezydenta Uzbekistanu Szawkata Mirzijojewa (Shavkata Mirziyoyeva), aktor woli trzymać się z daleka. Na tapetę bierze więc głównie sprawy, które mieszczą się w mentalności swoich rodaków bądź wyrastają z tradycji akceptowanego przez państwo odłamu islamu. Uwagę przykuwa właśnie fakt, że wszyscy bohaterowie – w „Upokorzonej matce” również to widać – są ludźmi wierzącymi, powołują się na Allaha, ale żaden z nich, przynajmniej na ekranie, nie chodzi do meczetu ani nie modli się w ciągu dnia.
„Upokorzoną matkę” (2019) nakręciła Jułduz Saidowa, spod ręki której rok później wyszedł inny film z Kajumem „Sprzedany honor” (2020), a autorką scenariusza była Dilafruz Ali, także należąca do „stajni” aktora (vide „Druga kobieta”, 2019; „Ślepiec”, 2020). Trudno więc spodziewać się, aby akurat to dziełko odstawało poziomem od wyżej wymienionych. Zwłaszcza, że powiela wszystkie ich błędy. Największym jest to, pomijając kiepskie aktorstwo, że niewiele się w nim dzieje. Fabuły wystarczyłoby na trwającą kwadrans krótkometrażówkę, ale całość rozciągnięto do ponad godziny.
Said (w tej roli Ahad Kajum) jest młodym mężczyzną, który wciąż jeszcze mieszka ze swoją matką, siostrą Sidorą (Bahora Arsłonowa) i prawdopodobnie żoną (status kobiety nie jest wyjaśniony). Czym się zajmuje – nie wiadomo, ale w każdym razie stać go na luksusowy samochód. Pewnego dnia ni stąd, ni zowąd zaczyna wypytywać swoją matkę (Zuhra Aszurowa) o jej szkolnych nauczycieli, co staje się pretekstem do wygłoszenia pouczającej tyrady na temat tego, jak wielki wpływ na losy dzieci – swoich uczniów – mają belfrzy. Kiedy matka odbija pytanie, Said zaczyna wspominać nauczycielkę języka uzbeckiego i literatury Nadurę Mahmudową (Muhabbat Abdułłajewa), która nie ograniczała się jednak tylko do prostego przekazywania wiedzy, ale była pedagogiem i wychowawcą z prawdziwego zdarzenia.
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Od momentu ukończenia szkoły przez Saida mijają właśnie cztery lata. Od tamtego momentu nie widział już Nadury Mahmudowej, ani razu jej nie odwiedził, co teraz staje się dla niego powodem wstydu. Postanawia więc niezwłocznie następnego dnia wybrać się do niej, a towarzyszy mu w tej wyprawie – w sumie to nie wiadomo w jakim celu – siostra (chodzi po prostu o to, aby przez długie sekwencje jazdy w samochodzie bohater nie był sam i miał z kim prowadzić czcze rozmowy, dzięki którym film zyskuje kolejne minuty). Dotarłszy na miejsce, Said i Sidora stają się niechcący świadkami przykrej sceny, kiedy nauczycielka (wcale nie taka, jak można by sądzić, stara) prosi swojego syna o to, aby wykupił przepisane jej przez lekarza lekarstwa oraz oddał do naprawy zepsute okulary. Syn odmawia, przekonując matkę, że nie stać go na to.
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Zasmucony tą sceną, przed wyjściem z domu Nadury Mahmudowej Said zabiera receptę i udaje się do apteki, aby wykupić leki. Tam jednak okazuje się, że część z nich jest bardzo droga. W sumie rachunek wynosi prawie pięć milionów sum (to uzbecka waluta). Mężczyzny nie stać na zrealizowanie recepty. Wtedy wpada na pomysł, aby odwiedzić swoich szkolnych koleżanki i kolegów, przeprowadzić wśród nich zbiórkę pieniędzy i następnego dnia odwiedzić nauczycielkę, wręczając jej prezent (włącznie z naprawionymi okularami). Tak zaczyna się wielogodzinna „podróż” Saida i Sidory po współczesnym Taszkencie. Przy okazji dowiadujemy się, czym zajmują się młodzi Uzbecy zaledwie cztery lata po ukończeniu szkoły, a więc mając co najwyżej dwadzieścia dwa lata.
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Oj, biedaków wśród nich raczej nie uświadczymy. Gafur prowadzi salon optyczny, Rustam – restaurację, Aziz jest lekarzem w klinice, Sandżar ma piekarnię, Rena robi karierę w show-biznesie. Ktoś inny jest menedżerem w galerii handlowej czy pracownikiem luksusowej kwiaciarni. Wszystko po to, aby widz żył w przekonaniu, iż mieszkańcy coraz bardziej przypominającego Dubaj Taszkentu to ludzie – nawet ci bardzo młodzi – żyjący w dostatku i bez najmniejszych trosk. Jako że nie wszystko powinno iść tak gładko, w dwóch przypadkach zbieranie pieniędzy trafia na wyboje, ale ostatecznie, jak można się domyślać, wszystko kończy się szczęśliwie. W finale leją się zaś łzy wzruszenia. Jułduz Saidowa przedstawia tę historię z wyrafinowaniem czytanki dla dzieci przedszkolnych, mając na usprawiedliwienie tylko jedno – przekonanie o tym, że racja moralna jest po jej stronie. Względy artystyczne nie mają najmniejszego znaczenia.



Tytuł: Upokorzona matka
Tytuł oryginalny: Xo’rlargan ona [Униженная мать]
Reżyseria: Jułduz Saidowa
Scenariusz: Dilafruz Ali
Rok produkcji: 2019
Kraj produkcji: Uzbekistan
Czas trwania: 65 min
Gatunek: dramat
Zobacz w:
Ekstrakt: 10%
powrót; do indeksunastwpna strona

38
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.