powrót; do indeksunastwpna strona

nr 1 (CCXXXIII)
styczeń-luty 2024

„Podlasie Ruskie” Kolberga
Wspak ‹Radist z neba!›
Wspak to zarazem instrument (przypominający brzmieniem i wyglądem wiolonczelę), jak i nazwa duetu tworzonego przez śpiewające i grające na instrumentach smyczkowych białostoczanki – Adriannę Kafel-Woźniak oraz Aleksandrę Purę-Cidyło. Pod koniec listopada ubiegłego roku ukazała się ich pierwsza płyta – zawierająca kolędy oraz pieśni bożonarodzeniowe i obrzędowe „Radist z neba!”.
ZawartoB;k ekstraktu: 80%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Warszawska wytwórnia For Tune ma wielkie zasługi w propagowaniu muzyki (około)folkowej (nie tylko zresztą polskiej), czego dowodem znakomite albumy takich wykonawców, jak Kwartet Pałucki („Na skrzyżowaniu rzek”), Trzy Dni Później („Pokój jej cieniom”), Olga Boczar („Tęskno mi, tęskno”), Grażyna Auguścik („Inspired by Lutosławski”), Maria Pomianowska („Warszawa – Dakar”, „Stwórco łaskawy”), Dominik Strycharski („Czôczkò”) czy Jorgos Skolias („Sefardix”, „Rebetiko Poloniko”). Pod koniec ubiegłego roku do tego grona dopisano jeszcze jedno wydawnictwo – debiutancki krążek białostockiego żeńskiego duetu Wspak. Tworzą go śpiewające i grające na instrumentach smyczkowych Adrianna Kafel-Woźniak (wspak, suka biłgorajska, fidel płocka) oraz Aleksandra Pura-Cidyło (skrzypce).
Obie panie znają się doskonale jeszcze z czasów szkół gimnazjalnej i licealnej oraz z występów w chórze Schola Cantorum Bialostociensis. I chociaż później ich drogi rozeszły się – Adrianna studiowała w Krakowie (dokształcała się zaś w Wiedniu i hiszpańskim La Coruña), natomiast Aleksandra w Poznaniu – po latach, a konkretnie w 2018 roku, nawiązały współpracę w duecie. Wychowane w wieloetnicznej kulturze Podlasia, fascynujące się zarówno muzyką cerkiewną, jak i folklorem (w przypadku Pury-Cidyło dochodzi jeszcze jazz), wżenione w rodziny łemkowskie – w swojej twórczości sięgają przede wszystkim po muzykę, jaka otaczała je w rodzinnym domu i środowisku, w jakim dorastały. Początkowo występowały a capella, z czasem sięgnęły po bliskie sobie instrumenty. Ich repertuar jest przebogaty, miały więc z czego wybierać. Na album „Radist z neba!” trafiły kolędy i pieśni religijne, co samo w sobie jest jak najbardziej zrozumiałe. Zaskoczeniem może być jedynie fakt, że sesja nagraniowa odbyła się – w warszawskim studiu Dwa Domy – w ostatnich dniach lipca ubiegłego roku.
W jakim języku – poza „Cichą nocą” – śpiewają artystki? Najczęściej jest to swoista mieszanka łemkowskiego, ukraińskiego i białoruskiego – język, którym od lat posługiwała się rdzenna ludność tego regionu (przez słynnego dziewiętnastowiecznego etnografa i folklorystę Oskara Kolberga nazywanego „Podlasiem Ruskim”), jeszcze w okresie międzywojennym określająca się w spisach powszechnych mianem „tutejszych” (co zawsze fascynowało wywodzącego się z Kresów, chociaż urodzonego w Petersburgu, pisarza Józefa Mackiewicza). Spośród jedenastu kompozycji siedem jest wprost zaczerpniętych z tradycji ludowej; pozostałe to popularne przed drugą (a czasami nawet i przed pierwszą) wojną światową kolędy autorstwa ukraińskiego księdza Josipa Kyszakiewycza („Spy Isuse, spy”), Mykoły Łeontowycza (legendarny „Szczedryk”), greckokatolickiego kapłana Ostapa Nyżankiwskiego, który w 1919 roku w czasie wojny polsko-bolszewickiej został rozstrzelany przez Polaków („Boh sia rażdaje”), wreszcie stworzona przez Austriaków Franza Grubera i Josepha Mohra „Cicha noc”.
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Poza ostatnią pieśnią, wszystkie pochodzą z tego samego kręgu kulturowego. Ale i „Cichą noc” Kafel-Woźniak i Pura-Cidyło zaaranżowały tak, że w pierwszej chwili można pomyśleć, iż jest to utwór wywodzący się z kresów Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Bardzo różny jest charakter wybranych przez Aleksandrę i Adriannę kompozycji. Traktująca o narodzinach Chrystusa „Dobryj weczir tobi” tętni energią i zaraża radością; podobnie zresztą jak podniosła, pełna triumfu „Boh sia rażdaje” i zaśpiewany a capella – najpierw solo, następnie w dwugłosie – „Boh spasytel”. „Spy Isuse, spy” to przepiękna kołysanka, z niebiańską wręcz wokalizą; w zbliżonym tonie, chociaż znacznie bardziej przejmująco, brzmią natomiast rwąca serce i duszę „Oj, na mory, mory” oraz powłóczyście nostalgiczny „Szczedryj weczir”. „Nowa radost’ stała” – wbrew tytułowi – niesie ze sobą nie tylko poczucie szczęścia z narodzin Syna Bożego, lecz także zaskakuje niepokojącym finałem.
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
O „Szczedryku”, mającym zapewne setki wykonań, napisano już chyba wszystko. W wersji duetu Wspak ta obrzędowa tak zwana „szczedriwka” zachwyca zwiewnością i zadziornością (dzięki szybkiemu tempu) w jednym. „Wstawajte, wstawajte!” brzmi z kolei jak pieśń buntu – z takim została zaśpiewana i zagrana nerwem, choć zarazem niezwykle melodyjnie. O zaskoczeniu, jakie może nieść obecna na „Radist z neba!” wersja „Cichej nocy”, już wspominałem. Nie jest to jednak wcale powód do zdziwienia czy – tym bardziej – oburzenia, raczej uznania, że białostockie artystki potrafiły tchnąć w tę wszystkim doskonale znaną (nawet niewierzącym) kolędę nowego – można by rzec: wschodniego – ducha. Całość zamyka najdłuższa na albumie, ponad siedmiominutowa „Radujtiesia wsi ludije!”. Zaaranżowała ją Adrianna, ale w taki sposób, jakby chciała jak najwięcej radości sprawić Aleksandrze – stąd zapewne pojawiająca się w części środkowej utwory jazzowo-folkowa improwizacja wokalna.
Piękna to płyta. Pełna magicznego uroku, przenosząca nas w czasie co najmniej o sto lat. Urzekająca nie tylko wyrafinowanymi żeńskimi dwugłosami, ale także subtelnymi partiami instrumentów smyczkowych. A do tego wszystkiego dochodzi jeszcze zdobiąca – w sensie dosłownym! – okładkę bożonarodzeniowa ikona napisana przez Katarzynę Purę, matkę Aleksandry.
Skład:
Adrianna Kafel-Woźniak – śpiew, wspak, suka biłgorajska, fidel płocka
Aleksandra Pura-Cidyło – śpiew, skrzypce



Tytuł: Radist z neba!
Wykonawca / Kompozytor: Wspak
Data wydania: 24 listopada 2023
Wydawca: For Tune
Nośnik: CD
Czas trwania: 36:59
Gatunek: folk
Zobacz w:
W składzie
Utwory
CD1
1) Dobryj weczir tobi: 02:15
2) Spy Isuse, spy: 04:23
3) Szczedryk: 01:50
4) Oj, na mory, mory: 03:16
5) Wstawajte, wstawajte!: 02:18
6) Szczedryj weczir: 03:56
7) Nowa radost’ stała: 04:10
8) Boh sia rażdaje: 02:37
9) Cicha noc: 04:19
10) Boh spasytel: 00:41
11) Radujtiesia wsi ludije!: 07:14
Ekstrakt: 80%
powrót; do indeksunastwpna strona

167
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.